ΙΛΙΑΔΟΣ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  Ψ΄ (στίχοι  : 676-897 [τέλος] ) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ  ΠΟΛΥΛΑ]
Είπε, και όλοι εσώπαιναν. Και μόνος του επετάχθη ο ισόθεος Ευρύαλος υιός του Τηλανίδη του Μηκιστέως, του λαμπρού εκείνου πολεμάρχου που άλλοτ’ επήγε στην ταφήν του σκοτωμένου Οιδίπου στες Θήβες και όλων νικητής εβγήκε των Καδμείων. Τώρα σιμά του ο δοξαστός Τυδείδης ενεργούσε και λόγια του’λεγε καλά ποθώντας να νικήσει.	ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. Εὐρύαλος** δέ οἱ οἶος ἀνίστατο ἰσόθεος φὼς Μηκιστῆος υἱὸς Ταλαϊονίδαο ἄνακτος, ὅς ποτε Θήβας δ᾽ ἦλθε δεδουπότος Οἰδιπόδαο ἐς τάφον· ἔνθα δὲ πάντας ἐνίκα Καδμείωνας.    680 τὸν μὲν Τυδεΐδης δουρὶ κλυτὸς ἀμφεπονεῖτο θαρσύνων ἔπεσιν, μέγα δ᾽ αὐτῷ βούλετο νίκην.
Το ζώμα του’βαλεν αυτός, του έδωκε κατόπι από τομάρι ταύρινο λουριά καλοκομμένα. Κι αφού ζωσθήκαν, στάθηκαν του κύκλου εκεί στην μέσην και αντίκρυ ως σήκωσαν και οι δυο τα χέρια τ’ ανδρειωμένα, ομού βροντήσαν κι έσμιξαν οι δυνατοί τους γρόνθοι. Τρίζαν τα δόντια τους φρικτά, και ίδρωτες ερρέαν. Και ο θείος χύνετ’ Επειός στον άλλον που ετηρούσε που να τον  κρούσει, και του σπά τα μάγουλα. Κι εκείνος ετρέκλισε ως του ελύγισαν τ’ ανδρειωμένα μέλη.	ζῶμα δέ οἱ πρῶτον παρακάββαλεν, αὐτὰρ ἔπειτα δῶκεν ἱμάντας ἐϋτμήτους βοὸς ἀγραύλοιο[1]. τὼ δὲ ζωσαμένω βήτην ἐς μέσσον ἀγῶνα,      685 ἄντα δ᾽ ἀνασχομένω χερσὶ στιβαρῇσιν ἅμ᾽ ἄμφω σύν ῥ᾽ ἔπεσον, σὺν δέ σφι βαρεῖαι χεῖρες ἔμιχθεν. δεινὸς δὲ χρόμαδος γενύων γένετ᾽, ἔρρεε δ᾽ ἱδρὼς πάντοθεν ἐκ μελέων· ἐπὶ δ᾽ ὄρνυτο δῖος Ἐπειός, κόψε δὲ παπτήναντα παρήϊον· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτι δὴν        ἑστήκειν· αὐτοῦ γὰρ ὑπήριπε φαίδιμα γυῖα.
Και με το κρούσμα εσκίρτησε σαν ψάρι που ο Βορέας έξω στο φύκι επέταξε με κύμα σουφρωμένο. Τότε ο γενναίος Επειός τον έπιασε απ’ τα χέρια και ορθόν τον έβαλε. Κι ευθύς οι φίλοι τον επήραν μέσ’ απ’ τον κύκλον πόσερνε τα πόδια μετά βίας κι εφτυούσεν αίματα πηχτά, με δίπλα το κεφάλι. Και αναίσθητον τον έβαλαν σιμά τους να καθήσει, κι έπειτα επήγαν κι έφεραν το δίκουπο ποτήρι.	ὡς δ᾽ ὅθ᾽ ὑπὸ φρικὸς Βορέω ἀναπάλλεται ἰχθὺς θίν᾽ ἐν φυκιόεντι, μέλαν δέ ἑ κῦμα κάλυψεν, ὣς πληγεὶς ἀνέπαλτ᾽· αὐτὰρ μεγάθυμος Ἐπειὸς χερσὶ λαβὼν ὤρθωσε· φίλοι δ᾽ ἀμφέσταν ἑταῖροι,   οἵ μιν ἄγον δι᾽ ἀγῶνος ἐφελκομένοισι πόδεσσιν αἷμα παχὺ πτύοντα κάρη βάλλονθ᾽ ἑτέρωσε· κὰδ δ᾽ ἀλλοφρονέοντα μετὰ σφίσιν εἷσαν ἄγοντες, αὐτοὶ δ᾽ οἰχόμενοι κόμισαν δέπας ἀμφικύπελλον.
Τα τρίτα ευθύς ο Αχιλλεύς κατέθεσε βραβεία του τρομερού παλαίσματος και τα’δειχνεν εις όλους. Σ’ όποιον νικήσει τρίποδα μεγάλον πυροστάτην που να’χει βόδια δώδεκα οι Αχαιοί λογιάζαν. Και μίαν κόρην έθεσε σ’ έργα πολλά τεχνίτραν, που είχε βόδια τέσσερα, να λάβει ο νικημένος. Και ορθός στην μέσην έλεγεν: «Ας σηκωθούν εκείνοι που θέλουν να δοκιμασθούν και εις τούτον τον αγώνα.».	Πηλεΐδης δ᾽ αἶψ᾽ ἄλλα κατὰ τρίτα θῆκεν ἄεθλα       δεικνύμενος Δαναοῖσι παλαισμοσύνης ἀλεγεινῆς, τῷ μὲν νικήσαντι μέγαν τρίποδ᾽ ἐμπυριβήτην, τὸν δὲ δυωδεκάβοιον ἐνὶ σφίσι τῖον Ἀχαιοί· ἀνδρὶ δὲ νικηθέντι γυναῖκ᾽ ἐς μέσσον ἔθηκε, πολλὰ δ᾽ ἐπίστατο ἔργα, τίον δέ ἑ τεσσαράβοιον.   στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν· ὄρνυσθ᾽ οἳ καὶ τούτου ἀέθλου πειρήσεσθον.
Και ο μέγας εσηκώθη ευθύς, ο Τελαμώνιος Αίας και ο πολύνους Οδυσσεύς τεχνάσματα γεμάτος. Ζωσμένοι αφού προχώρησαν του κύκλου αυτού στην μέσην επιάσθηκαν αγκαλιαστά με τα βαριά τους χέρια, ως όταν άξιος ξυλουργός ψαλίδες σφικτοδένει σ’ υψηλό δώμα, ακλόνητος απ’ τες ανεμοζάλες.	ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μέγας Τελαμώνιος Αἴας, ἂν δ᾽ Ὀδυσεὺς πολύμητις ἀνίστατο κέρδεα εἰδώς. ζωσαμένω δ᾽ ἄρα τώ γε βάτην ἐς μέσσον ἀγῶνα,   ἀγκὰς δ᾽ ἀλλήλων λαβέτην χερσὶ στιβαρῇσιν ὡς ὅτ᾽ ἀμείβοντες, τούς τε κλυτὸς ἤραρε τέκτων δώματος ὑψηλοῖο βίας ἀνέμων ἀλεείνων.
Και ως τες τραβούσαν δυνατά τα λυσσερά τους χέρια τρίζαν οι πλάτες φοβερά και ίδρωτες ερρέαν, βαμμένες αίμα στα πλευρά, στους ώμους φουσκαλίδες πυκνές ανασηκώνονταν, κι εκείνοι μανιωμένοι για τον ωραίον τρίποδα με πείσμα αγωνιζόνταν. Μήτ’ ο Οδυσσέας δύνονταν τον Αίαντα να ρίξει και μήτ’ ο Αίας δύνονταν, τόσ’ ήταν του Οδυσσέως η δύναμη αδάμαστη, κι εβάρυναν τα πλήθη και τότε ο μέγας του’λεγεν ο Τελαμώνιος Αίας:	τετρίγει δ᾽ ἄρα νῶτα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν ἑλκόμενα στερεῶς· κατὰ δὲ νότιος ῥέεν ἱδρώς,  715 πυκναὶ δὲ σμώδιγγες ἀνὰ πλευράς τε καὶ ὤμους αἵματι φοινικόεσσαι ἀνέδραμον· οἳ δὲ μάλ᾽ αἰεὶ νίκης ἱέσθην τρίποδος πέρι ποιητοῖο· οὔτ᾽ Ὀδυσεὺς δύνατο σφῆλαι οὔδει τε πελάσσαι, οὔτ᾽ Αἴας δύνατο, κρατερὴ δ᾽ ἔχεν ἲς Ὀδυσῆος. 720 ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἀνίαζον ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς, δὴ τότε μιν προσέειπε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·
«Λαερτιάδη ευρετικέ, διογέννητ’ Οδυσσέα, ή σήκωνέ με ή σένα εγώ. Κι έπειτ’ ας κάμει ο Δίας.».	διογενὲς Λαερτιάδη πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ ἤ μ᾽ ἀνάειρ᾽, ἢ ἐγὼ σέ· τὰ δ᾽ αὖ Διὶ πάντα μελήσει.
Είπε και τον εσήκωσε. Δεν αστοχά τους δόλους ο Οδυσσεύς και τον κτυπά στο κούφιο του γονάτου. Έπεσε αυτός τ’ ανάσκελα, μαζί του και ο Οδυσσέας κατάστηθα κι εθαύμαζαν ολόγυρα τα πλήθη. Δεύτερος ο πολύπαθος τον σήκωνε Οδυσσέας, τον ακροκίνησε απ’ την γη, χωρίς να τον σηκώσει, αλλά τον επεδίκλωσε κι έπεσαν εις το χώμα κι ελέρωσαν τα μέλη τους, πλάγι με πλάγι οι δυο και σηκωμένοι θ’ άρχιζαν τρίτην φοράν την πάλην. Αλλ’ εσηκώθη κι έκαμε να μείνουν ο Πηλείδης:	ὣς εἰπὼν ἀνάειρε· δόλου δ᾽ οὐ λήθετ᾽ Ὀδυσσεύς· κόψ᾽ ὄπιθεν κώληπα τυχών, ὑπέλυσε δὲ γυῖα, κὰδ δ᾽ ἔβαλ᾽ ἐξοπίσω· ἐπὶ δὲ στήθεσσιν Ὀδυσσεὺς κάππεσε· λαοὶ δ᾽ αὖ θηεῦντό τε θάμβησάν τε. δεύτερος αὖτ᾽ ἀνάειρε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, κίνησεν δ᾽ ἄρα τυτθὸν ἀπὸ χθονός, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἄειρεν,  ἐν δὲ γόνυ γνάμψεν· ἐπὶ δὲ χθονὶ κάππεσον ἄμφω πλησίοι ἀλλήλοισι, μιάνθησαν δὲ κονίῃ. καί νύ κε τὸ τρίτον αὖτις ἀναΐξαντ᾽ ἐπάλαιον, εἰ μὴ Ἀχιλλεὺς αὐτὸς ἀνίστατο καὶ κατέρυκε·
«Αρκεί, μη αντιστυλώνεσθε και μη ταλαιπωρείσθε. Και οι δυο νικάτε. Και όμοια θα πάρετε βραβεία. Αμέτε και άλλοι Αχαιοί ν’ αγωνισθούν είν’ ώρα.».	μηκέτ᾽ ἐρείδεσθον, μὴ δὲ τρίβεσθε κακοῖσι·           735 νίκη δ᾽ ἀμφοτέροισιν· ἀέθλια δ᾽ ἶσ᾽ ἀνελόντες ἔρχεσθ᾽, ὄφρα καὶ ἄλλοι ἀεθλεύωσιν Ἀχαιοί.
Είπε κι εκείν’ υπάκουσαν και αφού καθαρισθήκαν από την σκόνην πέρασαν στο σώμα τους χιτώνες.	ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδὲ πίθοντο, καί ῥ᾽ ἀπομορξαμένω κονίην δύσαντο χιτῶνας.
Βραβεία στην γοργότητα τότ’ έθεσε ο Πηλείδης, καλόν κρατήρα ολάργυρο κι έξι εχωρούσε μέτρα και ταίρι του στην ομορφιά δεν είχε ο κόσμος όλος, τι εύμορφα τον σκάλισαν καλότεχνοι Σιδόνες και Φοίνικες τα πέλαγα διαβαίνοντας τον φέραν και χάρισμα του Θόαντος το δώσαν για να αράξουν.	Πηλεΐδης δ᾽ αἶψ᾽ ἄλλα τίθει ταχυτῆτος ἄεθλα  740 ἀργύρεον κρητῆρα τετυγμένον· ἓξ δ᾽ ἄρα μέτρα χάνδανεν, αὐτὰρ κάλλει ἐνίκα πᾶσαν ἐπ᾽ αἶαν πολλόν, ἐπεὶ Σιδόνες πολυδαίδαλοι εὖ ἤσκησαν, Φοίνικες δ᾽ ἄγον ἄνδρες ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον, στῆσαν δ᾽ ἐν λιμένεσσι, Θόαντι δὲ δῶρον ἔδωκαν·
Κι έπειτα, τον Λυκάονα Πριαμίδην να λυτρώσει, ο Ιασονίδης Εύηνος τον δίδει του Πατρόκλου. Τώρα στου φίλου την ταφήν, το έθεσε ο Πηλείδης βραβείον σ’ όποιον θα’βγαινε γοργότερος απ’ όλους. Έθεσε βόδι ολόπαχο, μεγάλο του δευτέρου και μισό τάλαντο χρυσό για ύστερο βραβείον. Και ορθός στην μέσην έλεγε: «Ας έλθουν τώρα εκείνοι που θελουν να δοκιμασθούν και εις τούτον τον αγώνα.».	υἷος δὲ Πριάμοιο Λυκάονος ὦνον ἔδωκε Πατρόκλῳ ἥρωϊ Ἰησονίδης Εὔνηος[2]. καὶ τὸν Ἀχιλλεὺς θῆκεν ἄεθλον οὗ ἑτάροιο, ὅς τις ἐλαφρότατος ποσσὶ κραιπνοῖσι πέλοιτο· δευτέρῳ αὖ βοῦν θῆκε μέγαν καὶ πίονα δημῷ,  750 ἡμιτάλαντον δὲ χρυσοῦ λοισθήϊ᾽ ἔθηκε. στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν· ὄρνυσθ᾽ οἳ καὶ τούτου ἀέθλου πειρήσεσθε.
Ο Αίας τότε, ο γρήγορος Οιλείδη εσηκώθη, ο θείος έπειτα Οδυσσεύς, κατόπι ο Νεστορίδης Αντίλοχος, στο τρέξιμο των ομηλίκων πρώτος. Τα τέρματ’ έθεσ’ ο Αχιλλεύς, κι εκείνοι αραδιασθήκαν. Απ’ την βαλβίδα όρμησαν κι έβγαιν’ εμπρός των άλλων ο Αίας και πολύ σιμά κατόπιν ο Οδυσσέας.	ὣς ἔφατ᾽, ὄρνυτο δ᾽ αὐτίκ᾽ Ὀϊλῆος ταχὺς Αἴας, ἂν δ᾽ Ὀδυσεὺς πολύμητις, ἔπειτα δὲ Νέστορος υἱὸς  Ἀντίλοχος· ὃ γὰρ αὖτε νέους ποσὶ πάντας ἐνίκα. στὰν δὲ μεταστοιχί· σήμηνε δὲ τέρματ᾽ Ἀχιλλεύς. τοῖσι δ᾽ ἀπὸ νύσσης τέτατο δρόμος· ὦκα δ᾽ ἔπειτα ἔκφερ᾽ Ὀϊλιάδης· ἐπὶ δ᾽ ὄρνυτο δῖος Ὀδυσσεὺς
Όσον η πήχη είναι σιμά στης γυναικός το στήθος που την τεντώνει τεχνικά τα γνέματα τραβώντας απ’ το κουβάρι και κρατεί την πήχη προς το στήθος. Σιμά του τόσον ο Οδυσσεύς στου Αίαντος πατούσε τα χνάρια, πριν επάνω του του πρώτου φθάσει η σκόνη.	ἄγχι μάλ᾽, ὡς ὅτε τίς τε γυναικὸς ἐϋζώνοιο      760 στήθεός ἐστι κανών, ὅν τ᾽ εὖ μάλα χερσὶ τανύσσῃ πηνίον ἐξέλκουσα παρὲκ μίτον, ἀγχόθι δ᾽ ἴσχει στήθεος· ὣς Ὀδυσεὺς θέεν ἐγγύθεν, αὐτὰρ ὄπισθεν ἴχνια τύπτε πόδεσσι πάρος κόνιν ἀμφιχυθῆναι·
Κι έτρεχε τόσο ακράτητα που έσμιγε η πνοή του την κεφαλήν του Αίαντος. Και ολόγυρα τα πλήθη με αλαλαγμούς εγκάρδιωναν τον ζήλον του της νίκης.	κὰδ δ᾽ ἄρα οἱ κεφαλῆς χέ᾽ ἀϋτμένα δῖος Ὀδυσσεὺς  αἰεὶ ῥίμφα θέων· ἴαχον δ᾽ ἐπὶ πάντες Ἀχαιοὶ νίκης ἱεμένῳ, μάλα δὲ σπεύδοντι κέλευον.
Αλλά στον γύρον ύστερον μες στην καρδιά του ευχήθη της Αθηνάς ο Οδυσσεύς: «Θεά, συνάκουσέ με, και των ποδιών μου δύναμην, ευδόκησε να δώσεις». Αυτά δεήθη και η θεά την δέησίν του εδέχθη. Τα μέλη του’καμ’ ελαφρά, τα πόδια και τα χέρια. Κι ότ’ έμελλαν να πεταχθούν αμέσως στο βραβείον, τον Αίαντ’ έκαμ’ η Αθηνά στην κόπρον να γλιστρήσει που είχε απομείνει ακόμα εκεί σωρός από τα βόδια, όσα ο Πηλείδης έσφαξε στον τάφον του Πατρόκλου, κι εκείνου εγέμισαν βουνιές η μύτη και το στόμα.	ἀλλ᾽ ὅτε δὴ πύματον τέλεον δρόμον, αὐτίκ᾽ Ὀδυσσεὺς εὔχετ᾽ Ἀθηναίῃ γλαυκώπιδι ὃν κατὰ θυμόν· κλῦθι θεά, ἀγαθή μοι ἐπίρροθος ἐλθὲ ποδοῖιν.    770 ὣς ἔφατ᾽ εὐχόμενος· τοῦ δ᾽ ἔκλυε Παλλὰς Ἀθήνη, γυῖα δ᾽ ἔθηκεν ἐλαφρά, πόδας καὶ χεῖρας ὕπερθεν. ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλον ἐπαΐξασθαι ἄεθλον, ἔνθ᾽ Αἴας μὲν ὄλισθε θέων, βλάψεν γὰρ Ἀθήνη, τῇ ῥα βοῶν κέχυτ᾽ ὄνθος ἀποκταμένων ἐριμύκων,  οὓς ἐπὶ Πατρόκλῳ πέφνεν πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· ἐν δ᾽ ὄνθου βοέου πλῆτο στόμα τε ῥῖνάς τε·
Και τον κρατήρα εσήκωσεν ο Οδυσσεύς, που πρώτος έφθασε, και κατόπιν του το βόδι επήρ’ ο Αίας. Εστάθη ορθός και πιάνοντας τα κερατα του ταύρου και φτυώντας πέρα την βουνιά, τους είπε: «Συμφορά μου τα πόδια μου άμπωσε η θεά και πάντοτε βοηθός μου ωσάν μητέρα στέκεται στο πλάγι του Οδυσσέως.».	κρητῆρ᾽ αὖτ᾽ ἀνάειρε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς, ὡς ἦλθε φθάμενος· ὃ δὲ βοῦν ἕλε φαίδιμος Αἴας. στῆ δὲ κέρας μετὰ χερσὶν ἔχων βοὸς ἀγραύλοιο      ὄνθον ἀποπτύων, μετὰ δ᾽ Ἀργείοισιν ἔειπεν· ὢ πόποι ἦ μ᾽ ἔβλαψε θεὰ πόδας, ἣ τὸ πάρος περ μήτηρ ὣς Ὀδυσῆϊ παρίσταται ἠδ᾽ ἐπαρήγει.
Είπε και όλοι εγέλασαν να βλέπουν τον καημόν του. Κι εσήκωσεν ο Αντίλοχος το ύστερο βραβείον γλυκογελώντας κι έλεγε των Αχαιών στην μέσην:	ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπ᾽ αὐτῷ ἡδὺ γέλασσαν. Ἀντίλοχος δ᾽ ἄρα δὴ λοισθήϊον ἔκφερ᾽ ἄεθλον   785 μειδιόων, καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«Ω φίλοι, αν το ξεύρετε, θενά το ειπώ, που ακόμα δίδουν οι αθάνατοι τιμήν εις τους παλαιοτέρους. Και ιδού στα χρόνα πρώτος μου ο Αίας είναι ολίγο. Τούτος της άλλης γενεάς και χρόνων είναι αρχαίων. Γέροντας αλλ’ αδάμαστος. Και μόνος ο Πηλείδης μπορεί μ’ αυτόν να μετρηθεί στου δρόμου τον αγώνα.».	εἰδόσιν ὔμμ᾽ ἐρέω πᾶσιν φίλοι, ὡς ἔτι καὶ νῦν ἀθάνατοι τιμῶσι παλαιοτέρους ἀνθρώπους. Αἴας μὲν γὰρ ἐμεῖ᾽ ὀλίγον προγενέστερός ἐστιν, οὗτος δὲ προτέρης γενεῆς προτέρων τ᾽ ἀνθρώπων· ὠμογέροντα*** δέ μίν φασ᾽ ἔμμεναι· ἀργαλέον δὲ ποσσὶν ἐριδήσασθαι Ἀχαιοῖς, εἰ μὴ Ἀχιλλεῖ.
Ο λόγος του τον γρήγορον εδόξαζε Αχιλλέα. Και προς αυτόν απάντησεν και του’πεν ο Πηλείδης:	ὣς φάτο, κύδηνεν δὲ ποδώκεα Πηλεΐωνα. τὸν δ᾽ Ἀχιλεὺς μύθοισιν ἀμειβόμενος προσέειπεν·
«Τον έπαινόν μου ανώφελα δεν είπες, Νεστορίδη. Δεύτερο μισό τάλαντο χρυσάφι θα σου δώσω.». Και το’βαλε στα χέρια του και αυτός φαιδρός το επήρε. Τότε ο Πηλείδης έθεσε μακρόσκιο κοντάρι κράνος και ασπίδ’ ακόμη αυτού, και τ’ άρματα ήσαν κείνα που’χε αφαιρέσει ο Πάτροκλος από τον Σαρπηδόνα. Ορθός εστάθη κι έλεγε στη μέση των Αργείων:	Ἀντίλοχ᾽ οὐ μέν τοι μέλεος εἰρήσεται αἶνος,      795 ἀλλά τοι ἡμιτάλαντον ἐγὼ χρυσοῦ ἐπιθήσω. ὣς εἰπὼν ἐν χερσὶ τίθει, ὃ δ᾽ ἐδέξατο χαίρων. αὐτὰρ Πηλεΐδης κατὰ μὲν δολιχόσκιον ἔγχος θῆκ᾽ ἐς ἀγῶνα φέρων, κατὰ δ᾽ ἀσπίδα καὶ τρυφάλειαν τεύχεα Σαρπήδοντος, ἅ μιν Πάτροκλος ἀπηύρα.    στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«Για τούτα δυο δυνατοί να έλθουν πολεμάρχοι με τ’ άρματα με κοφτερό κοντάρι στην παλάμην εμπρός μας την ανδρείαν τους εδώ να δείξουν όλην. Και όποιος του άλλου το καλό κορμί λογχίσει πρώτος ως εις τα σπλάχνα μέσα του και βγάλει μαύρον αίμα, το ξίφος το ασημόκουμπο το θρακικό θα λάβει τούτο που επήρα λάφυρον εγώ του Αστεροπαίου.	ἄνδρε δύω περὶ τῶνδε κελεύομεν, ὥ περ ἀρίστω, τεύχεα ἑσσαμένω ταμεσίχροα χαλκὸν ἑλόντε ἀλλήλων προπάροιθεν ὁμίλου πειρηθῆναι. ὁππότερός κε φθῇσιν ὀρεξάμενος χρόα καλόν,  805 ψαύσῃ δ᾽ ἐνδίνων διά τ᾽ ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα, τῷ μὲν ἐγὼ δώσω τόδε φάσγανον ἀργυρόηλον καλὸν Θρηΐκιον, τὸ μὲν Ἀστεροπαῖον## ἀπηύρων·
Και αυτά θα πάρουν τ’ άρματα κοινά και οι δυο να τα’χουν και εις την σκηνήν θα βάλουμε σ’ αυτούς καλό τραπέζι.». Ο μέγας εσηκώθη ευθύς ο Τελαμώνιος Αίας και ομού σηκώθη ο δυνατός Διομήδης του Τυδέως και αφού τα όπλα εζώσθηκαν ανάμερ’ απ’ τα πλήθη στην μέσην επροχώρησαν διψώντας για την μάχην, μ’ άγριο βλέμμα, και οι λαοί τους βλέπαν ξιπασμένοι.	τεύχεα δ᾽ ἀμφότεροι ξυνήϊα ταῦτα φερέσθων· καί σφιν δαῖτ᾽ ἀγαθὴν παραθήσομεν ἐν κλισίῃσιν.   ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μέγας Τελαμώνιος Αἴας, ἂν δ᾽ ἄρα Τυδεΐδης ὦρτο, κρατερὸς Διομήδης. οἳ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ἑκάτερθεν ὁμίλου θωρήχθησαν, ἐς μέσον ἀμφοτέρω συνίτην μεμαῶτε μάχεσθαι δεινὸν δερκομένω· θάμβος δ᾽ ἔχε πάντας Ἀχαιούς.
Και όταν αντίκρυ εχύθηκαν ο ένας προς τον άλλον όρμησαν τρεις φορές και οι δυο και τρεις φορές εσμίξαν. Ο Αίας τον εκτύπησε στην στρογγυλήν ασπίδα. Αλλά καλός ο θώρακας τον φύλαξε, κι εκείνος επάνω απ’ την απέραντην ασπίδα επροσπαθούσε στον τράχηλον του Αίαντος την λόγχην του να σπρώξει και τότε για τον Αίαντα τα πλήθη φοβισμένα να παύσουν είπαν και όμοια να πάρουν τα βραβεία. Αλλ’ ο Πηλείδης έδωκε το ξίφος στον Τυδείδην με το θηκάρι το καλό μ’ εκείνο κρεμαστάρι.	ἀλλ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες, τρὶς μὲν ἐπήϊξαν, τρὶς δὲ σχεδὸν ὁρμήθησαν. ἔνθ᾽ Αἴας μὲν ἔπειτα κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην νύξ᾽, οὐδὲ χρό᾽ ἵκανεν· ἔρυτο γὰρ ἔνδοθι θώρηξ· Τυδεΐδης δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ὑπὲρ σάκεος μεγάλοιο    820 αἰὲν ἐπ᾽ αὐχένι κῦρε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκῇ. καὶ τότε δή ῥ᾽ Αἴαντι περιδείσαντες Ἀχαιοὶ παυσαμένους ἐκέλευσαν ἀέθλια ἶσ᾽ ἀνελέσθαι. αὐτὰρ Τυδεΐδῃ δῶκεν μέγα φάσγανον ἥρως σὺν κολεῷ τε φέρων καὶ ἐϋτμήτῳ τελαμῶνι.    825
Και δίσκον τότε ατόφιον επρόβαλε ο Πηλείδης που πρώτα ο μεγαλοδύναμος τον έριχν’ Ηετίων, αλλ’ εκείνον εφόνευσεν ο ισόθεος Πηλείδης κι επήρε στα καράβια του τον δίσκον μ’ όλα τ’ άλλα. Ορθός εστήθη κι έλεγε στην μέσην των Αργείων:	αὐτὰρ Πηλεΐδης θῆκεν σόλον^ αὐτοχόωνον ὃν πρὶν μὲν ῥίπτασκε μέγα σθένος Ἠετίωνος[3]· ἀλλ᾽ ἤτοι τὸν ἔπεφνε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς, τὸν δ᾽ ἄγετ᾽ ἐν νήεσσι σὺν ἄλλοισι κτεάτεσσι. στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·      830
«Ελάτε, δοκιμάσετε και τούτον τον αγώνα. Και εις μέρη έρμ’ ας ευρεθούν οι καρποφόροι αγροί του για πέντε χρόνια σίδερο θα παίρνει από τον δίσκον. Δεν θενα πα για σίδερο βοσκός ή βοδολάτης στην πόλην, ότι θα’χει αυτός να δίδει από δικό του.».	ὄρνυσθ᾽ οἳ καὶ τούτου ἀέθλου πειρήσεσθε. εἴ οἱ καὶ μάλα πολλὸν ἀπόπροθι πίονες ἀγροί, ἕξει μιν καὶ πέντε περιπλομένους ἐνιαυτοὺς χρεώμενος· οὐ μὲν γάρ οἱ ἀτεμβόμενός γε σιδήρου ποιμὴν οὐδ᾽ ἀροτὴρ εἶσ᾽ ἐς πόλιν, ἀλλὰ παρέξει.835
Είπε και αυτού σηκώθη ευθύς ο ανδρείος Πολυποίτης, και η δύναμις η αδάμαστη του θείου Λεοντέως, ο Αίας Τελαμώνιος και ο Επειός ο θείος. Και άμ’ αραδιάσθηκαν και οι τρεις φουκτώνοντας τον δίσκον τον εσφενδόνισ’ ο Επειός κι εγέλασαν τα πλήθη. Δεύτερος πάλιν ο Λεοντεύς, του Άρη το βλαστάρι, τρίτος ο Αίας έριξε με το βαρύ του χέρι και ο δίσκος όλα επέρασε των άλλων τα σημάδια. Αλλ’ όταν τον εφούκτωσε ο ανδρείος Πολυποίτης, εις όσο μάκρος απολνά βουκόλος την αγκύλα κι εκείνη στριφογυριστά πετά μες στ’ αγελάδια, τόσο τους άλλους πέρασε. Κι εβόησαν τα πλήθη Και οι σύντροφοι εσηκώθηκαν του ανδρείου Πολυποίτη κι έφεραν το βραβείον του στα βαθουλά καράβια.	ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μενεπτόλεμος Πολυποίτης, ἂν δὲ Λεοντῆος κρατερὸν μένος ἀντιθέοιο, ἂν δ᾽ Αἴας Τελαμωνιάδης καὶ δῖος Ἐπειός. ἑξείης δ᾽ ἵσταντο, σόλον δ᾽ ἕλε δῖος Ἐπειός, ἧκε δὲ δινήσας· γέλασαν* δ᾽ ἐπὶ πάντες Ἀχαιοί. 840 δεύτερος αὖτ᾽ ἀφέηκε Λεοντεὺς ὄζος Ἄρηος· τὸ τρίτον αὖτ᾽ ἔρριψε μέγας Τελαμώνιος Αἴας χειρὸς ἄπο στιβαρῆς, καὶ ὑπέρβαλε σήματα πάντων. ἀλλ᾽ ὅτε δὴ σόλον εἷλε μενεπτόλεμος Πολυποίτης, ὅσσόν τίς τ᾽ ἔρριψε καλαύροπα βουκόλος ἀνήρ,      ἣ δέ θ᾽ ἑλισσομένη πέτεται διὰ βοῦς ἀγελαίας, τόσσον παντὸς ἀγῶνος ὑπέρβαλε· τοὶ δὲ βόησαν. ἀνστάντες δ᾽ ἕταροι Πολυποίταο κρατεροῖο νῆας ἔπι γλαφυρὰς ἔφερον βασιλῆος ἄεθλον.
Το σίδερο το μελαμψό των τοξευτών βραβείον, αξίνες δέκα δίστομες, δέκα μονές προβάλλει, και αφού κατάρτι έστησε πέρα υψηλό στον άμμον σ’ εκείνο με λεπτήν κλωστήν προσδένει περιστέρι από το πόδι, και σ’ αυτό τους λέγει να τοξεύσουν. «Κείνος που το δειλόψυχο πετύχει περιστέρι όλες θα πάρει σπίτι του τες δίστομες αξίνες. Και όποιος πετύχει την κλωστήν, χωρίς το περιστέρι, θα πάρει εκείνος τες μονές, κατώτερος τοξότης.».	αὐτὰρ ὃ τοξευτῇσι τίθει ἰόεντα σίδηρον,           850 κὰδ δ᾽ ἐτίθει δέκα μὲν πελέκεας, δέκα δ᾽ ἡμιπέλεκκα, ἱστὸν δ᾽ ἔστησεν νηὸς κυανοπρῴροιο τηλοῦ ἐπὶ ψαμάθοις, ἐκ δὲ τρήρωνα πέλειαν λεπτῇ μηρίνθῳ δῆσεν ποδός, ἧς ἄρ᾽ ἀνώγει τοξεύειν· ὃς μέν κε βάλῃ τρήρωνα πέλειαν,       855 πάντας ἀειράμενος πελέκεας οἶκον δὲ φερέσθω· ὃς δέ κε μηρίνθοιο τύχῃ ὄρνιθος ἁμαρτών, ἥσσων γὰρ δὴ κεῖνος, ὃ δ᾽ οἴσεται ἡμιπέλεκκα.
Είπε, κι ευθύς σηκώθηκε ο Τεύκρος πολεμάρχης και ο Μηριόνης οπαδός λαμπρός του Ιδομενέως. Εις ένα κράνος χάλκινο ετίναξαν τους κλήρους και ο Τεύκρος πρώτος έλαχε. Κι έριξ’ ευθύς το βέλος σφοδρότατα, και του θεού δεν έταξε να δώσει από αρνιά πρωτόγονα εξαίσιαν εκατόμβην.	ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα βίη Τεύκροιο ἄνακτος, ἂν δ᾽ ἄρα Μηριόνης θεράπων ἐῢς Ἰδομενῆος.      860 κλήρους δ᾽ ἐν κυνέῃ χαλκήρεϊ πάλλον ἑλόντες, Τεῦκρος δὲ πρῶτος κλήρῳ λάχεν· αὐτίκα δ᾽ ἰὸν ἧκεν ἐπικρατέως, οὐδ᾽ ἠπείλησεν ἄνακτι ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην.
Και το πουλί δεν πετυχε, ότι αντιστάθη ο Φοίβος. Κι επήρε μόνον την κλωστήν στο πόδι του δεμένην το βέλος και την έκοψε. Κι ευθύς το περιστέρι πέταξε προς τον ουρανόν, και αυτού ξετεντωμένη προς την γην έκλινε η κλωστή και αλάλαξαν τα πλήθη.	ὄρνιθος μὲν ἅμαρτε· μέγηρε γάρ οἱ τό γ᾽ Ἀπόλλων· αὐτὰρ ὃ μήρινθον βάλε πὰρ πόδα, τῇ δέδετ᾽ ὄρνις· ἀντικρὺ δ᾽ ἀπὸ μήρινθον τάμε πικρὸς ὀϊστός. ἣ μὲν ἔπειτ᾽ ἤϊξε πρὸς οὐρανόν, ἣ δὲ παρείθη μήρινθος ποτὶ γαῖαν· ἀτὰρ κελάδησαν Ἀχαιοί.
Το τόξον ευθύς άρπαξε του Τεύκρου ο Μηριόνης και βέλος από την αρχήν στο χέρι του κρατούσε Κατόπιν ευθύς ετάχθηκε του μακροβόλου Φοίβου από αρνιά πρωτότοκα εξαίσιαν εκατόμβην. Το περιστέρ’ είδε υψηλά στα σύννεφ’ από κάτω να φέρνει γύρες ήσυχα, και κάτω απ’ την φτερούγα κατάστηθα το ετόξευσε κι εγύρισε το βέλος κι εμπρός του εμπήχθη μες στην γην. Κι ευθύς η περιστέρα εις το κατάρτι εκάθισε με τα φτερά λυμένα, και τον λαιμόν εκρέμασε, κι επέταξε η ψυχή της από τα μέλη τα νεκρά και πέρα εκεί στον άμμον έπεσε χάμω και οι λαοί θωρούσαν κι εθαυμάζαν.	σπερχόμενος δ᾽ ἄρα Μηριόνης ἐξείρυσε χειρὸς    870 τόξον· ἀτὰρ δὴ ὀϊστὸν ἔχεν πάλαι, ὡς ἴθυνεν. αὐτίκα δ᾽ ἠπείλησεν ἑκηβόλῳ Ἀπόλλωνι ἀρνῶν πρωτογόνων ῥέξειν κλειτὴν ἑκατόμβην. ὕψι δ᾽ ὑπὸ νεφέων εἶδε τρήρωνα πέλειαν· τῇ ῥ᾽ ὅ γε δινεύουσαν ὑπὸ πτέρυγος βάλε μέσσην,   ἀντικρὺ δὲ διῆλθε βέλος· τὸ μὲν ἂψ ἐπὶ γαίῃ πρόσθεν Μηριόναο πάγη ποδός· αὐτὰρ ἣ ὄρνις ἱστῷ ἐφεζομένη νηὸς κυανοπρῴροιο αὐχέν᾽ ἀπεκρέμασεν, σὺν δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν. ὠκὺς δ᾽ ἐκ μελέων θυμὸς πτάτο, τῆλε δ᾽ ἀπ᾽ αὐτοῦ κάππεσε· λαοὶ δ᾽ αὖ θηεῦντό τε θάμβησάν τεÅ.
Ο Μηριόνης πήρ’ ευθύς τες δίστομες αξίνες κι έφερε ο Τεύκρος τες μονές μέσα στα κοίλα πλοία. Πάλι  ο Πηλείδης έθεσε μακρόσκιο κοντάρι και λέβητα ολοπλούμιστον που αξίζ’ ένα βόδι. Ευθύς αυτού σηκώθηκαν ακοντισταί μεγάλοι, ο μέγας εσηκώθηκεν Ατρείδης Αγαμέμνων και ο Μηριόνης, οπαδός λαμπρός του Ιδομενέως. Και ο πτεροπόδης Αχιλλεύς ανάμεσόν τους είπε:	ἂν δ᾽ ἄρα Μηριόνης πελέκεας δέκα πάντας ἄειρε, Τεῦκρος δ᾽ ἡμιπέλεκκα· φέρεν κοίλας ἐπὶ νῆας. αὐτὰρ Πηλεΐδης κατὰ μὲν δολιχόσκιον ἔγχος, κὰδ δὲ λέβητ᾽ ἄπυρον βοὸς ἄξιον ἀνθεμόεντα    885 θῆκ᾽ ἐς ἀγῶνα φέρων· καί ῥ᾽ ἥμονες ἄνδρες ἀνέσταν· ἂν μὲν ἄρ᾽ Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων, ἂν δ᾽ ἄρα Μηριόνης, θεράπων ἐῢς Ἰδομενῆος. τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
«Ατρείδη, το γνωρίζομεν πως είσαι απ’ όλους πρώτος, στην δύναμη, στ’ ακόντισμα πόσο υπερβαίνεις όλους. Τούτον λοιπόν στα πλοία σου τον λέβητα να πάρεις και το κοντάρι ας δώσωμεν του Μηριόνη, αν θέλεις, ν’ αποδεχθείς τον λόγον μου.». Το έστερξεν ο Ατρείδης. Τότε ο Πηλείδης έδωκε το χάλκινο κοντάρι του Μηριόνη, κι εν ταυτώ παρέδιδεν ο Ατρείδης του Ταλθυβίου κήρυκος το υπέρλαμπρον βραβείον.	Ἀτρεΐδη· ἴδμεν γὰρ ὅσον προβέβηκας ἁπάντων       ἠδ᾽ ὅσσον δυνάμει τε καὶ ἥμασιν ἔπλευ ἄριστος· ἀλλὰ σὺ μὲν τόδ᾽ ἄεθλον ἔχων κοίλας ἐπὶ νῆας ἔρχευ, ἀτὰρ δόρυ Μηριόνῃ ἥρωϊ πόρωμεν, εἰ σύ γε σῷ θυμῷ ἐθέλοις· κέλομαι γὰρ ἔγωγε. ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·                                                                      δῶκε δὲ Μηριόνῃ δόρυ χάλκεον· αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως Ταλθυβίῳ κήρυκι δίδου περικαλλὲς ἄεθλον.

ß à

G

---

[1]Τα λουριά τα χρησιμοποιούσαν για να περιδένουν τα χέρια τους, ώστε να προφυλάγονται από τα χτυπήματα που θα έκαναν. Κάτι σαν τα σημερινά γάντια πυγμαχίας.

Ο Όμηρος μας λέει πως ο Οιδίπους δεν ‘εξαφανίστηκε’ [όπως είναι το τέλος της Τραγωδίας του Σοφοκλή ‘Οιδίπους επί Κολωνώ’], αλλά πέθανε [για την ακρίβεια ΣΚΟΤΩΘΗΚΕ] και τάφηκε στην Θήβα. Κατά την ταφή του μάλιστα έγιναν και οι ανάλογοι ταφικοί αγώνες όπως ήταν έθιμο τότε στην Ελλάδα. Σε αυτούς τους αγώνες είχε λάβει μέρος και ο πατέρας του Ευρύαλου, τον οποίο βλέπουμε εδώ. Οπότε πρέπει να συμπεράνουμε πως ο Οιδίπους ζούσε κι αυτός 2 γενιές πριν.

Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να μας έλεγε ο Όμηρος και ποιος τον σκότωσε τον Οιδίποδα, αλλά επειδή εκείνη την εποχή ήταν γνωστό, δεν αναφέρει περισσότερα. Με την πτώση του Μυκηναϊκού πολιτισμού όμως, και την ακόλουθη εποχή των Σκοτεινών Χρόνων, πολλά γραπτά χάθηκαν (καταστράφηκαν) και τα γεγονόταν αλλοιώθηκαν μετατρεπόμενα σε μύθους. Τα πραγματικά πρόσωπα έγιναν κι αυτά μυθικά και φτάνουμε στον 5ο αιώνα π.Χ. όπου κάποιοι πίστευαν ότι  ο Οιδίπους  ‘εξαφανίστηκε’ ή και ‘αναλήφθηκε’  αλλά σίγουρα δεν πέθανε.

[2]Βλ. Ιλιάδος  Ραψωδία  Φ, στ. 41 κ.εξ..

Τον Λυκάονα τον  είχαν πιάσει αιχμάλωτο οι Μυρμιδόνες και τον πούλησαν στον γιο του Ιάσονα, τον Εύηνο, που ήταν βασιλιάς της Λήμνου. Από τον Εύηνο τον εξαγόρασε, δίνοντας ακριβά λύτρα, ο  Ηετίων ο Ίμβριος, ο οποίος  τον  άφησε ελεύθερο και επέστρεψε στην Τροία. Εκεί, 12 ημέρες αργότερα,  βρήκε τον θάνατο από τον Αχιλλέα.

[3]Ο πατέρας της ΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ. Ο δίσκος που είχε ήταν ΣΙΔΕΡΕΝΙΟΣ [στ. 834].

Από τον Ηετίωνα είχε πάρει, ο Αχιλλέας ,μεταξύ άλλων, και μια κιθάρα [βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Ι, στ. 186].

---

^ Σόλος = δίσκος. Ο Ηλιακός Δίσκος [ήλιος] στα λατινικά ονομάζεται SOL.

* Διότι  τον έρριξε πολύ κοντά...

---

** Ο Ευρύαλος, ένας από τους αρχηγούς των Αργείων, μαζι με τον Διομήδη και τον Σθένελο [βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Β, στ. 565]. Βλ. επίσης για τον Ευρύαλο στο : Ζ, στ. 20.

*** Μιλάει για τον Οδυσσέα. Ο οποίος είχε μεγάλη διαφορα ηλικίας και από τον Αίαντα και απο τον Αντίλοχο. Ο Αντίλοχος λέει πως ο Οδυσσέας ήταν της προηγούμενης γενεάς, οπότε θα κοντεύει τα χρόνια του Νέστορα, ο οποίος ήταν πατέρας του Αντίλοχου.

## Ο Αστεροπαίος ηταν Παίονας, γος του Πηλεγόνα, εγγονός του ποταμού Αξιού. Τον σκότωσε ο Αχιλλέας [ΡΑΨΩΔΙΑ Φ, στ. 140 κ.εξ.]. Το ξίφος [φάσγανον] είναι το δεύτερο έπαθλο που δίνει ο Αχιλλέας από τα λάφυρα που πήρε από τον νεκρό Αστεροπαίο. Το πρώτο ήταν ο θώρακας, τον οποίο έδωσε στον Εύμηλο [βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Ψ, στ. 560].

Å Ο Τεύκρος πέτυχε την μήρινθο [κλωστή] και ο Μηριόνης το περιστέρι.

· Πελέκεις και ημιπέλεκκα. Τους πελέκεις των αρχαίων εμείς τους ονομάζουμε ‘διπλούς πελέκεις’. Είναι ενδιαφέρον που ο Μηριόνης πήρε μέρος και νίκησε σε αυτό το άθλημα, μιας και οι ‘πελέκεις’ εκτός από χρήσιμοι ήταν και το σύμβολο της Κρήτης, περιοχή από όπου καταγοταν ο ίδιος αλλά και ο Ιδομενέας.