ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ T΄(στίχοι : 1-145) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
Άφηνε του Ωκεανού τα βάθ’ η ροδισμένη Ηώς να φέρει των Θεών το φως και των ανθρώπων. Κι έφερ’ η Θέτις του θεού τα δώρ’ αυτά στα πλοία. Ήβρε σιμά στον Πάτροκλο τον ποθητόν υιόν της πικρά να κλαίει, και πολλοί τριγύρω του εθρηνούσαν σύντροφοι, κι η ασύγκρητη θεά σιμά τους ήλθε. Το χέρι του’πιασε σφικτά, προσφώνησέ τον κι είπε:
|
Ἠὼς μὲν κροκόπεπλος ἀπ᾽ Ὠκεανοῖο ῥοάων ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσιν· ἣ δ᾽ ἐς νῆας ἵκανε θεοῦ πάρα δῶρα φέρουσα. εὗρε δὲ Πατρόκλῳ περικείμενον ὃν φίλον υἱὸν κλαίοντα λιγέως· πολέες δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροι 5 μύρονθ᾽· ἣ δ᾽ ἐν τοῖσι παρίστατο δῖα θεάων, ἔν τ᾽ ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
|
«Παιδί μου, αυτόν ν’ αφήσωμε, με όλο μας τον πόνο, να κείτεται ως τον δάμασε η βουλή των αθανάτων. Του Ηφαίστου τώρα δέξου εσύ τ’ άρματα τα ωραία που όμοια δεν εφόρεσε κανείς θνητός ακόμη.».
|
τέκνον ἐμὸν τοῦτον μὲν ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ κεῖσθαι, ἐπεὶ δὴ πρῶτα θεῶν ἰότητι δαμάσθη· τύνη δ᾽ Ἡφαίστοιο πάρα κλυτὰ τεύχεα δέξο 10 καλὰ μάλ᾽, οἷ᾽ οὔ πώ τις ἀνὴρ ὤμοισι φόρησεν.
|
Είπε και καθώς έθεσεν εμπρός στον Αχιλλέα τ’ άρματα τα καλότεχνα, κείν’ αντηχήσαν όλα. Οι Μυρμιδόνες τρόμαξαν, κανείς να τ’ αντικρίσει δεν ετολμούσε κι έφυγαν. Και άμα τα είδ’ εκείνος μέσα του εχόχλασε η χολή βαθύτερα και αστράψαν ωσάν φωτιά τα μάτια του. Κι ευφραίνετο να πιάνει τα ωραία δώρα του θεού και αφού να τα θωράει τα εξαίσια κείνα θαύματα μες στην ψυχή του ευφράνθη, είπε προς την μητέρα του: «Τ’ άρματα, ω μητέρα, τέτοια τα χάρισε ο θεός, καθώς να είναι αρμόζει έργα θεών, και οπού θνητός δεν τα κατασκευάζει.
|
ὡς ἄρα φωνήσασα θεὰ κατὰ τεύχε᾽ ἔθηκε πρόσθεν Ἀχιλλῆος· τὰ δ᾽ ἀνέβραχε δαίδαλα πάντα. Μυρμιδόνας δ᾽ ἄρα πάντας ἕλε τρόμος, οὐδέ τις ἔτλη ἄντην εἰσιδέειν, ἀλλ᾽ ἔτρεσαν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς 15 ὡς εἶδ᾽, ὥς μιν μᾶλλον ἔδυ χόλος, ἐν δέ οἱ ὄσσε δεινὸν ὑπὸ βλεφάρων ὡς εἰ σέλας ἐξεφάανθεν· τέρπετο δ᾽ ἐν χείρεσσιν ἔχων θεοῦ ἀγλαὰ δῶρα. αὐτὰρ ἐπεὶ φρεσὶν ᾗσι τετάρπετο δαίδαλα λεύσσων αὐτίκα μητέρα ἣν ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· 20 μῆτερ ἐμὴ τὰ μὲν ὅπλα θεὸς πόρεν οἷ᾽ ἐπιεικὲς ἔργ᾽ ἔμεν ἀθανάτων, μὴ δὲ βροτὸν ἄνδρα τελέσσαι.
|
Και τώρα εγώ θ’ αρματωθώ μόνον πολύ φοβούμαι μήπως εις τον ανδράγαθον υιόν του Μενοιτίου στες ανοικτές λαβωματιές αισχρές βοηθήσουν μύγες, και τα σκουλήκια γεννηθούν και τον νεκρόν να φθείρουν, αφού τον άφησε η ψυχή, και όλο σαπή το σώμα.».
|
νῦν δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ θωρήξομαι· ἀλλὰ μάλ᾽ αἰνῶς δείδω μή μοι τόφρα Μενοιτίου ἄλκιμον υἱὸν μυῖαι καδδῦσαι κατὰ χαλκοτύπους ὠτειλὰς 25 εὐλὰς ἐγγείνωνται, ἀεικίσσωσι δὲ νεκρόν, ἐκ δ᾽ αἰὼν πέφαται, κατὰ δὲ χρόα πάντα σαπήῃ.
|
Κι η ασημόποδη θεά σ’ εκείνον αποκρίθη: «Παιδί μου, αυτόν τον στοχασμόν ποσώς μη βάλει ο νους σου. Από τες μύγες, άγριες σπορές που κατατρώγουν το σκοτωμένο μαχητήν, εγώ θα τον φυλάξω. Και αν σταθεί κειτόμενος, όσο να κλείσει ο χρόνος, άβλαπτο και καλύτερο θα στέκεται το σώμα.
|
τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα· τέκνον μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μελόντων. τῷ μὲν ἐγὼ πειρήσω ἀλαλκεῖν ἄγρια φῦλα 30 μυίας, αἵ ῥά τε φῶτας ἀρηϊφάτους κατέδουσιν· ἤν περ γὰρ κεῖταί γε τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν, αἰεὶ τῷ γ᾽ ἔσται χρὼς ἔμπεδος, ἢ καὶ ἀρείων.
|
Κάλεσε ωστόσο εις σύνοδον των Αχαιών τους πρώτους και βάλε κάτω τον θυμόν που έχεις στον Ατρείδη, κι ευθύς ρίξου στον πόλεμον και περιζώσου ανδρείαν.».
|
ἀλλὰ σύ γ᾽ εἰς ἀγορὴν καλέσας ἥρωας Ἀχαιοὺς μῆνιν ἀποειπὼν Ἀγαμέμνονι ποιμένι λαῶν 35 αἶψα μάλ᾽ ἐς πόλεμον θωρήσσεο, δύσεο δ᾽ ἀλκήν.
|
Είπε και τον εγέμισεν ανδραγαθία και θάρρος και στα ρουθούνια του νεκρού ρόδινο στάζει νέκταρ και αμβροσίαν, άφθαρτο το σώμα να κρατήσει.
|
ὣς ἄρα φωνήσασα μένος πολυθαρσὲς ἐνῆκε, Πατρόκλῳ δ᾽ αὖτ᾽ ἀμβροσίην καὶ νέκταρ ἐρυθρὸν στάξε κατὰ ῥινῶν, ἵνα οἱ χρὼς ἔμπεδος εἴη.
|
Και παίρνει την ακρογιαλιάν ο θείος Αχιλλέας και με κραυγή τρομακτική σηκώνει τους Αργείους. Και αυτοί που πάντοτ’ έμεναν στην περιοχή των πλοίων, και όσοι τα πλοία κυβερνούν και στρέφουν το πηδάλι, οι οικονόμοι, οι μοιρασταί του σίτου, ετρέξαν όλοι στην σύνοδον που εφάνηκε και πάλιν ο Πηλείδης και τόσον έλειπε καιρόν απ’ τον σκληρόν αγώνα.
|
αὐτὰρ ὃ βῆ παρὰ θῖνα θαλάσσης δῖος Ἀχιλλεὺς σμερδαλέα ἰάχων, ὦρσεν δ᾽ ἥρωας Ἀχαιούς. καί ῥ᾽ οἵ περ τὸ πάρος γε νεῶν ἐν ἀγῶνι μένεσκον οἵ τε κυβερνῆται καὶ ἔχον οἰήϊα νηῶν καὶ ταμίαι παρὰ νηυσὶν ἔσαν σίτοιο δοτῆρες, καὶ μὴν οἳ τότε γ᾽ εἰς ἀγορὴν ἴσαν, οὕνεκ᾽ Ἀχιλλεὺς ἐξεφάνη, δηρὸν δὲ μάχης ἐπέπαυτ᾽ ἀλεγεινῆς.
|
Με χωλό πόδι εβάδιζαν του Άρη δυο βλαστάρια, Τυδείδης ο ανδράγαθος και ο θείος Οδυσσέας, και ακούμπαν στα κοντάρια τους, ως ήσαν λαβωμένοι, και της συνόδου εκάθισαν στες έδρες που’ναι οι πρώτες.
|
τὼ δὲ δύω σκάζοντε βάτην Ἄρεος θεράποντε Τυδεΐδης τε μενεπτόλεμος καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς ἔγχει ἐρειδομένω· ἔτι γὰρ ἔχον ἕλκεα λυγρά· κὰδ δὲ μετὰ πρώτῃ ἀγορῇ ἵζοντο κιόντες. 50
|
Κατόπιν ήλθεν ύστερος ο μέγας Αγαμέμνων, είχε κι εκείνος λάβωμα που στον σκληρόν αγώνα με κονταριά του άνοιξεν ο Αντηνορίδης Κόων και ως όλοι ομού συνάχθηκαν οι Αχαιοί, σηκώθη στη μέση τους και ομίλησεν ο θείος Αχιλλέας:
|
αὐτὰρ ὃ δεύτατος ἦλθεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων ἕλκος ἔχων· καὶ γὰρ τὸν ἐνὶ κρατερῇ ὑσμίνῃ οὖτα Κόων Ἀντηνορίδης χαλκήρεϊ δουρί^. αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντες ἀολλίσθησαν Ἀχαιοί, τοῖσι δ᾽ ἀνιστάμενος μετέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
|
Ατρείδη, τάχα ωφέλησεν εκείνο εμάς τους δύο, ειπέ κι εμέν’, ότ’ άναψε φαρμακερή διχόνοια τα σωθηκά μας και ο θυμός, εξ αφορμής της κόρης; Να’χε την σβήσ’ η Άρτεμις με βέλος την ημέρα που επόρθησα την Λυρνησσόν, και δούλη την επήρα. Τότε δεν θα εδάγκαναν τόσοι Αχαιοί το χώμα κάτω απ’ τες λόγχες των εχθρών, κι ήτ’ ο θυμός μου αιτία.
|
Ἀτρεΐδη ἦ ἄρ τι τόδ᾽ ἀμφοτέροισιν ἄρειον ἔπλετο σοὶ καὶ ἐμοί, ὅ τε νῶΐ περ ἀχνυμένω κῆρ θυμοβόρῳ ἔριδι μενεήναμεν εἵνεκα κούρης; τὴν ὄφελ᾽ ἐν νήεσσι κατακτάμεν Ἄρτεμις ἰῷ ἤματι τῷ ὅτ᾽ ἐγὼν ἑλόμην Λυρνησσὸν ὀλέσσας· 60 τώ κ᾽ οὐ τόσσοι Ἀχαιοὶ ὀδὰξ ἕλον ἄσπετον οὖδας δυσμενέων ὑπὸ χερσὶν ἐμεῦ ἀπομηνίσαντος.
|
Ο Έκτωρ απ’ την έχθραν μας εκέρδισε και οι Τρώες, αλλ’ οι Αχαιοί πολύν καιρό θαρρώ να την θυμούνται. Αλλ’ ό,τι εγίνη αφήνομεν, αν και μας έχει πλήξει και πρέπει να δαμάσωμεν στα στήθη την ψυχήν μας. Παύω εγώ τώρα την χολήν ότι ποσώς δεν πρέπει θυμόν να τρέφω αιώνιον. Συ μην αργείς ωστόσο στον πόλεμον τους Αχαιούς αμέσως να σηκώσεις.
|
Ἕκτορι μὲν καὶ Τρωσὶ τὸ κέρδιον· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς δηρὸν ἐμῆς καὶ σῆς ἔριδος μνήσεσθαι ὀΐω. ἀλλὰ τὰ μὲν προτετύχθαι ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ἀνάγκῃ· νῦν δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ παύω χόλον, οὐδέ τί με χρὴ ἀσκελέως αἰεὶ μενεαινέμεν· ἀλλ᾽ ἄγε θᾶσσον ὄτρυνον πόλεμον δὲ κάρη κομόωντας Ἀχαιούς,
|
Ότι τους Τρώας άντικρυ, θα δοκιμάσω αν θέλουν να ξενυκτούν στα πλοία μας. Θαρρώ που όσοι προφθάσουν να φύγουν απ’ τη λόγχη μου και απ’ τον δεινόν αγώνα πολλή χαρά θενά αισθανθούν τα γόνατα να κλίνουν.».
|
ὄφρ᾽ ἔτι καὶ Τρώων πειρήσομαι ἀντίον ἐλθὼν 70 αἴ κ᾽ ἐθέλωσ᾽ ἐπὶ νηυσὶν ἰαύειν· ἀλλά τιν᾽ οἴω ἀσπασίως αὐτῶν γόνυ κάμψειν, ὅς κε φύγῃσι δηΐου ἐκ πολέμοιο ὑπ᾽ ἔγχεος ἡμετέροιο.
|
Είπεν αυτά κι εχάρηκαν οι Αχαιοί γενναίοι που άφησε ο μεγαλόψυχος Πηλείδης το θυμό του. Και προς αυτούς ομίλησεν ο μέγας Αγαμέμνων εκείθεν όπου εκάθονταν, χωρίς να προχωρήσει:
|
ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἐχάρησαν ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ μῆνιν ἀπειπόντος μεγαθύμου Πηλεΐωνος. 75 τοῖσι δὲ καὶ μετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων αὐτόθεν ἐξ ἕδρης, οὐδ᾽ ἐν μέσσοισιν ἀναστάς·
|
«Ήρωες φίλοι Δαναοί, θεράποντες του Άρη, ν’ ακούετ’ ανεμπόδιστος όποιος τον λόγον έχει η τάξις θέλει. Κι έμπειρον η διακοπή πειράζει. Να ειπεί, ν’ ακούσει ποιος μπορεί στον θόρυβον που κανουν τα πλήθη; Και ψηλόφωνος δειλιάει δικηγόρος.
|
ὦ φίλοι ἥρωες Δαναοὶ θεράποντες Ἄρηος ἑσταότος μὲν καλὸν ἀκούειν, οὐδὲ ἔοικεν ὑββάλλειν· χαλεπὸν γὰρ ἐπισταμένῳ περ ἐόντι. 80 ἀνδρῶν δ᾽ ἐν πολλῷ ὁμάδῳ πῶς κέν τις ἀκούσαι ἢ εἴποι; βλάβεται δὲ λιγύς περ ἐὼν ἀγορητής.
|
Εις τον Πηλείδην τώρα εγώ θα εξηγηθώ κι οι άλλοι Αργείοι κείνο οπού θα ειπώ καλά νοήσετ’ όλοι. Πολλές φορές οι Αχαιοί μ’ ονείδισαν για τούτο, αλλ’ αίτιος δεν είμ’ εγώ. Αλλά είναι ο Ζευς κι η Μοίρα τότε μέσα στη σύνοδον εβάλαν εις τον νουν μου, και του Αχιλλέως πήρα εγώ ο ίδιος το βραβείον. Και τι θα έκανα; Ο θεός τα πάντα κατορθώνει.
|
Πηλεΐδῃ μὲν ἐγὼν ἐνδείξομαι· αὐτὰρ οἱ ἄλλοι σύνθεσθ᾽ Ἀργεῖοι, μῦθόν τ᾽ εὖ γνῶτε ἕκαστος. πολλάκι δή μοι τοῦτον Ἀχαιοὶ μῦθον ἔειπον 85 καί τέ με νεικείεσκον· ἐγὼ δ᾽ οὐκ αἴτιός εἰμι, ἀλλὰ Ζεὺς καὶ Μοῖρα καὶ ἠεροφοῖτις Ἐρινύς, οἵ τέ μοι εἰν ἀγορῇ φρεσὶν ἔμβαλον ἄγριον ἄτην, ἤματι τῷ ὅτ᾽ Ἀχιλλῆος γέρας αὐτὸς ἀπηύρων. ἀλλὰ τί κεν ῥέξαιμι; θεὸς διὰ πάντα τελευτᾷ. 90
|
Σεβαστή κόρη του Διός η Άτη η ολεθρία κατάρατη αερόποδη, το χώμα δεν αγγίζει ανάερ’ από τες κεφαλές γυρίζει των ανθρώπων για να τους βλάψει, και άσφαλτα έν απ’ τους δυο τους δένει.
|
πρέσβα Διὸς θυγάτηρ Ἄτη, ἣ πάντας ἀᾶται[1], οὐλομένη· τῇ μέν θ᾽ ἁπαλοὶ πόδες· οὐ γὰρ ἐπ᾽ οὔδει πίλναται, ἀλλ᾽ ἄρα ἥ γε κατ᾽ ἀνδρῶν κράατα βαίνει βλάπτουσ᾽ ἀνθρώπους· κατὰ δ᾽ οὖν ἕτερόν γε πέδησε.
|
Τον Δί’ ακόμα έβλαψε, που υπέρτατον τον λέγουν και οι θνητοί κι οι αθάνατοι. Όμως και αυτόν η Ήρα απάτησε αν και αδύνατη με δόλο την ημέραν εκείνην οπού έμελλε στην πυργωμένη Θήβην του Ηρακλή την δύναμιν η Αλκμήνη να γεννήσει. Ότ’ είπε αυτός καυχώμενος στους αθανάτους όλους:
|
καὶ γὰρ δή νύ ποτε Ζεὺς ἄσατο, τόν περ ἄριστον ἀνδρῶν ἠδὲ θεῶν φασ᾽ ἔμμεναι· ἀλλ᾽ ἄρα καὶ τὸν Ἥρη θῆλυς ἐοῦσα δολοφροσύνῃς ἀπάτησεν, ἤματι τῷ ὅτ᾽ ἔμελλε βίην Ἡρακληείην Ἀλκμήνη τέξεσθαι ἐϋστεφάνῳ ἐνὶ Θήβῃ. ἤτοι ὅ γ᾽ εὐχόμενος μετέφη πάντεσσι θεοῖσι· 100
|
«Σεις όλοι αθάνατοι θεοί, θεές και σεις, ακούτε ό,τι στα στήθη μου η ψυχή να ειπώ παρακινεί με. Θα φέρει σήμερα στο φως η οδυνοφόρα Ειλείθυα άνδρα που γύρω των λαών θα βασιλεύση όλων. Κατάγεται απ’ το αίμα μου και από την γενεάν μου.».
|
κέκλυτέ μευ πάντές τε θεοὶ πᾶσαί τε θέαιναι, ὄφρ᾽ εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀνώγει. σήμερον ἄνδρα φόως δὲ μογοστόκος Εἰλείθυια ἐκφανεῖ, ὃς πάντεσσι περικτιόνεσσιν ἀνάξει, τῶν ἀνδρῶν γενεῆς οἵ θ᾽ αἵματος ἐξ ἐμεῦ εἰσί. 105
|
Κι η Ήρα του’πε η σεβαστή με δόλον εις τον νουν της:
«Θα φανείς ψεύτης, δεν θα ιδείς ο λόγος σου να γίνει. Κι όρκον, Ολύμπιε, δυνατόν, αν θέλεις όμοσέ μου που όλων τριγύρω των λαών θα βασιλεύσει εκείνος που μες τα πόδια γυναικός την σήμερον θα πέσει που να’ναι από το αίμα σου και από την γενεάν σου.».
|
τὸν δὲ δολοφρονέουσα προσηύδα πότνια Ἥρη· ψευστήσεις, οὐδ᾽ αὖτε τέλος μύθῳ ἐπιθήσεις. εἰ δ᾽ ἄγε νῦν μοι ὄμοσσον Ὀλύμπιε καρτερὸν ὅρκον, ἦ μὲν τὸν πάντεσσι περικτιόνεσσιν ἀνάξειν ὅς κεν ἐπ᾽ ἤματι τῷδε πέσῃ μετὰ ποσσὶ γυναικὸς τῶν ἀνδρῶν οἳ σῆς ἐξ αἵματός εἰσι γενέθλης.
|
Είπε και δεν ενόησεν ο Ζευς ποσώς τον δόλον, και όρκον μέγαν ώμοσε, και αυτό κακό του εγίνη.
|
ὣς ἔφατο· Ζεὺς δ᾽ οὔ τι δολοφροσύνην ἐνόησεν, ἀλλ᾽ ὄμοσεν μέγαν ὅρκον, ἔπειτα δὲ πολλὸν ἀάσθη.
|
Κι η Ήρ’ από την κορυφήν του Ολύμπου εχύθη στ’ Άργος το Αχαϊκόν, που εγνώριζεν εκεί του Περσηιάδου Σθενέλου την ασύγκριτην γυναίκα, οπού βαστούσε μες στην γαστέρα της παιδί κι εμέτρα επτά φεγγάρια. Και αν και λειπόμηνον στο φως τον έβγαλεν η Ήρα και της Αλκμήνης κράτησε τη γέννα και τους πόνους κι η ίδια το’πε του Διός: «Πατέρ’ αστραποφόρε, άκουσε κάτι. Πρόωρα άνδρας λαμπρός γεννήθη ο Ευρυσθεύς, και βασιλεύς θα είναι των Αργείων, πατέρας του είναι ο Σθένελος και πάππος ο Περσέας, γένος σου. Και του στέκεται το σκήπτρο των Αργείων.».
|
Ἥρη δ᾽ ἀΐξασα λίπεν ῥίον Οὐλύμποιο, καρπαλίμως δ᾽ ἵκετ᾽ Ἄργος Ἀχαιικόν, ἔνθ᾽ ἄρα ᾔδη ἰφθίμην ἄλοχον Σθενέλου Περσηϊάδαο. ἣ δ᾽ ἐκύει φίλον υἱόν, ὃ δ᾽ ἕβδομος ἑστήκει μείς[2]· ἐκ δ᾽ ἄγαγε πρὸ φόως δὲ καὶ ἠλιτόμηνον ἐόντα, Ἀλκμήνης δ᾽ ἀπέπαυσε τόκον, σχέθε δ᾽ Εἰλειθυίας. αὐτὴ δ᾽ ἀγγελέουσα Δία Κρονίωνα προσηύδα· Ζεῦ πάτερ ἀργικέραυνε ἔπος τί τοι ἐν φρεσὶ θήσω· ἤδη ἀνὴρ γέγον᾽ ἐσθλὸς ὃς Ἀργείοισιν ἀνάξει Εὐρυσθεὺς Σθενέλοιο πάϊς Περσηϊάδαο[3] σὸν γένος· οὔ οἱ ἀεικὲς ἀνασσέμεν Ἀργείοισιν.
|
Είπε. Στα σπλάχνα του Διός δριμύς εμπήκε πόνος. Την Άτην άρπαξεν ευθύς απ’ τες λαμπρές πλεξίδες με την χολήν εις την καρδιά και ώμοσε μέγαν όρκον: Ποτέ στ’ αστέρια τ’ ουρανού και στες κορφές του Ολύμπου η Άτη, όλεθρος κοινός, στο εξής να μην πατήσει.
|
ὣς φάτο, τὸν δ᾽ ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν· αὐτίκα δ᾽ εἷλ᾽ Ἄτην[4] κεφαλῆς λιπαροπλοκάμοιο[5] χωόμενος φρεσὶν ᾗσι, καὶ ὤμοσε καρτερὸν ὅρκον μή ποτ᾽ ἐς Οὔλυμπόν τε καὶ οὐρανὸν ἀστερόεντα αὖτις ἐλεύσεσθαι Ἄτην, ἣ πάντας ἀᾶται.
|
Είπε και με το χέρι του την πέταξε από τ’ άστρα σφενδονιστά κι έφθασε αυτή στους τόπους των ανθρώπων.
|
ὣς εἰπὼν ἔρριψεν ἀπ᾽ οὐρανοῦ ἀστερόεντος[6] 130 χειρὶ περιστρέψας· τάχα δ᾽ ἵκετο ἔργ᾽ ἀνθρώπων.
|
Πάντοτ’ εστέναζε απ’ αυτήν όταν τον ποθητόν του εβασανίζαν οι απρεπείς αγώνες του Ευρυσθέως.
|
τὴν αἰεὶ στενάχεσχ᾽ ὅθ᾽ ἑὸν φίλον υἱὸν ὁρῷτο ἔργον ἀεικὲς ἔχοντα ὑπ᾽ Εὐρυσθῆος ἀέθλων[7].
|
Ομοίως κι εγώ πάντοτε όταν ο μέγας Έκτωρ ακράτητος εθέριζε στες πρύμνες τους Αργείους, η Άτη, που μ’ ετύφλωσε δεν έβγαινε απ’ τον νου μου. Κι εάν τότ’ ετυφλώθηκα και ο Ζευς το νου μου επήρε να το διορθώσω θέλω εγώ με ξαγοράν πλουσίαν. Αλλά σήκω στον πόλεμον και σήκωσε τα πλήθη.
|
ὣς καὶ ἐγών, ὅτε δ᾽ αὖτε μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ Ἀργείους ὀλέκεσκεν ἐπὶ πρυμνῇσι νέεσσιν, 135 οὐ δυνάμην λελαθέσθ᾽ Ἄτης ᾗ πρῶτον ἀάσθην. ἀλλ᾽ ἐπεὶ ἀασάμην καί μευ φρένας ἐξέλετο Ζεύς, ἂψ ἐθέλω ἀρέσαι, δόμεναί τ᾽ ἀπερείσι᾽ ἄποινα· ἀλλ᾽ ὄρσευ πόλεμον δὲ καὶ ἄλλους ὄρνυθι λαούς.
|
Κι όλα τα δώρα είν’ έτοιμα, κείνα που στη σκηνή σου εχθές που ήλθε σου’ταξεν ο θείος Οδυσσέας. Και, αν θέλεις, στάσου, κράτησε της μάχης την ορμή σου, τα δώρα οι θεράποντες απ’ το δικό μου πλοίον θενά σου φέρουν για να ιδείς που εξαίσια θα τα δώσω.».
|
δῶρα δ᾽ ἐγὼν ὅδε πάντα παρασχέμεν ὅσσά τοι ἐλθὼν χθιζὸς ἐνὶ κλισίῃσιν ὑπέσχετο δῖος Ὀδυσσεύς. εἰ δ᾽ ἐθέλεις, ἐπίμεινον ἐπειγόμενός περ Ἄρηος, δῶρα δέ τοι θεράποντες ἐμῆς παρὰ νηὸς ἑλόντες οἴσουσ᾽, ὄφρα ἴδηαι ὅ τοι μενοεικέα δώσω.
|
Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς σ’ εκείνον αποκρίθη:
|
τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
|
[1] Άω : Συνηρ. τύπος του αάω = βλάπτω, διαφθείρω τον νου κάποιου. Παράγ. Άτη, άτος [επίθετο που χρησιμοποιεί ο Όμηρος πολλές φορές για τον θεό Άρη].
[2]Ο Ευρυσθέας γεννήθηκε επταμηνίτικος. Εγγονός του Περσέα, ο οποίος σκότωσε την Γοργόνα Μέδουσα, και κατόπιν παντρεύτηκε, αφού έσωσε από το θαλάσσιο τέρας, την ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ, κόρη του Κηφέα και της Κασσιόπειας.
[3]Ήταν από τη γενιά του και αυτός, σαν απόγονος του Περσέα, ο οποίος πιστευόταν γιος του Δία.
[4] Άτη ή Άτα [δωρ.] = Σύγχυση φρενών επιβαλλόμενη από τους θεούς ως τιμωρία σε ενόχους.
Άτη = η θεά που στέλνει συμφορές. Αι Λιταί έρχονται αργότερα για να θεραπεύσουν ό,τι έστειλε η Άτη.
Για τις αναφορές στην ΑΤΗ που περιέχονται στην Ιλιάδα, βλ.Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΑΤΗΣ.
[5] Αυτός ο μύθος που εξιστορεί ο Αγαμέμνων, έχει μεταφερθεί ΑΥΤΟΥΣΙΟΣ, στηνΑποκάλυψη του Ιωάννου. Στο κεφάλαιο 12 της Αποκάλυψης, αλλά και πριν, και μετά από αυτό, λέγονται τα ίδια ακριβώς πράγματα τα οποία υπάρχουν εδώ, στην ΙΛΙΑΔΑ. Απλά το όνομα ΑΤΗ αντικαταστάθηκε με τη λέξη Σ-ΑΤΑ-ΝΑΣ, το οποίο όμως έχει την ίδια ρίζα. Επίσης σε πολλά σημεία της ΙΛΙΑΔΟΣ αναφέρεται ο ‘μαύρος σαν αίμα ΔΡΑΚΟΣ’, με χρώμα δηλαδή βαθύ ΚΟΚΚΙΝΟ, και συμβολίζει πάντα τους ΔΑΝΑΟΥΣ. Ο Παυσανίας [ΑΡΚΑΔΙΚΑ, 11, 7]λέει πως ο Δράκος ήταν το σύμβολο των ΣΠΑΡΤΩΝ, και τον χρησιμοποιούσε σαν έμβλημα στην ασπίδα του ο Επαμεινώνδας. (Βλ. χαρακτηριστικά : ΙΛΙΑΔΟΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Β΄, στ. 305 κ.εξ., ΡΑΨΩΔΙΑ Λ΄, στ. 26 κ.εξ., ΡΑΨΩΔΙΑ Μ΄, στ. 203 κ.εξ.). Και φυσικά ‘η γυναίκα ήτις έτεκε τον άρσενα’, ανήκει στον ίδιο μύθο που περιγράφει ο Αγαμέμνων, και τον ‘δανείστηκε’ η ‘Αποκάλυψη’.
Βλ. ‘ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ του Ιωάννου’, κεφ. 12, εδ. 7-14
7 Και εγένετο πόλεμος εν τω ουρανω, ο Μιχαηλ και οι αγγελοι αυτου του πολεμησαι μετα του δράκοντος. και ο δράκων επολέμησεν και οι αγγελοι αυτου, 8 και ουκ ισχυσεν, ουδε τόπος ευρέθη αυτων ετι εν τω ουρανω. 9 και εβλήθη ο δράκων ο μέγας, ο οφις ο αρχαιος, ο καλούμενος Διάβολος και ο Σατανας, ο πλανων την οικουμένην ολην, εβλήθη εις την γην, και οι αγγελοι αυτου μετ' αυτου εβλήθησαν. 10 και ηκουσα φωνην μεγάλην εν τω ουρανω λέγουσαν, Αρτι εγένετο η σωτηρία και η δύναμις και η βασιλεία του θεου ημων και η εξουσία του Χριστου αυτου, οτι εβλήθη ο κατήγωρ των αδελφων ημων, ο κατηγορων αυτους ενώπιον του θεου ημων ημέρας και νυκτός. 11 και αυτοι ενίκησαν αυτον δια το αιμα του αρνίου και δια τον λόγον της μαρτυρίας αυτων, και ουκ ηγάπησαν την ψυχην αυτων αχρι θανάτου. 12 δια τουτο ευφραίνεσθε, οι ουρανοι και οι εν αυτοις σκηνουντες. ουαι την γην και την θάλασσαν, οτι κατέβη ο διάβολος προς υμας εχων θυμον μέγαν, ειδως οτι ολίγον καιρον εχει. 13 Και οτε ειδεν ο δράκων οτι εβλήθη εις την γην, εδίωξεν την γυναικα ητις ετεκεν τον αρσενα. 14 και εδόθησαν τη γυναικι αι δύο πτέρυγες του αετου του μεγάλου, ινα πέτηται εις την ερημον εις τον τόπον αυτης, οπου τρέφεται εκει καιρον και καιρους και ημισυ καιρου απο προσώπου του οφεως.
[6]Που σημαίνει πως προηγουμένως η ΑΤΗ ήταν στον ουρανό, ανάμεσα στα αστέρια.
[7]Η Άτη ξέσπασε στον Ηρακλή.
^ O Κόων, πριν να τον σκοτώσει ο Αγαμέμνων, είχε προλάβει να τον χτυπήσει στο χέρι, κάτω από τον αγκώνα [βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Λ, στ. 251 κ.εξ.].