ΙΛΙΑΔΟΣ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  Ν΄

(στίχοι  : 640-837 [τέλος] )

[Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ  ΠΟΛΥΛΑ]

 

 

Είπε, του επήρε τ’ άρματα τα αιματοβαμμένα

τα’δωκε των συντρόφων του κι εβγήκε στους προμάχους

ο ασύγκριτος Μενέλαος. Κει πάνω του επετάχθη

του Πυλαιμένη βασιλιά το τέκνον, ο Αρπαλίων

στο πλάγι του γλυκού πατρός είχ’ έλθει στην Τρωάδα

να πολεμήσει, ουδ’ έγυρεν εις την πατρίδα πλέον.

 

ὣς εἰπὼν τὰ μὲν ἔντε᾽ ἀπὸ χροὸς αἱματόεντα  640

συλήσας ἑτάροισι δίδου Μενέλαος ἀμύμων,

αὐτὸς δ᾽ αὖτ᾽ ἐξ αὖτις ἰὼν προμάχοισιν ἐμίχθη.

ἔνθά οἱ υἱὸς ἐπᾶλτο Πυλαιμένεος βασιλῆος

Ἁρπαλίων, ὅ ῥα πατρὶ φίλῳ ἕπετο πτολεμίξων

ἐς Τροίην, οὐδ᾽ αὖτις ἀφίκετο πατρίδα γαῖαν·  645

 

 

Μες στην ασπίδα ελόγχισεν εκείνος του Ατρείδη

εγγύθε, αλλά δεν μπόρεσε να έβγη πέρα η λόγχη,

και στους συντρόφους σύρθηκε να σώσει την ζωήν του

παντού κοιτώντας μη κανείς το σώμα του λαβώσει.

Και ως φεύγει, βέλος χάλκινο, του ρίχνει ο Μηριόνης.

Τον πετυχαίνει στο δεξιό μερί και αντίκρ’ η λόγχη

στην φούσκαν βγαίνει, αφού περνά στο κόκαλο αποκάτω.

 

ὅς ῥα τότ᾽ Ἀτρεΐδαο μέσον σάκος οὔτασε δουρὶ

ἐγγύθεν, οὐδὲ διὰ πρὸ δυνήσατο χαλκὸν ἐλάσσαι

ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων

πάντοσε παπταίνων μή τις χρόα χαλκῷ ἐπαύρῃ.

Μηριόνης δ᾽ ἀπιόντος ἵει χαλκήρε᾽ ὀϊστόν,       650

καί ῥ᾽ ἔβαλε γλουτὸν κάτα δεξιόν· αὐτὰρ ὀϊστὸς

ἀντικρὺ κατὰ κύστιν ὑπ᾽ ὀστέον ἐξεπέρησεν.

 

 

Κάτω καθίζει, στων γλυκών συντρόφων τες αγκάλες

ψυχομαχώντας και στην γην ξαπλώθη τεντωμένος

ωσάν σκουλήκι κι έπινεν η γη το μαύρον αίμα.

 

Οι Παφλαγόνες μαχηταί  τον επεριποιούντο

στ’ αμάξι τον ανέβασαν και στην αγίαν Ίλιον

τον φέραν κι έκλαιε μ’ αυτούς κατόπιν ο πατέρας

αλλά δεν είχε ξαγοράν ο υιός ο πεθαμένος.

 

ἑζόμενος δὲ κατ᾽ αὖθι φίλων ἐν χερσὶν ἑταίρων

θυμὸν ἀποπνείων, ὥς τε σκώληξ ἐπὶ γαίῃ

κεῖτο ταθείς· ἐκ δ᾽ αἷμα μέλαν ῥέε, δεῦε δὲ γαῖαν.

τὸν μὲν Παφλαγόνες μεγαλήτορες ἀμφεπένοντο,

ἐς δίφρον δ᾽ ἀνέσαντες ἄγον προτὶ Ἴλιον ἱρὴν

ἀχνύμενοι· μετὰ δέ σφι πατὴρ κίε δάκρυα λείβων,

ποινὴ δ᾽ οὔ τις παιδὸς ἐγίγνετο τεθνηῶτος.

 

 

Ο Πάρις σφόδρα εθύμωσε δι’ αυτόν τον σκοτωμένον.

Ξένον τον είχε ανάμεσα των Παφλαγόνων φίλον.

Με αυτόν τον πόνον έριξε το χαλκοφόρο ακόντι.

Ευχήνωρ ήταν κάποιος, υιός του Πολυίδου

του μάντη, πλούσιος κι ευγενής, εγκάτοικος Κορίνθου.

Ότι ο Πολύιδος συχνα του είπε ο γηραλέος

οπού στο σπίτι από κακήν αρρώστιαν θα πεθάνει,

ή στ’ άρμενα των Αχαιών θα πέσει από τους Τρώας.

 

τοῦ δὲ Πάρις μάλα θυμὸν ἀποκταμένοιο χολώθη·   

ξεῖνος γάρ οἱ ἔην πολέσιν μετὰ Παφλαγόνεσσι·

τοῦ ὅ γε χωόμενος προΐει χαλκήρε᾽ ὀϊστόν.

ἦν δέ τις Εὐχήνωρ Πολυΐδου μάντιος υἱὸς

ἀφνειός τ᾽ ἀγαθός τε Κορινθόθι οἰκία ναίων,

ὅς ῥ᾽ εὖ εἰδὼς κῆρ᾽ ὀλοὴν ἐπὶ νηὸς ἔβαινε·           665

πολλάκι γάρ οἱ ἔειπε γέρων ἀγαθὸς Πολύϊδος

νούσῳ ὑπ᾽ ἀργαλέῃ φθίσθαι οἷς ἐν μεγάροισιν,

ἢ μετ᾽ Ἀχαιῶν νηυσὶν ὑπὸ Τρώεσσι δαμῆναι·

 

 

Όθεν το βαρύ πρόστιμον των Αχαιών να λάβη

απόφευγε και απ’ την σκληρήν αρρώστιαν να υποφέρει.

Κάτω απ’ τ’ αυτί τον κτύπησε και απ’ το σιαγόνι ο Πάρις.

Τα μέλη του άφησε η ψυχή κι επήρε τον μαυρίλα.

Κι έτσι ωσάν φλόγα μ’ άσβεστην ορμήν επολεμούσαν.

 

Γνώσιν δεν είχε ούτ’ είδησιν ακόμη ο θείος Έκτωρ

πως οι Αργείοι τον λαόν εσύντριβαν στων πλοίων

τ’ αριστερά,  κι οι Αχαιοί θα βγαίναν νικηφόροι.

Τέτοιος τους έσπρωχνε θεός και αυτός εσυμμαχούσε

ο γαιοφόρος Ποσειδών. Αλλ’ έμεν’ όπου πρώτα

τες πυκνές τάξεις έσπασε των ασπιστών Αργείων

κι έπειτα μέσα επήδησε στες πύλες και στο τείχος.

 

τώ ῥ᾽ ἅμα τ᾽ ἀργαλέην θωὴν ἀλέεινεν Ἀχαιῶν

νοῦσόν τε στυγερήν, ἵνα μὴ πάθοι ἄλγεα θυμῷ. 670

τὸν βάλ᾽ ὑπὸ γναθμοῖο. καὶ οὔατος· ὦκα δὲ θυμὸς

ᾤχετ᾽ ἀπὸ μελέων, στυγερὸς δ᾽ ἄρα μιν σκότος εἷλεν.

ὣς οἳ μὲν μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο·

Ἕκτωρ δ᾽ οὐκ ἐπέπυστο Διῒ φίλος, οὐδέ τι ᾔδη

ὅττί ῥά οἱ νηῶν ἐπ᾽ ἀριστερὰ δηϊόωντο              675

λαοὶ ὑπ᾽ Ἀργείων. τάχα δ᾽ ἂν καὶ κῦδος Ἀχαιῶν

ἔπλετο· τοῖος γὰρ γαιήοχος ἐννοσίγαιος

ὄτρυν᾽ Ἀργείους, πρὸς δὲ σθένει αὐτὸς ἄμυνεν·

ἀλλ᾽ ἔχεν ᾗ τὰ πρῶτα πύλας καὶ τεῖχος ἐσᾶλτο

ῥηξάμενος Δαναῶν πυκινὰς στίχας ἀσπιστάων,    

 

 

Τα πλοία κει του Αίαντος και του Πρωτεσιλάου

ήσαν συρμένα της λευκής θαλάσση εις την άκρην

κι ήταν το τείχος χαμηλό πολύ και αυτού με λύσσαν

εξόχως όλ’ οι μαχηταί κι οι ίπποι αγωνιζόνταν.

 

ἔνθ᾽ ἔσαν Αἴαντός τε νέες καὶ Πρωτεσιλάου

θῖν᾽ ἔφ᾽ ἁλὸς πολιῆς εἰρυμέναι· αὐτὰρ ὕπερθε

τεῖχος ἐδέδμητο χθαμαλώτατον, ἔνθα μάλιστα

ζαχρηεῖς γίγνοντο μάχῃ αὐτοί τε καὶ ἵπποι.

 

 

Ίωνες μακροχίτωνες, Βοιωτοί, Λοκροί και Φθίοι,

και λαμπροφόροι Επειοί τον Έκτορα, που ορμούσε

προς τα καράβια, ωσάν φωτιά μ’ αγώνα τους κρατούσαν,

αλλά και δεν κατόρθωναν μακράν τους να τον διώξουν.

Ο Μενεσθεύς του Πετεώ υιός, λυγάρι οδήγα

από Αθηναίους και μ’ αυτόν ο Φείδας και ο Στιχίος

ο Βίας ο ανδράγαθος. Και ο Μέγης Φυλεϊδης

των Επειών ήτο αρχηγός, ο Αμφίων και ο Δρακίος,

κι ήσαν των Φθίων αρχηγοί ο Μέδων και ο Ποδάρκης.

ἔνθα δὲ Βοιωτοὶ καὶ Ἰάονες ἑλκεχίτωνες             685

Λοκροὶ καὶ Φθῖοι καὶ φαιδιμόεντες Ἐπειοὶ

σπουδῇ ἐπαΐσσοντα νεῶν ἔχον, οὐδὲ δύναντο

ὦσαι ἀπὸ σφείων φλογὶ εἴκελον Ἕκτορα δῖον

οἳ μὲν Ἀθηναίων προλελεγμένοι· ἐν δ᾽ ἄρα τοῖσιν

ἦρχ᾽ υἱὸς Πετεῶο Μενεσθεύς, οἳ δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο    690

Φείδας τε Στιχίος τε Βίας τ᾽ ἐΰς· αὐτὰρ Ἐπειῶν

Φυλεΐδης τε ΜέγηςἈμφίων τε Δρακίος τε,

πρὸ Φθίων δὲ Μέδων τε μενεπτόλεμός τε Ποδάρκης.

 

 

Και άνομον ήταν γέννημα ο Μέδων του Οϊλέως,

λωλάδελφος του Αίαντος. Μακράν εις την Φυλάκην

στα ξένα εζούσε απ’ τον καιρόν που εφόνευσ’ έν’ αδέλφι

της μητρυιάς Εριώπιδος, ομόκλινης του Οϊλέως.

Και ο Ποδάρκης ήτο υιός του Φυλακίδου Ιφίκλου.

Με τ’ άρματά τους τούτοι εμπρός των ανδρειωμένων Φθίων

μάχονται ομού με Βοιωτούς να σώσουν τα καράβια.

 

ἤτοι ὃ μὲν νόθος υἱὸς Ὀϊλῆος θείοιο

ἔσκε Μέδων Αἴαντος ἀδελφεός· αὐτὰρ ἔναιεν     695

ἐν Φυλάκῃ γαίης ἄπο πατρίδος ἄνδρα κατακτὰς

γνωτὸν μητρυιῆς Ἐριώπιδος, ἣν ἔχ᾽ Ὀϊλεύς·

αὐτὰρ ὃ Ἰφίκλοιο πάϊς τοῦ Φυλακίδαο.

οἳ μὲν πρὸ Φθίων μεγαθύμων θωρηχθέντες

ναῦφιν ἀμυνόμενοι μετὰ Βοιωτῶν ἐμάχοντο·    700

 

 

Ο Αίας πάλιν ο γοργός, ο Οϊλείδης απ’ τον άλλον

τον Τελαμώνιον Αίαντα μακράν δεν κάμνει βήμα.

Και ως μαύρα βόδια στον αγρόν συγκολλητόν αλέτρι

με μια ψυχή τραβούν ομού στο νέαμα κι επάνω

τους αναβρύζ’ ίδρος πολύς στες ρίζες των κεράτων,

και μόν’ ο στιλβωτός ζυγός στην μέσην τους χωρίζει

καθώς να σκίσουν προχωρούν τ’ αυλάκια πέρα πέρα.

Όμοια κι εκείνοι εμάχονταν πλάγι με πλάγ’ οι δύο.

Αλλ’ είχε ο Τελαμώνιος πολλούς σιμά του ανδρείους

συντρόφους, κι έδιδε σ’ αυτούς να πάρουν την ασπίδα,

οπόταν κόπος κι ίδρωτας του λύγιζαν το γόνα.

 

Αἴας δ᾽ οὐκέτι πάμπαν Ὀϊλῆος ταχὺς υἱὸς

ἵστατ᾽ ἀπ᾽ Αἴαντος Τελαμωνίου οὐδ᾽ ἠβαιόν,

ἀλλ᾽ ὥς τ᾽ ἐν νειῷ βόε οἴνοπε πηκτὸν ἄροτρον

ἶσον θυμὸν ἔχοντε τιταίνετον· ἀμφὶ δ᾽ ἄρά σφι

πρυμνοῖσιν κεράεσσι πολὺς ἀνακηκίει ἱδρώς·      705

τὼ μέν τε ζυγὸν οἶον ἐΰξοον ἀμφὶς ἐέργει

ἱεμένω κατὰ ὦλκα· τέμει δέ τε τέλσον ἀρούρης·

ὣς τὼ παρβεβαῶτε μάλ᾽ ἕστασαν ἀλλήλοιιν.

ἀλλ᾽ ἤτοι Τελαμωνιάδῃ πολλοί τε καὶ ἐσθλοὶ

λαοὶ ἕπονθ᾽ ἕταροι, οἵ οἱ σάκος ἐξεδέχοντο        710

ὁππότε μιν κάματός τε καὶ ἱδρὼς γούναθ᾽ ἵκοιτο.

 

 

Ούδ’ οι Λοκροί τον ψυχερόν Οϊλείδη ακολουθούσαν.

Διότ’ εις μάχην σταθεράν δεν τους βαστούσε η γνώμη.

Ότι ουδέ κράνη χάλκινα και φουντωτά φορούσαν,

κόρυθες ούτε κυκλωτές και φράξινα κοντάρια,

αλλά στα τόξα θαρρετοί και στον καλοστριμμένον

φλόκον προβάτου, εκστράτευσαν στην Ίλιον και μ’ εκείνα

πυκνά βαρούσαν κι έσπαναν τες φάλαγγες των Τρώων.

 

οὐδ᾽ ἄρ᾽ Ὀϊλιάδῃ μεγαλήτορι Λοκροὶ ἕποντο·

οὐ γάρ σφι σταδίῃ ὑσμίνῃ μίμνε φίλον κῆρ·

οὐ γὰρ ἔχον κόρυθας χαλκήρεας ἱπποδασείας,

οὐδ᾽ ἔχον ἀσπίδας εὐκύκλους καὶ μείλινα δοῦρα,

ἀλλ᾽ ἄρα τόξοισιν καὶ ἐϋστρεφεῖ οἶος ἀώτῳ

Ἴλιον εἰς ἅμ᾽ ἕποντο πεποιθότες, οἷσιν ἔπειτα

ταρφέα βάλλοντες Τρώων ῥήγνυντο φάλαγγας·

 

 

Έτσι με τα λαμπρ’ άρματα του Αίαντος τα πλήθη

εμπρός στον θείον Έκτορα κτυπούσαν και τους Τρώας,

και όπισθεν ρίχναν οι Λοκροί χωρίς να τους νοήσουν,

τόσο σφοδρά που εδείλιασαν από τα βέλ’ οι Τρώες.

 

Και τότε μ’ άσχημην φυγήν μακράν απ’ τα καράβια

στην υψηλήν ακρόπολιν θα εγύριζαν οι Τρώες.

Αλλά στον άγριον Έκτορα τότ’ είπ’ ο Πολυδάμας:

 

δή ῥα τόθ᾽ οἳ μὲν πρόσθε σὺν ἔντεσι δαιδαλέοισι

μάρναντο Τρωσίν τε καὶ Ἕκτορι χαλκοκορυστῇ,   

οἳ δ᾽ ὄπιθεν βάλλοντες ἐλάνθανον· οὐδέ τι χάρμης

Τρῶες μιμνήσκοντο· συνεκλόνεον γὰρ ὀϊστοί.

ἔνθά κε λευγαλέως νηῶν ἄπο καὶ κλισιάων

Τρῶες ἐχώρησαν προτὶ Ἴλιον ἠνεμόεσσαν,

εἰ μὴ Πουλυδάμας θρασὺν Ἕκτορα εἶπε παραστάς

 

 

«Ω Έκτορ, είσαι δύσκολος ν΄ακούσεις νουθεσίες.

ότι σου έδωκε ο θεός τα έργα του πολέμου,

για τούτο και στο νόημα να εξέχεις όλων θέλεις.

Αλλ’ όμως δεν θα δυνηθής ομού να τα’χεις όλα.

Εις έναν έδωκε ο θεός τα έργα του πολέμου,

Σ’ άλλον τραγούδι, φόρμιγγα, και τον χορόν εις άλλον,

σ’ άλλου τα στήθη θέτει νουν  ο βροντητής Κρονίδης

ωραίον, και άνθρωποι πολλοί κείθεν ωφέλειαν έχουν,

σώζει λαούς και το καλό το αισθάνεται αυτός πρώτος.

 

Ἕκτορ ἀμήχανός ἐσσι παραρρητοῖσι πιθέσθαι.

οὕνεκά τοι περὶ δῶκε θεὸς πολεμήϊα ἔργα

τοὔνεκα καὶ βουλῇ ἐθέλεις περιίδμεναι ἄλλων·

ἀλλ᾽ οὔ πως ἅμα πάντα δυνήσεαι αὐτὸς ἑλέσθαι.

ἄλλῳ μὲν γὰρ ἔδωκε θεὸς πολεμήϊα ἔργα,         730

ἄλλῳ δ᾽ ὀρχηστύν, ἑτέρῳ κίθαριν καὶ ἀοιδήν,

ἄλλῳ δ᾽ ἐν στήθεσσι τιθεῖ νόον εὐρύοπα Ζεὺς

ἐσθλόν, τοῦ δέ τε πολλοὶ ἐπαυρίσκοντ᾽ ἄνθρωποι,

καί τε πολέας ἐσάωσε, μάλιστα δὲ καὐτὸς ἀνέγνω.

 

 

Αλλ’ ό,τι κρίν’ ορθότερον εγώ θα φανερώσω.

Παντού στεφάνι φλογερό σε ζώνει του πολέμου

κι οι Τρώες, σαν κατέβηκαν το τείχος, οι γενναίοι,

ανάμερ’ άλλοι στέκονται με τ’άρματά τους, και άλλοι

μάχονται  ολίγοι με πολλούς εδώ κι εκεί στα πλοία.

Πόδισε και όλους κάλεσε εδώ τους πολεμάρχους

με σκέψιν να μετρήσωμεν τα πάντ’ ανίσως πρέπει

να πέσωμεν εις τα γοργά καράβια με το θάρρος,

να δώσει νίκην ο θεός κι άβλαπτοι από τα πλοία

οπίσω να γυρίσωμεν, ότι φοβούμαι μήπως

αντιλυγίσουν οι Αχαιοί την χθεσινήν τους θραύσιν.

Άνδρας πολέμου αχόρταγος οκνεί σιμά στα πλοία

που δεν θ’ αργήση, εγώ θαρρώ, να πεταχθεί στην μάχην.».

αὐτὰρ ἐγὼν ἐρέω ὥς μοι δοκεῖ εἶναι ἄριστα·      735

πάντῃ γάρ σε περὶ στέφανος πολέμοιο δέδηε·

Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ἐπεὶ κατὰ τεῖχος ἔβησαν

οἳ μὲν ἀφεστᾶσιν σὺν τεύχεσιν, οἳ δὲ μάχονται

παυρότεροι πλεόνεσσι κεδασθέντες κατὰ νῆας.

ἀλλ᾽ ἀναχασσάμενος κάλει ἐνθάδε πάντας ἀρίστους·                                                                          

ἔνθεν δ᾽ ἂν μάλα πᾶσαν ἐπιφρασσαίμεθα βουλὴν

ἤ κεν ἐνὶ νήεσσι πολυκλήϊσι πέσωμεν

αἴ κ᾽ ἐθέλῃσι θεὸς δόμεναι κράτος, ἦ κεν ἔπειτα

πὰρ νηῶν ἔλθωμεν ἀπήμονες. ἦ γὰρ ἔγωγε

δείδω μὴ τὸ χθιζὸν ἀποστήσωνται Ἀχαιοὶ       745

χρεῖος, ἐπεὶ παρὰ νηυσὶν ἀνὴρ ἆτος πολέμοιο

μίμνει, ὃν οὐκέτι πάγχυ μάχης σχήσεσθαι ὀΐω.

 

 

Ο Έκτωρ ήβρε φρόνιμον ό,τ’ είπε ο Πολυδάμας.

Και από τ’ αμάξι επήδησε στην γην με τ’ άρματά του,

κι εκείνον επροσφωνησε με λόγια φτερωμένα:

 

Συ, Πολυδάμα, κράτει αυτού τους πρώτους πολεμάρχους,

κι εγώ τον πόλεμον εκεί πηγαίνω ν’ απαντήσω

κι εδώ θα γύρω ευθύς, αφού τους παραγγείλ’ ως πρέπει.».

 

Είπ’, επετάχθη και όμοιαζε με όρος χιονισμένο.

Σέρνει φωνήν ανάμεσα των βοηθών και Τρώων.

 

ὣς φάτο Πουλυδάμας, ἅδε δ᾽ Ἕκτορι μῦθος ἀπήμων,

αὐτίκα δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε

καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·   750

Πουλυδάμα σὺ μὲν αὐτοῦ ἐρύκακε πάντας ἀρίστους,

αὐτὰρ ἐγὼ κεῖσ᾽ εἶμι καὶ ἀντιόω πολέμοιο·

αἶψα δ᾽ ἐλεύσομαι αὖτις ἐπὴν εὖ τοῖς ἐπιτείλω.

ἦ ῥα, καὶ ὁρμήθη ὄρεϊ νιφόεντι ἐοικὼς

κεκλήγων, διὰ δὲ Τρώων πέτετ᾽ ἠδ᾽ ἐπικούρων.

 

 

Και στην φωνήν του Έκτορος αυτοί εκινήσαν όλοι

σιμά στον Πολυδάμαντα, υιόν του Πάνθου ανδρείον.

Και ο Έκτωρ τον Δηίφοβον, τον Έλενον ανδρείον

τον Ασιάδη Αδάμαντα, τον Άσιον Υρτακίδην

ζητούσ’, εγύριζε παντού στες τάξες των προμάχων.

Αλλά δεν ήβρε ανόλεθρον ή απλήγωτον κανέναν.

 

οἳ δ᾽ ἐς Πανθοΐδην ἀγαπήνορα Πουλυδάμαντα

πάντες ἐπεσσεύοντ᾽, ἐπεὶ Ἕκτορος ἔκλυον αὐδήν.

αὐτὰρ ὃ Δηΐφοβόν τε βίην θ᾽ Ἑλένοιο ἄνακτος

Ἀσιάδην τ᾽ Ἀδάμαντα καὶ Ἄσιον Ὑρτάκου υἱὸν

φοίτα ἀνὰ προμάχους διζήμενος, εἴ που ἐφεύροι.     

τοὺς δ᾽ εὗρ᾽ οὐκέτι πάμπαν ἀπήμονας οὐδ᾽ ἀνολέθρους·

 

 

Άλλοι εκείτονταν νεκροί στων καραβιών το πλάγι

όπου απ’ τες λόγχες των εχθρών εχάσαν την ζωήν τους.
Άλλοι της Τροίας έμεναν στον πύργον λαβωμένοι.

Κι ήβρεν ευθύς στ’ αριστερά της δακρυφόρας μάχης

τον θείον Πάριν της λαμπρής Ελένης τον συμβίον,

στην μάχην τους συντρόφους του να σπρώχνει, να εμψυχώνει

Τον σίμωσε και με βαριά λαλιά τον ονειδίζει:

 

 

ἀλλ᾽ οἳ μὲν δὴ νηυσὶν ἔπι πρυμνῇσιν Ἀχαιῶν

χερσὶν ὑπ᾽ Ἀργείων κέατο ψυχὰς ὀλέσαντες,

οἳ δ᾽ ἐν τείχει ἔσαν βεβλημένοι οὐτάμενοί τε.

τὸν δὲ τάχ᾽ εὗρε μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ δακρυοέσσης  

δῖον Ἀλέξανδρον Ἑλένης πόσιν ἠϋκόμοιο

θαρσύνονθ᾽ ἑτάρους καὶ ἐποτρύνοντα μάχεσθαι,

ἀγχοῦ δ᾽ ἱστάμενος προσέφη αἰσχροῖς ἐπέεσσι·

 

 

«Δύσπαρι, εξαίσιε στην ειδή, γυνομανή και πλάνε,

τι σου έγιν’ ο Δηίφοβος, ο Έλενος, ο Ασιάδης

Αδάμας, ο Οθρυονεύς, ο Άσιος Υρτακίδης;

Τώρ’ απ’ την άκρην ροβολούν οι πύργοι της Ιλίου,

τώρα και σέν’ αφεύγατος αφανισμός θενά ’βρη.».

 

 

Δύσπαρι εἶδος ἄριστε γυναιμανὲς ἠπεροπευτὰ

ποῦ τοι Δηΐφοβός τε βίη θ᾽ Ἑλένοιο ἄνακτος     770

Ἀσιάδης τ᾽ Ἀδάμας ἠδ᾽ Ἄσιος Ὑρτάκου υἱός;

ποῦ δέ τοι Ὀθρυονεύς; νῦν ὤλετο πᾶσα κατ᾽ ἄκρης

Ἴλιος αἰπεινή· νῦν τοι σῶς αἰπὺς ὄλεθρος.

 

Του απάντησε ο θεόμορφος Αλέξανδρος και του’πε:

«Έκτορ, τον ακατάκριτον να κατακρίνεις θέλεις,

άλλες φορές ίσως οκνά στον πόλεμον κινούμαι.

Αλλ’ εμέ τόσον άνανδρον δεν γέννησε η μητέρα.

Ότι απ’ την ώραν π’ άναψες την μάχην προς τα πλοία

τους Δαναούς ασάλευτοι κι εμείς εδώ κτυπούμε,

και οι σύνροφοί μας που ζητάς, εκείνοι εφονευθήκαν.

 

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν Ἀλέξανδρος θεοειδής·

Ἕκτορ ἐπεί τοι θυμὸς ἀναίτιον αἰτιάασθαι,        775

ἄλλοτε δή ποτε μᾶλλον ἐρωῆσαι πολέμοιο

μέλλω, ἐπεὶ οὐδ᾽ ἐμὲ πάμπαν ἀνάλκιδα γείνατο μήτηρ·

ἐξ οὗ γὰρ παρὰ νηυσὶ μάχην ἤγειρας ἑταίρων,

ἐκ τοῦ δ᾽ ἐνθάδ᾽ ἐόντες ὁμιλέομεν Δαναοῖσι

νωλεμέως· ἕταροι δὲ κατέκταθεν οὓς σὺ μεταλλᾷς.

 

 

Ο Έλενος και ο Δηίφοβος εδώθ’ εφύγαν μόνοι

και οι δυο με λόγχες μακριές στο χέρι λαβωμένοι.

Εκείνους έσωσεν ο Ζευς και τώρα οδήγησέ μας,

κατόπιν τρέχουμε κι εμείς όπου αγαπάς, και ανδρείας,

θαρρώ, δεν θα ’βρης έλλειψιν όσ’ είναι η δύναμίς μας.

Και πέρ’ απ’ ό,τι τον βαστά, κανείς, αν και γενναίος,

δεν ημπορεί να πολεμεί.». Οι λόγοι του Αλεξάνδρου

εμάλαξαν τον Έκτορα, και όπου βροντούσε η μάχη

σφοδρότερα, επετάχθηκαν να σμίξουν τους ανδρείους

Κεβριόνην, Πολυδάμαντα, Φάλκην, Ορθαίον, Πάλμιν,

και Πολυφοίτην τον λαμπρόν, και Ασκάνιον και Μόρυν,

υιόν του Ιπποτίωνος, που τ’ άλλο χαραμέρι

από την μεγαλόστηλην έφθασαν Ασκανίαν

στον τόπον άλλων. Τώρ’ αυτούς στην μάχην σπρώχν’ ο Δίας.

 

οἴω Δηΐφοβός τε βίη θ᾽ Ἑλένοιο ἄνακτος

οἴχεσθον, μακρῇσι τετυμμένω ἐγχείῃσιν

ἀμφοτέρω κατὰ χεῖρα· φόνον δ᾽ ἤμυνε Κρονίων.

νῦν δ᾽ ἄρχ᾽ ὅππῃ σε κραδίη θυμός τε κελεύει·

ἡμεῖς δ᾽ ἐμμεμαῶτες ἅμ᾽ ἑψόμεθ᾽, οὐδέ τί φημι     785

ἀλκῆς δευήσεσθαι, ὅση δύναμίς γε πάρεστι.

πὰρ δύναμιν δ᾽ οὐκ ἔστι καὶ ἐσσύμενον πολεμίζειν.

ὣς εἰπὼν παρέπεισεν ἀδελφειοῦ φρένας ἥρως·

βὰν δ᾽ ἴμεν ἔνθα μάλιστα μάχη καὶ φύλοπις ἦεν

ἀμφί τε Κεβριόνην καὶ ἀμύμονα Πουλυδάμαντα

Φάλκην Ὀρθαῖόν τε καὶ ἀντίθεον Πολυφήτην

Πάλμύν τ᾽ Ἀσκάνιόν τε Μόρυν θ᾽ υἷ᾽ Ἱπποτίωνος,

οἵ ῥ᾽ ἐξ Ἀσκανίης* ἐριβώλακος ἦλθον ἀμοιβοὶ

ἠοῖ τῇ προτέρῃ· τότε δὲ Ζεὺς ὦρσε μάχεσθαι.

 

 

Και όμοιαζαν, καθώς πήγαιναν κακών ανέμων ζάλην,

που του Διός απ’ την βροντήν ψηλάθε ροβολάει,

και με βοητόν αμείλικτον το πέλαγο ανταμώνει.

Κοχλάζουν κύματα πολλά της φλοισβεράς θαλάσσης,

κυρτά, με κάτασπρες κορφές, άλλα κατόπι σ’ άλλα.

Όμοια κι οι Τρώες συσφικτοί, σ’ άλλους κατόπιν άλλοι,

τους αρχηγούς, αστραφτεροί στα όπλ’ ακολουθούσαν.

οἳ δ᾽ ἴσαν ἀργαλέων ἀνέμων ἀτάλαντοι ἀέλλῃ,      

ἥ ῥά θ᾽ ὑπὸ βροντῆς πατρὸς Διὸς εἶσι πέδον δέ,

θεσπεσίῳ δ᾽ ὁμάδῳ ἁλὶ μίσγεται, ἐν δέ τε πολλὰ

κύματα παφλάζοντα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης

κυρτὰ φαληριόωντα, πρὸ μέν τ᾽ ἄλλ᾽, αὐτὰρ ἐπ᾽ ἄλλα·

ὣς Τρῶες πρὸ μὲν ἄλλοι ἀρηρότες, αὐτὰρ ἐπ᾽ ἄλλοι,                                                                                

χαλκῷ μαρμαίροντες ἅμ᾽ ἡγεμόνεσσιν ἕποντο.

 

Ο Έκτωρ προπορεύετο σαν ανδροφόνος Άρης,

και την λαμπρήν ολόισην ασπίδα εμπρός του εκράτει

με δίπλες τόμαρα πολλές και χάλκωμα δεμένην.

Και κράνος σείονταν λαμπρό στην κεφαλήν του επάνω.

Και γύρω εκεί στες φάλαγγες βαδίζει σκεπασμένος

με την ασπίδα, ίσως εμπρός στο πάτημά του κλίνουν.

Αλλά δεν τάραζε ποσώς των Αχαιών τα στήθη.

Και ο Αίας τον προκάλεσε, μακροπατώντας, πρώτος:

Ἕκτωρ δ᾽ ἡγεῖτο βροτολοιγῷ ἶσος Ἄρηϊ

Πριαμίδης· πρόσθεν δ᾽ ἔχεν ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην

ῥινοῖσιν πυκινήν, πολλὸς δ᾽ ἐπελήλατο χαλκός·

ἀμφὶ δέ οἱ κροτάφοισι φαεινὴ σείετο πήληξ.       805

πάντῃ δ᾽ ἀμφὶ φάλαγγας ἐπειρᾶτο προποδίζων,

εἴ πώς οἱ εἴξειαν ὑπασπίδια προβιβῶντι·

ἀλλ᾽ οὐ σύγχει θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν Ἀχαιῶν.

Αἴας δὲ πρῶτος προκαλέσσατο μακρὰ βιβάσθων·

 

 

«Ω φοβερέ, πλησίασε. Εκείθε θα δειλιάσης

τους Αχαιούς; Δεν είμασθεν αμάθητοι πολέμου.

Αλλά μαστίγι του Διός κακό μας έχει πλήξει.

Και αν στην ψυχήν σου εθάρρεψες να κάψεις τα καράβια,

κι εμάς να τα φυλάξουμε τα χέρια δω δεν λείπουν.

Αλλ’ ευκολώτερα πολύ θα πέσει αφανισμένη

από τούτα τα χέρια μας η ξακουστή σας πόλις.

 

 

δαιμόνιε σχεδὸν ἐλθέ· τί ἢ δειδίσσεαι αὔτως       810

Ἀργείους; οὔ τοί τι μάχης ἀδαήμονές εἰμεν,

ἀλλὰ Διὸς μάστιγι κακῇ ἐδάμημεν Ἀχαιοί.

ἦ θήν πού τοι θυμὸς ἐέλπεται ἐξαλαπάξειν

νῆας· ἄφαρ δέ τε χεῖρες ἀμύνειν εἰσὶ καὶ ἡμῖν.

ἦ κε πολὺ φθαίη εὖ ναιομένη πόλις ὑμὴ                815

χερσὶν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσιν ἁλοῦσά τε περθομένη τε.

 

 

Και σένα λέγω τώρα εγώ, πώς δεν θ’ αργήσει  η ώρα

να φεύγεις, και να δέεσαι στους αθανάτους όλους,

να δώσουν γερακιού φτερά στα εύμορφ’ άλογά σου,

που την πεδιάδα σχίζοντας στην πόλιν θα σε φέρουν.».

Και άμ’ είπε τούτα επέταξεν αετός στα δεξιά του

και στο σημάδι θαρρετά των Αχαιών τα πλήθη

αλάλαξαν. Και απάντησε σ’ αυτόν ο μέγας Έκτωρ:

σοὶ δ᾽ αὐτῷ φημὶ σχεδὸν ἔμμεναι ὁππότε φεύγων

ἀρήσῃ Διὶ πατρὶ καὶ ἄλλοις ἀθανάτοισι

θάσσονας ἰρήκων ἔμεναι καλλίτριχας ἵππους,

οἵ σε πόλιν δ᾽ οἴσουσι κονίοντες πεδίοιο.              820

ὣς ἄρα οἱ εἰπόντι ἐπέπτατο δεξιὸς ὄρνις

αἰετὸς ὑψιπέτης· ἐπὶ δ᾽ ἴαχε λαὸς Ἀχαιῶν

θάρσυνος οἰωνῷ· ὃ δ᾽ ἀμείβετο φαίδιμος Ἕκτωρ·

 

 

«Ανοητ’ Αία, βούβαλε, ποιον λόγον είπες τώρα;

Όμοια κι εγώ να’μουν υιός του αιγιδοφόρου Δία,

αθάνατος απ’ την σεπτήν την Ήραν γεννημένος.

Και να τιμώμαι, ως η Αθηνά δοξάζεται και ο Φοίβος,

καθώς κακό στους Αχαιούς τωόντι θα φέρ’ η μέρα

σ’ όλους και συ θα φονευθείς, αν να δεχθείς τολμήσεις

το μακριό κοντάρι μου, που τα λευκά σου μέλη

θα σχίσει, και νεκρός αυτού στα πλοία θα χορτάσεις

των Τρώων με το πάχος σου τα όρνεα και τους σκύλους.».

Αἶαν ἁμαρτοεπὲς βουγάϊε ποῖον ἔειπες·

εἰ γὰρ ἐγὼν οὕτω γε Διὸς πάϊς αἰγιόχοιο          825

εἴην ἤματα πάντα, τέκοι δέ με πότνια Ἥρη,

τιοίμην δ᾽ ὡς τίετ᾽ Ἀθηναίη καὶ Ἀπόλλων,

ὡς νῦν ἡμέρη ἥδε κακὸν φέρει Ἀργείοισι

πᾶσι μάλ᾽, ἐν δὲ σὺ τοῖσι πεφήσεαι, αἴ κε ταλάσσῃς

μεῖναι ἐμὸν δόρυ μακρόν, ὅ τοι χρόα λειριόεντα      

δάψει· ἀτὰρ Τρώων κορέεις κύνας ἠδ᾽ οἰωνοὺς

δημῷ καὶ σάρκεσσι πεσὼν ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.

 

 

Είπε και προπορεύτηκε και τον ακολουθούσαν

με αλαλαγμόν αμίλητον τα πλήθη, και αλαλάζουν

κι οι Αχαιοί κι εδέχοντο τους πολεμάρχους Τρώας

αδείλιαστοι στην θέσιν τους. Ο αχός και απ’ τα δυο μέρη

ως του Διός ανέβαινε τον φωτεινόν αιθέρα.

 

ὣς ἄρα φωνήσας ἡγήσατο· τοὶ δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο

ἠχῇ θεσπεσίῃ, ἐπὶ δ᾽ ἴαχε λαὸς ὄπισθεν.

Ἀργεῖοι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐπίαχον, οὐδὲ λάθοντο        835

ἀλκῆς, ἀλλ᾽ ἔμενον Τρώων ἐπιόντας ἀρίστους.

ἠχὴ δ᾽ ἀμφοτέρων ἵκετ᾽ αἰθέρα καὶ Διὸς αὐγάς.

 

 

 

ß                                                            à

G

  

 

 



*  Ο Στράβων, 12, 5,  αναφερόμενος σε αυτούς τους στίχους του Ομήρου, προσθέτει και την φράση Μυσών αγχεμάχων ηγήτορα’, ως εξής:

5. Αλλά θα μπορούσε κάποιος να τοποθετήσει στην μέση την Βιθυνία, στην εκβολή του Αισήπου την Μυσία, η οποία αγγίζει την θάλασσα, και φτάνει μέχρι τον Ολυμπο. Γύρω της δε την Επίκτητον, [Μικρά Φρυγία] που κείται στα μεσόγαια, και δεν βρέχεται πουθενά από θάλασσα, φθάνει δε μέχρι τα ανατολικά μέρη της Ασκανίας λίμνης και χώρας. Διότι η χώρα έχει το ίδιο όνομα με την λίμνη και ανήκει η μισή στην Φρυγία και η μισή στην Μυσία. Μακριά δε από την Τροία είναι το Φρύγιον. Αυτό δείχνεται και από τον ποιητή όταν λέει:

Φόρκυς αὖ Φρύγας ἦγε καὶ Ἀσκάνιος θεοειδὴς

τῆλ᾽ ἐξ Ἀσκανίης·

[βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Β, 862-863]

η Φρυγική επειδή είναι εγγύτερα από την άλλη Ασκανία, την Μυσική, προς την σημερινή Νίκαια, την οποία εννοεί όταν λέει::

Πάλμύν τ᾽ Ἀσκάνιόν τε Μόρυν θ᾽ υἷ᾽ Ἱπποτίωνος,

Μυσών αγχεμάχων ηγήτορα,

οἵ ῥ᾽ ἐξ Ἀσκανίης εριβώλακος ήλθον αμοιβοί

Δεν είναι δε παράδοξο να πει κανείς κάποιον ηγεμόνα των Φρυγών Ασκάνιον, και ότι ήλθε από την Ασκανία, και επίσης κάποιον ηγεμόνα των Μυσών Ασκάνιο και εξ Ασκανίας. Διότι υπάρχουν πολλά κοινά ονόματα μεταξύ τους, και ποτάμια, και λίμνες και τόποι.

[Για την περιοχή  βλέπε : ΑΣΚΑΝΙΑ, κείμενο Στράβωνος, κεφ. 12, 2-8].