ΙΛΙΑΔΟΣ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  Β΄ (στίχοι  : 494-590) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ  ΠΟΛΥΛΑ]
Των Βοιωτών οι αρχηγοί Πηνέλαος, Κλονίος, Προθήνωρ, Αρκεσίλαος και Λήτος διοικούσαν όσους απέστειλεν η Αυλίς πετρώδης, η Υρία, η Σχοίνος, ο Ετεωνός πολύλοφος, η Σκώλος, η ευρύχωρη Μυκαλησσός, η Θέσπεια κι η Γραία, όσους το Άρμ’ απόστειλε, το Ειλέσιον, οι Ερύθρες, ακόμη όσους ο Ελεών, ο Πετεών, η Ύλη, ο Μεδεών πόλις καλή και όσους η Ωκαλέη, η Θίσβ’ η πολυτρύγονη, η Εύτρησις, οι Κώπες, κι ο χλοερός Αλίαρτος, κι όσους ακόμη εστείλαν ο Γλίσας, η Κορώνεια, η Πλάτεια και η πόλις ωραία των Υποθηβών, και η πόλις η αγία η Όγχηστος, πολύδενδρο του Ποσειδώνος κτήμα, η θεία Νίσα, η Μίδεια, η Άρνη αμπελοφόρα, και όσοι από την έσχατην έφθασαν Ανθηδόνα. Πενήντα ήσαν τα πλοία των κι επάνω στο καθένα ήσαν εκατόν είκοσι των Βοιωτών αγόρια.	Βοιωτῶν μὲν Πηνέλεως καὶ Λήϊτος ἦρχον Ἀρκεσίλαός τε Προθοήνωρ τε Κλονίος τε,                495 οἵ θ᾽ Yρίην ενέμοντο καὶ Αὐλίδα1 πετρήεσσαν Σχοῖνόν τε Σκῶλόν τε πολύκνημόν τ᾽ Ἐτεωνόν#, Θέσπειαν Γραῖάν2 τε καὶ εὐρύχορον Μυκαλησσόν, οἵ τ᾽ ἀμφ᾽ Ἅρμ᾽3 ἐνέμοντο καὶ Εἰλέσιον καὶ Ἐρυθράς, οἵ τ᾽ Ἐλεῶν᾽ εἶχον ἠδ᾽ Ὕλην καὶ Πετεῶνα,           500 Ὠκαλέην Μεδεῶνά τ᾽ ἐϋκτίμενον πτολίεθρον, Κώπας Εὔτρησίν τε πολυτρήρωνά τε Θίσβην, οἵ τε Κορώνειαν καὶ ποιήενθ᾽ Ἁλίαρτον4, οἵ τε Πλάταιαν ἔχον ἠδ᾽ οἳ Γλισᾶντ᾽ ἐνέμοντο, οἵ θ᾽ Ὑποθήβας εἶχον ἐϋκτίμενον πτολίεθρον,           505 Ὀγχηστόν θ᾽ ἱερὸν Ποσιδήϊον ἀγλαὸν ἄλσος, οἵ τε πολυστάφυλον Ἄρνην ἔχον, οἵ τε Μίδειαν Νῖσάν τε ζαθέην Ἀνθηδόνα τ᾽ ἐσχατόωσαν· τῶν μὲν πεντήκοντα νέες κίον, ἐν δὲ ἑκάστῃ κοῦροι Βοιωτῶν ἑκατὸν καὶ εἴκοσι βαῖνον.                510
Του Ορχομενού των Μινυών τους άνδρες και Ασπληδόνος εδιοικούσε ο Ιάλμενος και Ασκάλαφος, αγόρια του Άρη και της θυγατρός του Άκτορος Αζείδη της Αστυόχης, οπού αγνή στ’ ανώγι της ανέβη κι ο Άρης, δυνατός θεός, με αυτήν κρυφά κοιμήθη. Κι είχαν τριάντα βαθουλά κατόπι τους καράβια.	Οἳ δ᾽ Ἀσπληδόνα ναῖον ἰδ᾽ Ὀρχομενὸν Μινύειον^**, τῶν ἦρχ᾽ Ἀσκάλαφος καὶ Ἰάλμενος υἷες Ἄρηος οὓς τέκεν Ἀστυόχη δόμῳ Ἄκτορος5 Ἀζεΐδαο, παρθένος αἰδοίη ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα Ἄρηϊ κρατερῷ· ὃ δέ οἱ παρελέξατο λάθρῃ·                515 τοῖς δὲ τριήκοντα γλαφυραὶ νέες ἐστιχόωντο.
Με τους Φωκείς ο Επίστροφος ερχόταν και ο Σχεδίος υιοί του μεγαλόψυχου Ιφίτου Ναυβουλίδη. Τους έστειλε η Κυπάρισσος και η Πυθώ πετρώδης, η θεία Κρίσσα και η Δαυλίς, ο Πανοπεύς και ακόμη τα μέρη της Υαμπόλεως και της Ανεμωρείας κι αυτά που ο θείος ποταμός ο Κηφισός ποτίζει, και η Λίλαια που κτίστηκεν επάνω στες πηγές του. Κι είχαν σαράντα ολόμαυρα κατόπι τους καράβια και κολλητά στους Βοιωτούς, στο αριστερό τους πλάγι οι πολεμάρχοι εσύνταζαν τα πλήθη των Φωκέων.	Αὐτὰρ Φωκήων6 Σχεδίος καὶ Ἐπίστροφος ἦρχον υἷες Ἰφίτου μεγαθύμου Ναυβολίδαο, οἳ Κυπάρισσον7  ἔχον Πυθῶνά τε πετρήεσσαν Κρῖσάν τε ζαθέην καὶ Δαυλίδα καὶ Πανοπῆα,  520 οἵ τ᾽ Ἀνεμώρειαν8  καὶ Ὑάμπολιν9 ἀμφενέμοντο, οἵ τ᾽ ἄρα πὰρ ποταμὸν Κηφισὸν10  δῖον ἔναιον, οἵ τε Λίλαιαν ἔχον πηγῇς ἔπι Κηφισοῖο11· τοῖς δ᾽ ἅμα τεσσαράκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο. Οἳ μὲν Φωκήων στίχας ἵστασαν ἀμφιέποντες,         525 Βοιωτῶν δ᾽ ἔμπλην ἐπ᾽ ἀριστερὰ θωρήσσοντο.
Των Λοκρών ήταν αρχηγός ο Οιλείδης ταχύς Αίας πολύ πολύ μικρότερος του Τελαμωνιάδη στο σώμα, και μικρόσωμος λινοθωρακωμένος των Πανελλήνων και Αχαιών εις το κοντάρι πρώτος. Ήλθαν απ’ την Καλλίερον, την Κύνον, τον Οπούντα, απ’ τες ωραίες Αυγειές, την Βήσσαν και την Σκάρφην, την Τάρφην και το Θρόνιον, του Βοαγρίου πόρου. Και αυτόν σαράντα ολόμαυρα καράβι’ ακολουθούσαν των Λοκρών που ’ναι αντίπερα της ιεράς Ευβοίας.	Λοκρῶν δ᾽ ἡγεμόνευεν Ὀϊλῆος ταχὺς Αἴας μείων, οὔ τι τόσος γε ὅσος Τελαμώνιος Αἴας ἀλλὰ πολὺ μείων· ὀλίγος μὲν ἔην λινοθώρηξ, ἐγχείῃ δ᾽ ἐκέκαστο Πανέλληνας καὶ Ἀχαιούς·           530 οἳ Κῦνόν12 τ᾽ ἐνέμοντ᾽ Ὀπόεντά τε Καλλίαρόν τε Βῆσσάν τε Σκάρφην13 τε καὶ Αὐγειὰς ἐρατεινὰς Τάρφην τε Θρόνιον τε Βοαγρίου ἀμφὶ ῥέεθρα· τῷ δ᾽ ἅμα τεσσαράκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο Λοκρῶν, οἳ ναίουσι πέρην ἱερῆς Εὐβοίης.                  535
Και τους ανδρείους Άβαντας κατοίκους της Ευβοίας από Χαλκίδ’ Ερέτριαν και απ’ την σταφυλοφόραν Ιστίαιαν και Κήρινθον ακρόγιαλην και ακόμη από το Δίον το υψηλό, την Κάρυστον και Στύρα, τους διοικούσε ο φοβερός στην μάχην Ελεφήνωρ Χαλκωδοντιάδης αρχηγός των ψυχερών Αβάντων. Γοργόποδοι με τα μαλλιά στες πλάτες απλωμένα, λογχιστές ήσαν πρόθυμοι με τα μακριά κοντάρια στα στήθη επάνω των εχθρών τους θώρακες να σπάσουν και αυτόν σαράντα ολόμαυρα καράβια ακολουθούσαν.	Οἳ δ᾽ Εὔβοιαν ἔχον μένεα πνείοντες Ἄβαντες Χαλκίδα τ᾽ Εἰρέτριάν τε πολυστάφυλόν θ᾽ Ἱστίαιαν Κήρινθόν τ᾽ ἔφαλον Δίου τ᾽ αἰπὺ πτολίεθρον, οἵ τε Κάρυστον ἔχον ἠδ᾽ οἳ Στύρα ναιετάασκον, τῶν αὖθ᾽ ἡγεμόνευ᾽ Ἐλεφήνωρ ὄζος Ἄρηος               540 Χαλκωδοντιάδης μεγαθύμων ἀρχὸς Ἀβάντων. Τῷ δ᾽ ἅμ᾽ Ἄβαντες ἕποντο θοοὶ ὄπιθεν κομόωντες αἰχμηταὶ μεμαῶτες ὀρεκτῇσιν μελίῃσι θώρηκας ῥήξειν δηΐων ἀμφὶ στήθεσσι· τῷ δ᾽ ἅμα τεσσαράκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο.      545
Άνδρες οι Αθήνες έστειλαν, καλοκτισμένη πόλις. Κι ήταν η χώρα του υψηλού στο φρόνημα Ερεχθέως. τον γέννησαν η δότρα Γη και του Διός η κόρη η Αθηνά τον έθρεψε, και στον λαμπρόν ναόν της τον έθεσε, και με κριούς και ταύρους κάθε χρόνο τ’ αγόρια των Αθηνών ευφραίνουν την ψυχή του. Ο Μενεσθεύς του Πετεού τους διοικούσε, ο μόνος ίππους να τάξ’ εις πόλεμον και ασπιδοφόρους άνδρες, και σ’ όλους μέσα τους θνητούς αντίπαλον δεν είχεν άλλον παρά τον Νέστορα, τον γεροντότερόν του. Και αυτόν πενήντα ολόμαυρα καράβια ακολουθούσαν.	Οἳ δ᾽ ἄρ᾽ Ἀθήνας εἶχον ἐϋκτίμενον πτολίεθρον δῆμον Ἐρεχθῆος μεγαλήτορος, ὅν ποτ᾽ Ἀθήνη θρέψε Διὸς θυγάτηρ, τέκε δὲ ζείδωρος ἄρουρα, κὰδ δ᾽ ἐν Ἀθήνῃς εἷσεν ἑῷ ἐν πίονι νηῷ· ἔνθα δέ μιν ταύροισι καὶ ἀρνειοῖς ἱλάονται                550 κοῦροι Ἀθηναίων περιτελλομένων ἐνιαυτῶν· τῶν αὖθ᾽ ἡγεμόνευ᾽ υἱὸς Πετεῶο Μενεσθεύς. Τῷ δ᾽ οὔ πώ τις ὁμοῖος ἐπιχθόνιος γένετ᾽ ἀνὴρ κοσμῆσαι ἵππους τε καὶ ἀνέρας ἀσπιδιώτας· Νέστωρ οἶος ἔριζεν· ὃ γὰρ προγενέστερος ἦεν·         555 τῷ δ᾽ ἅμα πεντήκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο.
Ο Αίας πρύμνες δώδεκα της Σαλαμίνας είχε, κι εστάθηκε στες φάλαγγες σιμά των Αθηναίων.	Αἴας δ᾽ ἐκ Σαλαμῖνος ἄγεν δυοκαίδεκα νῆας, στῆσε δ᾽ ἄγων ἵν᾽ Ἀθηναίων ἵσταντο φάλαγγες.
Άνδρες το Άργος έστειλε κι η πυργωμένη Τίρυνς απ’ το βαθύ λιμάνι τους η Ασίνη κι η Ερμιόνη, η αμπελωμένη Επίδαυρος, τα μέρη της Τροιζήνος, των Ηιονών, του Μάσητος, ακόμη της Αιγίνης. Τους διοικούσαν ο καλός στην μάχην Διομήδης κι ο Σθένελος. Του δοξαστού υιός του Καπανέως, και τρίτος ο Ευρύαλος, ο θείος, που εγεννήθη απ’ τον υιόν του Ταλαού τον άρχον Μηκιστέα. Αλλ’ ήταν όλων αρχηγός ο ανδρείος Διομήδης. Κι είχαν ογδόντα ολόμαυρα κατόπιν τους  καράβια.	Οἳ δ᾽ Ἄργός τ᾽ εἶχον Τίρυνθά τε τειχιόεσσαν Ἑρμιόνην Ἀσίνην τε, βαθὺν κατὰ κόλπον ἐχούσας,  Τροιζῆν᾽ Ἠϊόνας τε καὶ ἀμπελόεντ᾽ Ἐπίδαυρον, οἵ τ᾽ ἔχον Αἴγιναν Μάσητά τε κοῦροι Ἀχαιῶν, τῶν αὖθ᾽ ἡγεμόνευε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης καὶ Σθένελος, Καπανῆος ἀγακλειτοῦ φίλος υἱός· τοῖσι δ᾽ ἅμ᾽ Εὐρύαλος τρίτατος κίεν ἰσόθεος φὼς     565 Μηκιστέος υἱὸς Ταλαϊονίδαο ἄνακτος· συμπάντων δ᾽ ἡγεῖτο βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης· τοῖσι δ᾽ ἅμ᾽ ὀγδώκοντα μέλαιναι νῆες ἕποντο.
Και οι Μυκήνες οι λαμπρές, η Κόρινθος πλουσία, οι Κλεωνές καλόκτιστες, των Ορνεών  τα μέρη, η Αραιθυρέα πάντερπνη, η πόλις Σικυώνος, εκεί που πρώτα ο Άδραστος εγίνη βασιλέας, η Υπερησία, και η ψηλή Γονούσσα και η Πελλήνη, ο Αιγιαλός, το Αίγιον κι η απλωμένη Ελίκη έστειλαν άνδρες εκατό καράβια ανεβασμένους και αρχηγός ήτ’ ο κραταιός Ατρείδης Αγαμέμνων. Εκείνος είχε τα πολλά και ανδρειωμένα πλήθη, κι άστραφτεν όλος στ’ άρματα κι επαίρετο η ψυχή του ως ήταν εις την δυναμιν ο πρώτος των ηρώων, ότ’ είχε αυτός πλειότερον λαόν ολόγυρά του.	Οἳ δὲ Μυκήνας εἶχον ἐϋκτίμενον πτολίεθρον ἀφνειόν τε Κόρινθον ἐϋκτιμένας τε Κλεωνάς,            570 Ὀρνειάς τ᾽ ἐνέμοντο Ἀραιθυρέην τ᾽ ἐρατεινὴν καὶ Σικυῶν᾽, ὅθ᾽ ἄρ᾽ Ἄδρηστος πρῶτ᾽ ἐμβασίλευεν, οἵ θ᾽ Ὑπερησίην τε καὶ αἰπεινὴν Γονόεσσαν Πελλήνην τ᾽ εἶχον ἠδ᾽ Αἴγιον ἀμφενέμοντο Αἰγιαλόν τ᾽ ἀνὰ πάντα καὶ ἀμφ᾽ Ἑλίκην εὐρεῖαν,    575 τῶν ἑκατὸν νηῶν ἦρχε κρείων Ἀγαμέμνων Ἀτρεΐδης· ἅμα τῷ γε πολὺ πλεῖστοι καὶ ἄριστοι λαοὶ ἕποντ᾽· ἐν δ᾽ αὐτὸς ἐδύσετο νώροπα χαλκὸν κυδιόων, πᾶσιν δὲ μετέπρεπεν ἡρώεσσιν οὕνεκ᾽ ἄριστος ἔην πολὺ δὲ πλείστους ἄγε λαούς.     580
Έστειλεν άνδρες η κλειστή στα όρη Λακεδαίμων, η Μέσσ’ η πολυτρύγονη, η Σπάρτη και η Φάρις, οι Βρυσειές, οι Αιγειές οι πάντερπνες, οι Αμύκλες, το Έλος, χώρ’ ακρόγιαλη, ο Οίτυλος και ο Λάας και τούτους ο Μενέλαος ο ανδρείος αδελφός του εδιοικούσε κι έφερνε μαζί του εξήντα πλοία. Και ανάμερ’ αρματώνονταν και αυτός με προθυμίαν στην μέση τους επρόβαινε και τους παρακινούσε στον πόλεμον και του’καιε τα σπλάχνα μέσα ο πόθος να εκδικηθή τους στεναγμούς, τα δάκρυα της Ελένης.	Οἳ δ᾽ εἶχον κοίλην Λακεδαίμονα κητώεσσαν, Φᾶρίν τε Σπάρτην τε πολυτρήρωνά τε Μέσσην, Βρυσειάς τ᾽ ἐνέμοντο καὶ Αὐγειὰς ἐρατεινάς, οἵ τ᾽ ἄρ᾽ Ἀμύκλας εἶχον Ἕλος τ᾽ ἔφαλον πτολίεθρον, οἵ τε Λάαν εἶχον ἠδ᾽ Οἴτυλον ἀμφενέμοντο,             585 τῶν οἱ ἀδελφεὸς ἦρχε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος ἑξήκοντα νεῶν· ἀπάτερθε δὲ θωρήσσοντο· ἐν δ᾽ αὐτὸς κίεν ᾗσι προθυμίῃσι πεποιθὼς ὀτρύνων πόλεμον δέ· μάλιστα δὲ ἵετο θυμῷ τίσασθαι Ἑλένης ὁρμήματά τε στοναχάς τε.            590

ß à

G

1 Βλ. ΧΑΡΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ.

Η πετρήεσσα Αυλίδα του Ομήρου ήταν στα ριζά πετρώδους υψώματος. Κοντά στην Αυλίδα υπήρχε μεγάλο λιμάνι που ονομαζόταν ΒΑΘΥΣ  ΛΙΜΗΝ. Εκεί εντοπίζει ο Στράβων τον τόπο συγκέντρωσης των πλοίων των Αχαιών.

2 [Βλ. Στράβωνος, βιβλίο Θ, παράγραφος 10]

Και η Γραία δ’ εστι τόπος Ωρωπού πλησίον, και το ιερόν του Αμφιαράου, και το Ναρκίσσου του Ερετριέως μνήμα, ό καλείται Σιγηλού, επειδή σιγώσι παριόντες.

3 Η πόλη ΑΡΜΑ οφείλει το όνομά της στο ότι εδώ είχε εξαφανιστεί το άρμα του ΑΜΦΙΑΡΑΟΥ, κατά τα λεγόμενα των ταναγραίων, και όχι στον τόπο που λένε οι θηβαίοι. [ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΙΧ, 19, 4]

4 Ο Στράβων [9, 410] ορίζει την θέση της Αλιάρτου : «Πλησίον Ογχηστού, υπό τω Φοινικίω (Φικίω) όρει».

5 ΑΚΤΩΡ. Ένας από τους απογόνους του ΦΡΙΞΟΥ, γιος του Αζέα, εγγονός του Κλύμενου, πατέρας της Αστυόχης.

ΚΛΥΜΕΝΟΣ. Γιος του ΠΡΕΣΒΩΝΑ, βασιλιάς των ΜΙΝΥΩΝ. [Βλ. Απολλόδωρου Β67, και ΟΔΥΣΣΕΙΑ, γ, 452, Η κόρη του Κλύμενου και αδελφή του ΑΚΤΟΡΟΣ, η Ευρυδίκη, είχε παντρευτεί τον ΝΕΣΤΟΡΑ].

6 Βλ. ΧΑΡΤΗΣ  ΦΩΚΙΔΑΣ.

7 Ο Παυσανίας [Χ, Φωκικά, 36, 5] λέει πως η Κυπαρισσος του Ομήρου είναι η Αντίκυρα [Ασπρα Σπίτια]. Βρίσκεται αντίκρυ στα ερείπια του Μεδεώνα. Ο Μεδεώνας έχει εντοπισθεί με βεβαιότητα μέσα σε ελαιώνα και  μετόχι [παραλιακό] του μοναστηριού του Οσίου Λουκά, που απαλλοτριώθηκαν το 1962 χάριν του εργοστασίου αλουμινίου. Η περιοχή του μετοχίου  αυτού ακόμα και σήμερα είναι γνωστή ως Αϊλουκαϊτικο.

8 Στράβων, βιβλ. Θ. Η δ’ Ανεμώρεια ωνόμασται από του συμβαίνοντος πάθους. Καταιγίζει γαρ εις αυτήν ο καλούμενος ΚΑΤΟΠΤΗΡΙΟΣ χώρος, κρημνός τις από του Παρνασού διήκων. Όριον δ’ ήν ο τόπος ούτος Δελφών και Φωκέων, ηνίκα απέστησαν τους Δελφούς από του κοινού συστήματος των Φωκέων Λακεδαιμόνιοι, και επέτρεψαν καθ’ αυτούς πολιτεύεσθαι. Τινες δε Ανεμώλειαν καλούσι.

9 Στράβων, συνέχεια. Είθ’ Υάμπολις μετά ταύτα εκλήθη υπό τινων, εις ήν εκ Βοιωτίας εκπεσείν τους Ύαντας έφαμεν. Εστι δ’ εν τη μεσογαία μάλιστα και αύτη, πλησίον των Παραποταμίων, ετέρα ούσα της εν Παρνασώ Υαμπόλεως.
Παυσανίας, Χ, 35, 5. Στην Υάμπολη είχαν καταφύγει οι Υαντες, οι οποίοι από τις Θήβες ξέφυγαν από τον Κάδμο και τον στρατό του. Παλαιότερα ονομαζόταν από τους γείτονες, 'Υάντων πόλις'. Αργότερα όμως επικράτησε το όνομα Υάμπολις.

10 Στράβων, βιβλ. Θ. Εστι δε Κηφισσός ό τε Φωκικός, και ο Αθήνησι, και ο εν Σαλαμίνι. Τέταρτος δε και πέμπτος ο εν Σικυώνι, και ο εν Σκύρω. Έκτος δε ο εν Άργει τας πηγάς έχων εκ Λυρκείου. Εν Απολλωνία δε τη προς Επιδάμνω πηγή εστι κατά το γυμνάσιον, ήν καλούσι Κηφισσόν.

11 Από την Λίλαια πηγάζει ο Κηφισός. Βρισκεται 4 χλμ. από το χωριό Αγόριανη. Προτού το ποτάμι μπει στην Βοιωτία, περνάει αμέσως στα ανατολικά του Δαδιού [Αμφίκλεια] και είναι γνωστό ως ποτάμι του Δαδιού. Στη Βοιωτία περνάει ανατολικά της Χαιρώνειας και ακολουθεί μια κατεύθυνση προς τα ανατολικά κατά μήκος του επιμήκους βουνού Ακοντίου μέχρι του Ορχομενού, ο οποίος κατείχε το ανατολικό άκρο του Ακοντίου. Από εκεί άλλοτε ενωνόταν με τον Μέλανα ποταμό που πηγάζει παρά τον Ορχομενό και κατευθυνόταν προς τις Κώπες και προς τις πέραν των Κωπών καταβόθρες. Επειδή οι καταβόθρες δεν μπορούσαν να δεχθούν όλο το νερό, σχηματιζόταν η λίμνη η οποία πάντοτε είχε τα περισσότερα νερά στο βόρειο μέρος της, στην περιοχή των Κωπών.

Παυσανίας, Φωκικά, 3, 1.  [Το 348 π.Χ.],  ο Φίλιππος της Μακεδονίας έβαλε τέλος στον Τρίτο Ιερό πόλεμο, όταν επώνυμος άρχοντας στην Αθήνα ήταν ο Θεόφιλος, κατά το πρώτο έτος της εκατοστής όγδοης ολυμπιάδας, κατά την οποία ο Πολυκλής ο Κυρηναίος κέρδισε το αγώνισμα του σταδίου. Οι πόλεις των Φωκέων που κυριεύθηκαν κατεδαφίστηκαν. Μεταξύ αυτών, η Λίλαια, η Υάμπολη, η Αντίκυρα, οι Παραποτάμιοι, ο Πανοπέας, και η Δαυλίδα. Αυτές ήταν ονομαστές από τον παλιό καιρό, ιδίως από τα ποιήματα του Ομήρου.

12 Ο Κύνος, το κυριότερο επίνειο ή εμπορική σκάλα όλων των Λοκρών. Η αρχαιότητα του Κύνου φαίνεται και από την  παράδοση πως είχαν κατοικήσει εκεί ο Δευκαλίων και η Πύρρα. Μάλιστα, της Πύρρας, υπήρχε εκεί την εποχή του Στράβωνα [9, 425] τάφος. Ο Στράβων ορίζει την θέση του Κύνου στο βορειότερο άκρο του σημερινού κόλπου της Αταλάντης [Οπουντίου], σε απόσταση 60 σταδίων [πάνω από 10 χλμ.] από τον Οπούντα, αντίκρυ στην Αιδηψό. Προσθέτει πως υπάρχει ‘μεταξύ Οπούντος και Κύνου, πεδίον ευδαίμον’. Ετσι, στον Κύνο αποδίδονται αρχαία λείψανα σε μικρή απόσταση βορειότερα του σημερινού χωριού Λιβανάτες.

13 Ο Παυσανίας [βιβλ. Χ, Φωκικά, 1, 2], την αναφέρει με το όνομα Σκάρφεια. Απείχε [κατά τον Στράβωνα, Γεωγραφικά, 9, 426] δέκα στάδια [λιγότερο από 2 χλμ.] από τον Μαλιακό κόλπο. Βρισκόταν κοντά στο σημερινό χωριό Σκάρφεια, στα ανατολικά των Θερμοπυλών και του χωριού Μώλος, και στα δυτικά των Καμμένων Βούρλων.

---

# Ο Ετεωνός του Ομήρου, αργότερα μετονομάστηκε σε Σκάρφη. [Στράβων βιβλ. Θ, 409]. Είναι δε περιοχή της Παρασωπίας.

** Στράβων, Θ, 414. Ο Όμηρος ονομάζει τον Ορχομενό ‘Μινύειον’ από του έθνους των Μινυών. Από εδώ λένε πως μετοίκισαν μερικοί στην ΙΩΛΚΟ, γι’ αυτό και οι ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ αποκαλούνται ΜΙΝΥΕΣ.

Και στην παράγραφο 416 λέει ο Στράβων: ‘Ιστορούσι δε τους εις τον Πόντον καλουμένους Αχαιούς, αποίκους Ορχομενίων είναι, των μετά Ιαλμένου πλανηθέντων εκείσε μετά την της Τροίας άλωσην’.