ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Β΄
(στίχοι :
419-493) [Μετάφραση :
ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
|
Είπε, αλλ’ ο Δίας την ευχήν δεν έστεργε, κι εδέχθη την προσφοράν και δυνατόν του ετοίμαζεν αγώνα και αφού τες ευχές έκαμαν κι ερίξαν τα κριθάρια, τον τράχηλον του εσήκωσαν, το σφάξαν και το γδάραν, τα σκέπασεν κι επάνω των ωμά κομμάτια θέσαν. Και αυτά με σχίζες άφυλλες εκαίαν, και τα σπλάχνα εσούβλισαν και στην φωτιάν επάνω τα κρατούσαν. |
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἄρα πώ οἱ ἐπεκραίαινε Κρονίων, ἀλλ᾽ ὅ γε δέκτο μὲν ἱρά, πόνον δ᾽ ἀμέγαρτον ὄφελλεν. Αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ εὔξαντο καὶ οὐλοχύτας προβάλοντο, αὐέρυσαν μὲν πρῶτα καὶ ἔσφαξαν καὶ ἔδειραν, μηρούς τ᾽ ἐξέταμον κατά τε κνίσῃ ἐκάλυψαν δίπτυχα ποιήσαντες, ἐπ᾽ αὐτῶν δ᾽ ὠμοθέτησαν. Καὶ τὰ μὲν ἂρ σχίζῃσιν ἀφύλλοισιν κατέκαιον, 425 σπλάγχνα δ᾽ ἄρ᾽ ἀμπείραντες ὑπείρεχον Ἡφαίστοιο.
|
|
Και αφού καήκαν τα μεριά κι εγεύθηκαν τα σπλάχνα ελιάνισαν τα επίλοιπα, τα επέρασαν στες σούβλες, και
αφού με τέχνην τα’ψησαν απ’ την φωτιά τα πήραν. |
Αὐτὰρ ἐπεὶ κατὰ μῆρε κάη καὶ σπλάγχνα πάσαντο, μίστυλλόν τ᾽ ἄρα τἆλλα καὶ ἀμφ᾽ ὀβελοῖσιν ἔπειραν, ὤπτησάν τε περιφραδέως, ἐρύσαντό τε πάντα.
|
|
Κι άμ’ απ’ τον κόπον έπαυσαν, κι ετοίμασαν το γεύμα, έτρωγαν κι όλ’ ισόμερα χαρήκαν το τραπέζι, και άμα εφάγαν κι έπιαν όσ’ ήθελε η ψυχή τους, ο Νέστωρ είπε προς αυτούς: «Ατρείδη βασιλέα, με ομιλίες τον καιρόν μη τρίβωμ’ εδώ πέρα, και ανάγκη είναι ν’ αρχίσωμε χωρίς αργοπορίαν το έργον τούτο, που ο θεός μας έδωκε στο χέρι.
Κι οι κήρυκες των Αχαιών τα χαλκοφόρα πλήθη ας κράξουν να συναθροισθούν απ’ όλα τα καράβια, κι εμείς ας πάμε όλοι μαζί στο στράτευμα τριγύρω στα στήθη των ν’ ανάψωμεν την λύσσαν του πολέμου.» |
Αὐτὰρ ἐπεὶ παύσαντο πόνου τετύκοντό τε δαῖτα 430 δαίνυντ᾽, οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης. Αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο, τοῖς ἄρα μύθων ἦρχε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον, μηκέτι νῦν δήθ᾽ αὖθι λεγώμεθα, μηδ᾽ ἔτι δηρὸν 435 ἀμβαλλώμεθα ἔργον ὃ δὴ θεὸς ἐγγυαλίζει. Ἀλλ᾽ ἄγε κήρυκες μὲν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων λαὸν κηρύσσοντες ἀγειρόντων κατὰ νῆας, ἡμεῖς δ᾽ ἀθρόοι ὧδε κατὰ στρατὸν εὐρὺν Ἀχαιῶν ἴομεν ὄφρα κε θᾶσσον ἐγείρομεν ὀξὺν Ἄρηα. 440
|
|
Αυτά είπεν ο γέροντας, και ο μέγας Αγαμέμνων τους ψηλοφώνους κήρυκες παράγγειλε να κράξουν στον πόλεμον των Αχαιών τ’ αντριωμένα πλήθη και γρήγορα στο κήρυγμα συναθροιζόνταν όλοι. Τους διαχωρίζαν με σπουδήν οι βασιλείς οι θείοι με τον Ατρείδη κι η Αθηνά στην μέσ’ η γλαυκομάτα με ατίμητην, αγέραστην, αθάνατην αιγίδα. Που εκατόν κρόσες γύρω της ολόχρυσες κρεμόνταν, καλοπλεγμένες κι εκατόν αξίζει βόδια η μία. Με αυτήν περνούσε ως αστραπή των Αχαιών τα πλήθη και τ’ άναφτε κι εγέμιζε τα στήθη τους ανδρείαν να μάχωνται, να πολεμούν και παύσιν να μην θέλουν. |
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων. Αὐτίκα κηρύκεσσι λιγυφθόγγοισι κέλευσε κηρύσσειν πόλεμον δὲ κάρη κομόωντας Ἀχαιούς· οἳ μὲν ἐκήρυσσον, τοὶ δ᾽ ἠγείροντο μάλ᾽ ὦκα. Οἳ δ᾽ ἀμφ᾽ Ἀτρεΐωνα διοτρεφέες βασιλῆες 445 θῦνον κρίνοντες, μετὰ δὲ γλαυκῶπις
Ἀθήνη αἰγίδ᾽
ἔχουσ᾽ ἐρίτιμον ἀγήρων
ἀθανάτην τε, τῆς
ἑκατὸν θύσανοι παγχρύσεοι ἠερέθονται, πάντες ἐϋπλεκέες, ἑκατόμβοιος δὲ ἕκαστος· σὺν τῇ παιφάσσουσα διέσσυτο λαὸν Ἀχαιῶν 450 ὀτρύνουσ᾽ ἰέναι· ἐν δὲ σθένος ὦρσεν ἑκάστῳ καρδίῃ ἄλληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι.
|
|
Και αγάπησαν τον πόλεμον καλύτερα ή να γύρουν με τα βαθιά καράβια τους, στην ποθητήν πατρίδα. Όπως κακή πυρκαϊά μεγάλο δάσος καίει, σ’ άκρην βουνού και φαίνεται μακράν η αναλαμπή της, ομοίως απ’ τον άπειρον χαλκόν, καθώς κινούντο, ο αιθέρας ως τον ουρανόν λαμποκοπούσεν όλος. Και όπως πλήθη αμέτρητα πουλιών συμμαζωμένα, χηνών κοπάδ’ ή γερανών ή κύκνων μακρυλαίμων στ’ Άσιο λιβάδι, στες ροές σιμά του Καϋστρίου φτεροκοπούν περήφανα στο ’να και στ’ άλλο μέρος κι όταν καθίζουν κλαγγηκτά και ο κάμπος αντηχάει, τόσα τα πλήθη των ανδρών από σκηνές και πλοία στο σιάδι το Σκαμάνδριον χυνόνταν κι απ’ τον κτύπον ίππων και ανδρών τρομακτικά η γη βροντοκοπούσεν. |
Τοῖσι δ᾽ ἄφαρ πόλεμος γλυκίων γένετ᾽ ἠὲ νέεσθαι ἐν νηυσὶ γλαφυρῇσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν. Ἠΰτε πῦρ ἀΐδηλον ἐπιφλέγει ἄσπετον ὕλην 455 οὔρεος ἐν κορυφῇς, ἕκαθεν δέ τε φαίνεται αὐγή, ὣς τῶν ἐρχομένων ἀπὸ χαλκοῦ θεσπεσίοιο αἴγλη παμφανόωσα δι᾽ αἰθέρος οὐρανὸν ἷκε. Τῶν δ᾽ ὥς τ᾽ ὀρνίθων πετεηνῶν ἔθνεα πολλὰ χηνῶν ἢ γεράνων ἢ κύκνων δουλιχοδείρων 460 Ἀσίω ἐν λειμῶνι[1] Καϋστρίου ἀμφὶ ῥέεθρα ἔνθα καὶ ἔνθα ποτῶνται ἀγαλλόμενα πτερύγεσσι κλαγγηδὸν προκαθιζόντων, σμαραγεῖ δέ τε λειμών, ὣς τῶν ἔθνεα πολλὰ νεῶν ἄπο καὶ κλισιάων ἐς πεδίον προχέοντο Σκαμάνδριον· αὐτὰρ ὑπὸ χθὼν σμερδαλέον κονάβιζε ποδῶν αὐτῶν τε καὶ ἵππων.
|
|
Κι έμειναν στο Σκαμάνδριον λιβάδι το ανθοφόρο άπειροι ωσάν της άνοιξης τα άνθη και τα φύλλα. Κι όπως σωρεύοντ’ άπειρες οι μύγες εις την στάνην την άνοιξιν οπού τ’ αγγειά με γάλα ξεχειλίζουν, ομοίως και των Αχαιών τ’ ανδρειωμένα πλήθη στην πεδιάδ’ αμέτρητα, πυκνότατα, εστεκόνταν κι ελαχταρούσαν όλεθρον να φέρουν εις τους Τρώας. |
Ἔσταν δ᾽ ἐν λειμῶνι Σκαμανδρίῳ ἀνθεμόεντι μυρίοι, ὅσσά τε φύλλα καὶ ἄνθεα γίγνεται ὥρῃ. Ἠΰτε μυιάων ἁδινάων ἔθνεα πολλὰ αἵ τε κατὰ σταθμὸν ποιμνήϊον ἠλάσκουσιν 470 ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ ὅτε τε γλάγος ἄγγεα δεύει, τόσσοι ἐπὶ Τρώεσσι κάρη κομόωντες Ἀχαιοὶ ἐν πεδίῳ ἵσταντο διαρραῖσαι μεμαῶτες.
|
|
Και όπως εύκολα γιδιών κοπάδια σκορπισμένα και στην βοσκήν ανάμεικτα χωρίζουν οι ποιμένες, ομοίως εις τον πόλεμον εσύνταζαν τα πλήθη οι αρχηγοί και ανάμεσα ο κραταιός Ατρείδης στα
μάτια και στην κεφαλήν αστραποφόρος Δίας στην
ζώσιν Άρης έδειχνε και Ποσειδών στα στήθη. |
Τοὺς δ᾽ ὥς τ᾽ αἰπόλια πλατέ᾽ αἰγῶν αἰπόλοι ἄνδρες ῥεῖα διακρίνωσιν ἐπεί κε νομῷ μιγέωσιν, 475 ὣς τοὺς ἡγεμόνες διεκόσμεον ἔνθα καὶ ἔνθα ὑσμίνην δ᾽ ἰέναι, μετὰ
δὲ κρείων Ἀγαμέμνων ὄμματα καὶ
κεφαλὴν ἴκελος Διὶ τερπικεραύνῳ, Ἄρεϊ δὲ
ζώνην, στέρνον δὲ Ποσειδάωνι.
|
|
Κι όπως σ’ αγέλην έξοχος απ’ όλους είναι ο ταύρος, και στην βοσκήν διακρίνεται, ομοίως τον Ατρείδην ο Βροντητής ηθέλησεν εκείνην την ημέραν λαμπρόν να κάμη κι έξοχον στο πλήθος των ηρώων. |
Ἠΰτε βοῦς ἀγέληφι μέγ᾽ ἔξοχος ἔπλετο πάντων 480 ταῦρος· ὃ γάρ τε βόεσσι μεταπρέπει ἀγρομένῃσι· τοῖον ἄρ᾽ Ἀτρεΐδην θῆκε Ζεὺς ἤματι κείνῳ ἐκπρεπέ᾽ ἐν πολλοῖσι καὶ ἔξοχον ἡρώεσσιν[2].
|
|
Μούσες, του Ολύμπου κάτοικες, διδάξετέ με τώρα – είσθε θεές και βρίσκεσθε παντού και ηξεύρετ’ όλα, τίποτ’ εμείς, δεν ξεύρομεν, την φήμην μόνο ακούμε – των Δαναών οι βασιλείς και οι άρχοι τίνες ήσαν.
Του πλήθους τα ονόματα να ειπώ δεν θα ημπορούσα εγώ κι αν δέκα στόματα κι αν δέκα γλώσσες είχα, κι αν είχ’ ασύντριφτην φωνήν και χάλκινα τα στήθη. Μόνον οι κόρες του Διός αιγιδοφόρου, οι Μούσες Ολυμπιάδες θα ’λεγαν πόσοι στην Τροίαν ήλθαν. Αλλά θα
ειπώ τους αρχηγούς και όλα τα καράβια. |
Ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι· ὑμεῖς γὰρ θεαί ἐστε πάρεστέ τε ἴστέ τε πάντα, 485 ἡμεῖς δὲ κλέος οἶον ἀκούομεν οὐδέ τι ἴδμεν· οἵ τινες ἡγεμόνες Δαναῶν καὶ κοίρανοι ἦσαν·
πληθὺν δ᾽ οὐκ ἂν ἐγὼ μυθήσομαι οὐδ᾽ ὀνομήνω, οὐδ᾽ εἴ μοι δέκα μὲν γλῶσσαι, δέκα δὲ στόματ᾽ εἶεν, φωνὴ δ᾽ ἄρρηκτος, χάλκεον δέ μοι ἦτορ ἐνείη, 490 εἰ μὴ Ὀλυμπιάδες Μοῦσαι Διὸς αἰγιόχοιο θυγατέρες μνησαίαθ᾽ ὅσοι ὑπὸ Ἴλιον ἦλθον· ἀρχοὺς αὖ νηῶν ἐρέω νῆάς τε προπάσας.
|
[1] Βλ. Στράβωνος, Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΔ
Εν τη οδώ μεταξύ των Τράλλεων και της Νύσης, κώμη των Νυσαέων εστίν, ουκ άπωθεν της πόλεως Αχάρακα, εν ή το Πλουτώνειον, έχον και άλσος πολυτελές, και νεών Πλούτωνος τε και Κόρης, και το Χαρώνειον άντρον υπερκείμενον του άλσους, θαυμαστόν τη φύσει. Λέγουσι γαρ δη και τους νοσώδεις και προσέχοντας ταις των θεών τούτων θεραπείαις, φοιτάν εκείσαι, και διαιτάσθαι εν τη κώμη πλησίον του άντρου παρά τοις εμπείροις των ιερέων, οί εγκοιμώμενοί τε υπέρ αυτών, και διατάττουσι εκ των ονείρων τας θεραπείας. Ούτοι δ’ εισί και οι εγκαλούντες την των θεών ιατρείαν. Άγουσι δε πολλάκις εις το άντρον, και ιδρύουσι μένοντες καθ’ ησυχίαν εκεί, καθάπερ εν φωλεώ, σιτίων χωρίς επί πλείους ημέρας. Εστί δ’ ότε και ιδίοις ενυπνίοις οι νοσηλευόμενοι προσέχουσι, μυσταγωγοίς δ’ όμως και συμβούλοις εκείνοις χρώνται, ως αν ιερεύσι. Τοις δ’ άλλοις άδυτος εστί ο τόπος και ολέθριος. Πανήγυρις δ’ εν τοις Αχαράκοις συντελείται κατ’ έτος. Και τότε μάλιστα οράν εστι και ακούειν περί των νοσούντων τους πανηγυρίζοντας. Τότε δε και περι την μεσημβρίαν υπολαβόντες ταύρον, οι εκ του γυμνασίου νέοι και έφηβοι, γυμνοί επαληλιμμένοι, μετά σπουδής ανακομίζουσιν εις το άντρον. Αφεθείς δε, μικρόν προελθών, πίπτει και έκπνους γίνεται.
Από δε τριάκοντα σταδίων της Νύσης, υπερβάσι Τμώλον το όρος και την Μεσσωγίδα, επί τα προς τον νότον μέρη, καλείται τόπος Λειμών, εις όν εξοδεύουσιν πανηγυριούντες Νυσαείς τε και οι κύκλω πάντες. Ου πόρρω δε τούτου στόμιον εστίν ιερόν των αυτών θεών, ό φασι καθήκειν μέχρι των Αχαράκων. Τούτον δε τον λειμώνα ονομάζειν τον Ποιητήν φασι, όταν φη
Δεικνύντες Καϋστρίου και Ασίου τινος ηρώα, και τον Καϋστρον πλησίον απορρέοντα.
Ισχυρούσι δε και τρεις αδελφούς, Άθυμβρον τε και Αθύμβραδον και Υδρηλόν, ελθόντες εκ Λακεδαίμονος, τρεις επωνύμους εαυτών κτίσαι πόλεις. Λειπανδρήσαι δ’ ύστερον. Εξ εκείνων δε συνοικισθήναι την Νύσαν. Και νυν Άθυμβρον αρχηγέτην νομίζουσιν οι Νυσαείς.
[2] Πολλές παρομοιώσεις στην σειρά, πολλές εικόνες,
για να μας δείξει τον ενθουσιασμό όλων των Αχαιών.