ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ E΄(στίχοι : 431-579) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
|
Τους λόγους τούτους έλεγαν εκείνοι ανάμεσόν τους, και στον Αινείαν όρμησεν ο ανδρείος Τυδεϊδης, αν κι ήξευρε που σκέπει αυτόν του Απόλλωνος το χέρι. Αλλά και απέναντι θεού μεγάλου, θα φονεύση και απ’ τα λαμπρά του άρματα θα γδύση τον Αινείαν.
Και τρεις εχύθηκε φορές με ορμήν να τον φονεύση και τρεις του ετίναξε ο θεός την φωτεινήν του ασπίδα. Αλλά την τέταρτην φοράν που ως δαίμων επετάχθη, με φοβερήν κραυγήν φρικτά τον αποπήρε ο Φοίβος: |
Ὣς οἳ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον, Αἰνείᾳ δ᾽ ἐπόρουσε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης, γιγνώσκων ὅ οἱ αὐτὸς ὑπείρεχε χεῖρας Ἀπόλλων· ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἄρ᾽ οὐδὲ θεὸν μέγαν ἅζετο, ἵετο δ᾽ αἰεὶ Αἰνείαν κτεῖναι καὶ ἀπὸ κλυτὰ τεύχεα δῦσαι. 435 Τρὶς μὲν ἔπειτ᾽ ἐπόρουσε κατακτάμεναι μενεαίνων, τρὶς δέ οἱ ἐστυφέλιξε φαεινὴν ἀσπίδ᾽ Ἀπόλλων· ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τὸ τέταρτον ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος, δεινὰ δ᾽ ὁμοκλήσας προσέφη ἑκάεργος Ἀπόλλων·
|
|
«Σκέψου Τυδείδη, στρέψε αυτού. Και μη τον εαυτόν σου ίσον νομίσης των θεών, ότι πολύ διαφέρει το γένος των θνητών της γης από τους αθανάτους.». |
φράζεο Τυδεΐδη καὶ χάζεο, μηδὲ θεοῖσιν 440 ἶσ᾽ ἔθελε φρονέειν, ἐπεὶ οὔ ποτε φῦλον ὁμοῖον ἀθανάτων τε θεῶν χαμαὶ ἐρχομένων τ᾽ ἀνθρώπων.
|
|
Είπε. Και πίσω εσύρθηκεν ολίγον ο Τυδείδης, ότι εφοβήθη την οργήν του μακροβόλου Φοίβου. Και από το πλήθος έπαιρνεν ο Απόλλων τον Αινείαν εις την αγίαν Πέργαμον, όπ’ είχε τον ναόν του.
|
Ὣς φάτο, Τυδεΐδης δ᾽ ἀνεχάζετο τυτθὸν[1] ὀπίσσω μῆνιν ἀλευάμενος ἑκατηβόλου Ἀπόλλωνος. Αἰνείαν δ᾽ ἀπάτερθεν ὁμίλου θῆκεν Ἀπόλλων 445 Περγάμῳεἰν ἱερῇ, ὅθι οἱ νηός γε τέτυκτο.
|
|
Και η τοξοφόρα Άρτεμις με την Λητώ στα βάθη του ιερού τον έγιαναν και λάμψιν του χαρίζαν.
Και ο Φοίβος ο αργυρότοξος εποίησ’ ένα πλάσμα ολόμοιον εις το πρόσωπο και στ’ άρματα του Αινεία, στο φάσμα εκείνο οι Αχαιοί και οι Τρώες εκτυπιόνταν και δια να φθάσουν εις του εχθρού το στήθος πολεμούσαν ασπίδες ολοστρόγγυλες και ελαφρά σκουτάρια.
Τότε
τον άγριον φώναξε τον Άρην ο Απόλλων: |
Ἤτοι τὸν Λητώ τε καὶ Ἄρτεμις ἰοχέαιρα ἐν μεγάλῳ ἀδύτῳ ἀκέοντό τε κύδαινόν τε· αὐτὰρ ὃ εἴδωλον τεῦξ᾽ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων αὐτῷ τ᾽ Αἰνείᾳ ἴκελον καὶ τεύχεσι τοῖον, 450 ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ εἰδώλῳ Τρῶες καὶ δῖοι Ἀχαιοὶ δῄουν ἀλλήλων ἀμφὶ στήθεσσι βοείας ἀσπίδας εὐκύκλους λαισήϊά τε πτερόεντα. Δὴ τότε θοῦρον Ἄρηα προσηύδα Φοῖβος Ἀπόλλων·
|
|
«Άρη, ω Άρη, φονικέ, άπονε, τειχοπλήκτη, δεν σέρνεις απ’ τον πόλεμμο εκείνον τον Τυδείδην, που μάχην τώρα θα’καμνε και στον πατέρ Δία; Πρώτα την Κύπριν λάβωσε στο χέρι και κατόπιν κι εμέ
τον ίδιον χύθη αυτός, ως δαίμων να χτυπήση.». |
Ἆρες Ἄρες βροτολοιγὲ μιαιφόνε τειχεσιπλῆτα, 455 οὐκ ἂν δὴ τόνδ᾽ ἄνδρα μάχης ἐρύσαιο μετελθὼν Τυδεΐδην, ὃς νῦν γε καὶ ἂν Διὶ πατρὶ μάχοιτο; Κύπριδα μὲν πρῶτα σχεδὸν οὔτασε χεῖρ᾽ ἐπὶ καρπῷ, αὐτὰρ ἔπειτ᾽ αὐτῷ μοι ἐπέσσυτο δαίμονι ἶσος.
|
|
Είπε κι εκάθισεν αυτός στην άκρην της Περγάμου. Κι ο Άρης τον Ακάμαντα τον Θράκα βασιλέα όμοιασε κι εκινούσ’ εμπρός τες φάλαγγες των Τρώων. Και στους Πριαμίδες φώναξε: «Διοθρέπτου βασιλέως, ω τέκνα, του Πρίαμου σεις διόθρεπτα, και ως πότε θ’ αφήνετε απ’ τους Αχαιούς να σφάζεται ο λαός σας; Να φθάσ’ η μάχη θέλετε στις πύλες; Έπεσ’ άνδρας που σαν τον θείον Έκτορα δοξάζομεν, ο Αινείας, του Αγχίση υιός του δοξαστού. Προφθάστε, κινηθήτε τον
δοξαστόν μας σύντροφον να σώσουμ’ απ’ τον κτύπον.». |
Ὣς εἰπὼν αὐτὸς μὲν ἐφέζετο Περγάμῳ ἄκρῃ, 460 Τρῳὰς δὲ στίχας οὖλος Ἄρης ὄτρυνε μετελθὼν εἰδόμενος Ἀκάμαντι θοῷ ἡγήτορι Θρῃκῶν· υἱάσι δὲ Πριάμοιο διοτρεφέεσσι κέλευεν· ὦ υἱεῖς Πριάμοιο διοτρεφέος βασιλῆος ἐς τί ἔτι κτείνεσθαι ἐάσετε λαὸν Ἀχαιοῖς; 465 ἦ εἰς ὅ κεν ἀμφὶ πύλῃς εὖ ποιητῇσι μάχωνται; κεῖται ἀνὴρ[2] ὃν ἶσον ἐτίομεν Ἕκτορι δίῳ Αἰνείας υἱὸς μεγαλήτορος Ἀγχίσαο· ἀλλ᾽ ἄγετ᾽ ἐκ φλοίσβοιο σαώσομεν ἐσθλὸν ἑταῖρον.
|
|
Είπε και εις όλους αύξησεν εις την καρδιά το θάρρος. Τότε αποπήρε ο Σαρπηδών τον Έκτορα τον θείον:
«Έκτορ, που είναι η πρώτη σου μεγάλη ανδραγαθεία; Χωρίς λαούς, χωρίς βοηθούς είπες να σώσης μόνος την πόλιν συ με τους γαμβρούς και με τους αδελφούς σου. Και αυτών κανένα τώρα εγώ δεν βλέπω, δεν ξανοίγω, αλλ’ ωσάν σκύλοι, κρύβονται, πόχουν λεοντάρι εμπρός τους.
Κι εμείς όσ’ είμασθε βοηθοί, τον πόλεμον κρατούμεν. Των βοηθών είμαι κι εγώ, πολύ μακρόθεν ήλθα. Πέρα στου Ξάνθου τες ροές επάνω είν’ η Λυκία, ποθητήν όπου σύντροφον και βρέφος έχω αφήσει και πολύ βιό που το ποθούν εκείνοι που δεν το’χουν. Και όμως εγώ παρακινώ στην μάχην τους Λυκίους και εγώ αντίπαλον ζητώ, αν και δεν έχω πράγμα να μ’ αφαιρέσουν οι Αχαιοί ή πέρα να το πάρουν.
|
Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου. 470 Ἔνθ᾽ αὖ Σαρπηδὼν[3] μάλα νείκεσεν Ἕκτορα δῖον·
Ἕκτορ πῇ δή τοι μένος οἴχεται ὃ πρὶν ἔχεσκες; φῆς που ἄτερ λαῶν πόλιν ἑξέμεν ἠδ᾽ ἐπικούρων οἶος σὺν γαμβροῖσι κασιγνήτοισί τε σοῖσι. Τῶν νῦν οὔ τιν᾽ ἐγὼ ἰδέειν δύναμ᾽ οὐδὲ νοῆσαι, 475 ἀλλὰ καταπτώσσουσι κύνες ὣς ἀμφὶ λέοντα·
ἡμεῖς δὲ μαχόμεσθ᾽ οἵ πέρ τ᾽ ἐπίκουροι ἔνειμεν. Καὶ γὰρ ἐγὼν ἐπίκουρος ἐὼν μάλα τηλόθεν ἥκω· τηλοῦ γὰρ Λυκίη Ξάνθῳ ἔπι δινήεντι, ἔνθ᾽ ἄλοχόν τε φίλην ἔλιπον καὶ νήπιον υἱόν, 480 κὰδ δὲ κτήματα πολλά, τὰ ἔλδεται ὅς κ᾽ ἐπιδευής. Ἀλλὰ καὶ ὧς Λυκίους ὀτρύνω καὶ μέμον᾽ αὐτὸς ἀνδρὶ μαχήσασθαι· ἀτὰρ οὔ τί μοι ἐνθάδε τοῖον οἷόν κ᾽ ἠὲ φέροιεν Ἀχαιοὶ ἤ κεν ἄγοιεν·
|
|
Συ στέκεις, ουδέ τους λαούς παρακινείς τους άλλους γυναίκες και παιδιά τους μ’ ανδρειά να υπερασπίσουν. Και, ως από δίκτυ ολάρπαγο πιασμένο στες θηλιές τους, μην ηύρεμεν και σπάραγμα γενήτ’ εχθρών ανθρώπων. Και την ωραίαν πόλιν σας γρήγορ’ αυτοί θα πάρουν.
Κι όλ’ αυτά πρέπει να’χεις συ στον νουν σου νύκτα ημέρα τους άρχους να παρακαλείς των ξένων βοηθών σου ν’ανδρειωθούν ποτέ κανείς δεν θέλει σ’ ονειδίση.». |
τύνη[4] δ᾽ ἕστηκας, ἀτὰρ οὐδ᾽ ἄλλοισι κελεύεις 485 λαοῖσιν μενέμεν καὶ ἀμυνέμεναι ὤρεσσι. Μή πως ὡς ἀψῖσι λίνου ἁλόντε πανάγρου ἀνδράσι δυσμενέεσσιν ἕλωρ καὶ κύρμα γένησθε· οἳ δὲ τάχ᾽ ἐκπέρσουσ᾽ εὖ ναιομένην πόλιν ὑμήν.
Σοὶ δὲ χρὴ τάδε πάντα μέλειν νύκτάς τε καὶ ἦμαρ ἀρχοὺς λισσομένῳ τηλεκλειτῶν ἐπικούρων νωλεμέως ἐχέμεν, κρατερὴν δ᾽ ἀποθέσθαι ἐνιπήν.
|
|
Οι λόγοι αυτοί κατάκαρδα τον Έκτορα πληγώσαν και από τ’ αμάξι εβρόντησε στην γην αρματωμένος, δυο λόγχες σείει και παντού στο στράτευμα γυρίζει, στην μάχην σπρώχνει και δεινήν πολέμου φλόγ’ ανάφτει. Στρέψαν κι ενάντια στήθηκαν των Αχαιών οι Τρώες
κι οι Αργείοι τους απάντησαν πυκνοί και δεν δειλιάσαν, καθώς οπόταν στα ιερά τ’ αλώνια που λιχνίζουν, τ’ άχυρα παίρν’ ο άνεμος και ως σπρώχνουν οι αέρες, τ’ άχυρο η ξανθή Δήμητρα και τον καρπόν χωρίζει και ασπρίζουν όλες οι αχυριές. Ομοίως ασπρίζ’ όλους τους Αχαιούς ο κονιορτός, που ως τ’ ουρανού τον θόλον τον χάλκινον εσήκωνε ποδόκτυπος των ίππων οπού στην σμίξην έμπαζαν οπίσω οι κυβερνήτες,
|
Ὣς φάτο Σαρπηδών, δάκε δὲ φρένας Ἕκτορι μῦθος· αὐτίκα δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε, πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ᾤχετο πάντῃ ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν. Οἳ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν· Ἀργεῖοι δ᾽ ὑπέμειναν ἀολλέες οὐδὲ φόβηθεν. Ὡς δ᾽ ἄνεμος ἄχνας φορέει ἱερὰς κατ᾽ ἀλωὰς ἀνδρῶν λικμώντων, ὅτε τε ξανθὴ Δημήτηρ 500 κρίνῃ ἐπειγομένων ἀνέμων καρπόν τε καὶ ἄχνας, αἳ δ᾽ ὑπολευκαίνονται ἀχυρμιαί· ὣς τότ᾽ Ἀχαιοὶ λευκοὶ ὕπερθε γένοντο κονισάλῳ, ὅν ῥα δι᾽ αὐτῶν οὐρανὸν ἐς πολύχαλκον ἐπέπληγον πόδες ἵππων ἂψ ἐπιμισγομένων· ὑπὸ δ᾽ ἔστρεφον ἡνιοχῆες. 505
|
|
Κι ίσια τον κτύπον έφερναν. Και βοηθός των Τρώων ο άγριος Άρης κύκλωσε με σκότος τον αγώνα, παντού φερόμενος. Μ’ αυτό προστάγματα ενεργούσε του χρυσοξίφου Απόλλωνος που του’χε παραγγείλει τους Τρώας να εμψυχώση ευθύς άμ’ είδεν ότι η Αθήνη αναχωρούσε, η βοηθός των Δαναών. Κι εκείνος έστειλε από το πάμπλουτον ιερόν του τον Αινείαν και θάρρος του ’βαλε πολύ στα στήθη και κατέβη ο Αινείας στους συντρόφους του. Χαρά τους πήρε άμ’ είδαν τον αρχηγόν τους ζωντανόν, γερόν κι εμψυχωμένον, αλλά δεν τον ερώτησαν ότ’ είχαν τον αγώνα που ο Φοίβος ο αργυρότοξος τους άναψε και ο Άρης ο φονικός και η λυσσερή της Έριδος μανία. |
Οἳ δὲ μένος χειρῶν ἰθὺς φέρον· ἀμφὶ δὲ νύκτα[5] θοῦρος Ἄρης ἐκάλυψε μάχῃ Τρώεσσιν ἀρήγων πάντοσ᾽ ἐποιχόμενος· τοῦ δ᾽ ἐκραίαινεν ἐφετμὰς Φοίβου Ἀπόλλωνος χρυσαόρου, ὅς μιν ἀνώγει Τρωσὶν θυμὸν ἐγεῖραι, ἐπεὶ ἴδε Παλλάδ᾽ Ἀθήνην οἰχομένην· ἣ γάρ ῥα πέλεν Δαναοῖσιν ἀρηγών[6]. Αὐτὸς δ᾽ Αἰνείαν μάλα πίονος ἐξ ἀδύτοιο ἧκε[7], καὶ ἐν στήθεσσι μένος βάλε ποιμένι λαῶν. Αἰνείας δ᾽ ἑτάροισι μεθίστατο· τοὶ δὲ χάρησαν, ὡς εἶδον ζωόν τε καὶ ἀρτεμέα προσιόντα 515 καὶ μένος ἐσθλὸν ἔχοντα· μετάλλησάν[8] γε μὲν οὔ τι. Οὐ γὰρ ἔα πόνος ἄλλος, ὃν ἀργυρότοξος ἔγειρεν Ἄρης τε βροτολοιγὸς Ἔρις τ᾽ ἄμοτον μεμαυῖα.
|
|
Οι Αίαντες, ο Οδυσσεύς κινούσαν και ο Τυδείδης στον πόλεμον τους Δαναούς και τούτοι αφ’ εαυτού των στους κτύπους και στον θόρυβον των Τρώων δεν δειλιάζαν, αλλ’ έμεναν ως σύννεφο οπού ο Κρονίδης σταίνει εις των βουνών τες κορυφές με την ανανεμίαν, ατάραχ’ όσο του Βοριά και των σφοδρών ανέμων όλων κοιμάται η δύναμις, που εκείνοι διασκεδάζουν με το ηχηρό τους φύσημα τα σκιοφόρα νέφη.
Ατάρακτ’ έτσι οι Δαναοί τους Τρώας απαντούσαν. Και μες στα πλήθη εγύριζε κι ενουθετούσ’ ο Ατρείδης: |
Τοὺς δ᾽ Αἴαντε δύω καὶ Ὀδυσσεὺς καὶ Διομήδης ὄτρυνον Δαναοὺς πολεμιζέμεν· οἳ δὲ καὶ αὐτοὶ 520 οὔτε βίας Τρώων ὑπεδείδισαν οὔτε ἰωκάς, ἀλλ᾽ ἔμενον νεφέλῃσιν ἐοικότες ἅς τε Κρονίων νηνεμίης ἔστησεν ἐπ᾽ ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν ἀτρέμας, ὄφρ᾽ εὕδῃσι μένος Βορέαο καὶ ἄλλων ζαχρειῶν ἀνέμων, οἵ τε νέφεα σκιόεντα 525 πνοιῇσιν λιγυρῇσι διασκιδνᾶσιν ἀέντες[9]· ὣς Δαναοὶ Τρῶας μένον ἔμπεδον οὐδὲ φέβοντο. Ἀτρεΐδης δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἐφοίτα πολλὰ κελεύων·
|
|
«Άνδρες, σταθήτε. Κάμετε, φίλοι, καρδιά και θάρρος, ένας τον άλλον στους δεινούς αγώνες εντραπήτε. Να σώση δύνατ’ η εντροπή τους άνδρες, όχι ο φόβος. Και σ’ όσους φεύγουν δύναμις και δόξα δεν γεννάται.».
Είπε και τον Δηικόωντα, τον σύντροφον του Αινεία, τον Περγασίδην κτύπησε μ’ ακόντι στους προμάχους, που ως του Πριάμου τα παιδιά σέβονταν όλ’ οι Τρώες, ότι εμαχόνταν πρόθυμος στην πρώτην τάξην πρώτος.
|
ὦ φίλοι ἀνέρες ἔστε καὶ ἄλκιμον ἦτορ ἕλεσθε, ἀλλήλους τ᾽ αἰδεῖσθε κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας· 530 αἰδομένων ἀνδρῶν πλέονες σόοι ἠὲ πέφανται· φευγόντων δ᾽ οὔτ᾽ ἂρ κλέος ὄρνυται οὔτε τις ἀλκή.
Ἦ καὶ ἀκόντισε δουρὶ θοῶς, βάλε δὲ πρόμον ἄνδρα Αἰνείω ἕταρον μεγαθύμου Δηϊκόωντα Περγασίδην, ὃν Τρῶες ὁμῶς Πριάμοιο τέκεσσι 535 τῖον, ἐπεὶ θοὸς ἔσκε μετὰ πρώτοισι μάχεσθαι.
|
|
Αυτόν μ’ ακόντι κτύπησεν ο Ατρείδης στην ασπίδα και στον χαλκόν δεν βάσταξεν η ασπίδα, αλλ ετρυπήθη, και στον ζωστήρα επέρασεν ως την γαστέρα η λόγχη. Πέφτει με βρόντο και αντήχησαν επάνω τ’ άρματά του. |
Τόν ῥα κατ᾽ ἀσπίδα δουρὶ βάλε κρείων Ἀγαμέμνων· ἣ δ᾽ οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διὰ πρὸ δὲ εἴσατο χαλκός, νειαίρῃ δ᾽ ἐν γαστρὶ διὰ ζωστῆρος ἔλασσε· δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ.
|
|
Τότε δυο πρώτους Δαναούς εφόνευσ’ ο Αινείας τον Κρήθωνα και Ορσίλοχον, παιδιά του Διοκλέους, που μέσα στην καλόκτιστην Φεράν εκατοικούσε πάμπλουτος και απ’ τον Αλφειόν κρατούσεν όπου ρέει, πλατύ ποτάμι, ανάμεσα στην χώρα των Πυλίων, κι εγέννα τον Ορσίλοχον πολλων ανθρώπων άρχον. Τούτος τον
μεγαλόκαρδον εγέννησε Διοκλέα. |
Ἔνθ᾽ αὖτ᾽ Αἰνείας Δαναῶν ἕλεν ἄνδρας ἀρίστους υἷε Διοκλῆος Κρήθωνά τε Ὀρσίλοχόν τε, τῶν ῥα πατὴρ μὲν ἔναιεν ἐϋκτιμένῃ ἐνὶ Φηρῇ ἀφνειὸς βιότοιο, γένος δ᾽ ἦν ἐκ ποταμοῖο Ἀλφειοῦ, ὅς τ᾽ εὐρὺ ῥέει Πυλίων διὰ γαίης[10], ὃς τέκετ᾽ Ὀρτίλοχον πολέεσσ᾽ ἄνδρεσσιν ἄνακτα· Ὀρτίλοχος δ᾽ ἄρ᾽ ἔτικτε Διοκλῆα μεγάθυμον,
|
|
Και του Διοκλέους δίδυμα δυο τέκνα γεννηθήκαν ο Κρήθων και ο Ορσίλοχος, γνώστες πολέμου πρώτοι. Κι άμ’ ανδρωθήκαν έπλευσαν στην εύιππην Τρωάδα με τους Αργείους πρόθυμοι και αυτοί, δια τους Ατρείδες Μενέλαον και Αγαμέμνονα εκδίκησιν να πάρουν. Και ο θάνατος εσκέπασεν αυτούς στο χώμα εκείνο. |
ἐκ δὲ Διοκλῆος διδυμάονε παῖδε γενέσθην, Κρήθων Ὀρσίλοχός τε μάχης εὖ εἰδότε πάσης. Τὼ μὲν ἄρ᾽ ἡβήσαντε μελαινάων ἐπὶ νηῶν 550 Ἴλιον εἰς εὔπωλον ἅμ᾽ Ἀργείοισιν ἑπέσθην, τιμὴν Ἀτρεΐδῃς Ἀγαμέμνονι καὶ Μενελάῳ ἀρνυμένω· τὼ δ᾽ αὖθι τέλος θανάτοιο κάλυψεν.
|
|
Όμοια με δυο λιοντάρια, που μέσα εις πυκνό λόγγο σ’ υψηλόν όρος έθρεψε λεόντισσα μητέρα, που μόσχους αφού άρπαξαν και πρόβατα παχέα και στάνες αφού ερήμωσαν πολλές, έρχεται ώρα οπού από χέρι ανθρώπινο και αυτά σφαγμένα πέφτουν, ομοίως, αν τους έπιασεν η δύναμις του Αινεία, ως
πέφτουν έλατ’ υψηλοί κι εκείνοι εξαπλωθήκαν. |
Οἵω τώ γε λέοντε δύω ὄρεος κορυφῇσιν ἐτραφέτην ὑπὸ μητρὶ βαθείης τάρφεσιν ὕλης· 555 τὼ μὲν ἄρ᾽ ἁρπάζοντε βόας καὶ ἴφια μῆλα σταθμοὺς ἀνθρώπων κεραΐζετον, ὄφρα καὶ αὐτὼ ἀνδρῶν ἐν παλάμῃσι κατέκταθεν ὀξέϊ χαλκῷ· τοίω τὼ χείρεσσιν ὑπ᾽ Αἰνείαο δαμέντε καππεσέτην, ἐλάτῃσιν ἐοικότες ὑψηλῇσι.
|
|
Ο θάνατός τους πόνεσε του ανδρείου Μενελάου κι εβγήκε με λαμπρ’ άρματα ζωσμενος στους προμάχους κι έσειε λόγχην. Δολερό τον έσπρωχνεν ο Άρης όπως του φέρη θάνατον να λάβη απ’ τον Αινείαν. |
Τὼ δὲ πεσόντ᾽ ἐλέησεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος, βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ σείων ἐγχείην· τοῦ δ᾽ ὄτρυνεν μένος Ἄρης, τὰ φρονέων ἵνα χερσὶν ὑπ᾽ Αἰνείαο δαμείη.
|
|
Τον είδ’ ο Αντίλοχος, υιός του Νέστορος γενναίου, και στους προμάχους πρόβαλε φοβούμενος μη πάθει ο βασιλέας και πολύ τους βλάψη τον αγώνα. Κι ενώ κείνοι αντιμέτωποι και χέρια και κοντάρια τεντώναν ολοπρόθυμοι την μάχη ν’ αρχινήσουν, εστήθηκε ο Αντίλοχος στου βασιλιά το πλάγι. Και, αν και δεινός πολεμιστής, ο Αινείας δεν εστάθη άμ’ είδε δυο μαχητάς να καρτερούν αντάμα. |
Τὸν δ᾽ ἴδεν Ἀντίλοχος μεγαθύμου Νέστορος υἱός, βῆ δὲ διὰ προμάχων· περὶ γὰρ δίε ποιμένι λαῶν μή τι πάθοι, μέγα δέ σφας ἀποσφήλειε πόνοιο. Τὼ μὲν δὴ χεῖράς τε καὶ ἔγχεα ὀξυόεντα ἀντίον ἀλλήλων ἐχέτην μεμαῶτε μάχεσθαι· Ἀντίλοχος δὲ μάλ᾽ ἄγχι παρίστατο ποιμένι λαῶν. Αἰνείας δ᾽ οὐ μεῖνε θοός περ ἐὼν πολεμιστὴς ὡς εἶδεν δύο φῶτε παρ᾽ ἀλλήλοισι μένοντε.
|
|
Και αφού τους νεκρούς έσυραν εκείνοι στον στρατόν τους κι έβαλαν τ’ άμοιρα παιδιά στα χέρια των συντρόφων, εστράφηκαν κι εμάχονταν στην πρώτην τάξιν πάλιν. Τον Πυλαιμένα φόνευσαν, ισόπαλον του Άρη, τον αρχηγόν των ασπιστών γενναίων Παφλαγόνων. Τούτον, ορθόν στην άμαξαν, ο ανδρείος Ατρείδης μέσα στο κλειδοκόκαλον εκτύπησε μ’ ακόντι. |
Οἳ δ᾽ ἐπεὶ οὖν νεκροὺς ἔρυσαν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν, τὼ μὲν ἄρα δειλὼ βαλέτην ἐν χερσὶν ἑταίρων, αὐτὼ δὲ στρεφθέντε μετὰ πρώτοισι μαχέσθην. 575 Ἔνθα Πυλαιμένεα ἑλέτην ἀτάλαντον Ἄρηϊ ἀρχὸν Παφλαγόνων μεγαθύμων ἀσπιστάων. Τὸν μὲν ἄρ᾽ Ἀτρεΐδης δουρικλειτὸς Μενέλαος ἑσταότ᾽ ἔγχεϊ νύξε κατὰ κληῖδα τυχήσας·
|
[2] Ο Αινείας, στα μάτια των θεών και των ανθρώπων φαινόταν ήδη νεκρός. Και θα ήταν πραγματικά αν δεν έκανε ‘θαύμα’ να τον θεραπεύσει ο Απόλλων στον ναό του.
Να θυμηθούμε εδώ τους αρχαίους μύθους που μιλάνε για νεκρανάσταση και την σχετίζουν με τον γιο του Απόλλωνα, τον Ασκληπιό (που μετά είχε ναό στην Πέργαμο ! ). Σε αντίθεση με αυτούς τους μύθους, ο Όμηρος λέει πως ο Αινείας ήταν στα όρια ζωής και θανάτου - δεν είχε πεθάνει – όταν τον πήρε ο Απόλλωνας στον ναό του. Αν τον άφηνε, όμως, θα πέθαινε σίγουρα.
[3] O Σαρπηδών που προέρχεται από την ΛΥΚΙΑ, παροτρύνει τον Εκτορα (κατά κάποιο τρόπο τον μαλλώνει) γιατί δεν δείχνει πρόθυμος να υπερασπιστεί το σώμα του Αινεία και την πόλη του, την Τροία.
[4] Τύνη = δωρικός τύπος του ΣΥ, ΕΣΥ.
[Ο Όμηρος, βάζει δωρικές λέξεις στην ομιλία του Σαρπηδώνα του Λύκιου].
[5] Ο Άρης, ακολουθώντας τα λόγια του Απόλλωνα, για να βοηθήσει τους Τρώες, φέρνει σκοτάδι.
[6]Η Αθηνά αναχωρεί να πάει αυτή να βοηθήσει τους Δαναούς.
[7] Μέσα στο σκοτάδι που επικρατούσε από τις τρομερές μάχες και το οποίο είχε φέρει ο Άρης, ο Απόλλωνας έστειλε, θεραπευμένο και ανανεωμένο, πίσω στην μάχη τον Αινεία.
[8] Μεταλλάω = ερευνώ, αναζητώ, ρωτώ, ζητώ να μάθω, διεξάγω έρευνα.
Ήταν γι’ αυτούς περίεργο που επέστρεψε ο Αινείας, τον οποίο θεωρούσαν νεκρό, αλλά δεν ‘μετάλλησαν’ , δεν ρώτησαν τίποτε, απλά χάρηκαν. Γιατί δεν είχαν καιρό για ερωτήσεις εκείνη τη στιγμή. Προηγείτο η μάχη.
[9] Άλλη μια ωραία εικόνα της Ιλιάδας. Οι Αχαιοί έμεναν ακίνητοι σαν ‘σύννεφα’ που τα έχει τοποθετήσει ο Δίας (ένα επίθετό του είναι ‘νεφεληγερέτης’) πάνω σε ψηλές κορφές, και κοιμάται το μένος του Βοριά και των άλλων σφοδρών ανέμων.
[10] Ο ηγεμόνας της Μεσσηνιακής πόλης ΦΑΡΑΙ, ο ΔΙΟΚΛΗΣ, πάντρεψε την κόρη του, την ΑΝΤΙΚΛΕΙΑ, με τον γιο του ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ, τον ΜΑΧΑΟΝΑ. Πατέρας του ΔΙΟΚΛΗ ηταν ο ΟΡΣΙΛΟΧΟΣ, γιος του Αλφειού. Οι δυο γιοι του ΔΙΟΚΛΗ, ο ΚΡΗΘΩΝ και ο ΟΡΣΙΛΟΧΟΣ πολεμούν στην Τροία και σκοτώνονται από τον Αινεια. Ο Διοκλής υπαγόταν στον Αγαμέμνονα, ως κυριότερος ηγεμόνας της Ανατολ. Μεσσηνίας. Μετά τον θάνατο των αγοριών του, πήραν την εξουσία των Φαρών ο Νικόμαχος και ο Γόργασος, που ήταν γιοι του Μαχάονα και της Αντίκλειας. Αργότερα, μετά την Κάθοδο των Ηρακλειδών, ο Γλαύκος και ο Ισθμιος, βασιλείς της Μεσσηνίας, εισάγουν την λατρεία στον ΜΑΧΑΟΝΑ, στον οποίο θυσίασε ο Γλαύκος για πρώτη φορά, και στους γιους του Μαχάονα, τον ΝΙΚΟΜΑΧΟ και τον ΓΟΡΓΑΣΟ.