ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ 9, 20, 1.
Οι Ταναγραίοι λένε πως οικιστής τους υπήρξε
ο ΠΟΙΜΑΝΔΡΟΣ, ο οποίος ήταν γιος του ΧΑΙΡΗΣΙΛΕΩ, γιου του ΙΑΣΙΟΥ, γιου
του ΕΛΕΥΘΗΡΟΣ. Ο Ελευθήρ ήταν γιος του
Απόλλωνα και της Αιθουσης, κόρης του Ποσειδώνα. Ο Ποίμανδρος λένε πως
νυμφεύθηκε την Τανάγρα, κόρη του ΑΙΟΛΟΥ. Η Κόρυννα όμως έγραψε στο ποίημά της
πως η Ταναγρα ήταν κόρη του Ασωπού. Επειδή η Τανάγρα έζησε πάρα πολλά
χρόνια, λένε πως οι γείτονες έκαναν μια συμπτηξη του ονόματός της και ονόμαζαν
την ίδια τη γυναίκα ΓΡΑΙΑ και από τον καιρό και την πόλη. Το όνομα αυτό διατηρήθηκε
τόσον καιρό, ώστε και ο Ομηρος να έχει στον Κατάλογό του τον στίχο: Την Θέσπια, την Γραία και την Μυκαλησσό με την άπλα του
χοροστασίου της. Αργότερα όμως της
ξανάδωσαν το παλιό όνομα.
Στην Τανάγρα υπάρχει ο τάφος του ΩΡΙΩΝΑ και το όρος ΚΗΡΥΚΙΟΝ, όπου λένε πως γεννήθηκε ο ΕΡΜΗΣ,
καθώς και μια θέση ονομαζόμενη ΠΟΛΟΣ, όπου λένε
πως καθόταν ο ΑΤΛΑΣ και ασχολούνταν σοβαρά με σκέψεις και για τον κάτω κόσμο
και για τα ουράνια.
Στράβων, βιβλίο Θ, [παράγραφος 10]
Και
η Γραία δ’ εστι τόπος Ωρωπού
πλησίον, και το ιερόν του Αμφιαράου, και το Ναρκίσσου του Ερετριέως μνήμα, ό
καλείται Σιγηλού, επειδή σιγώσι παριόντες.
Κατά τον Αριστοτέλη το όνομα του ΩΡΩΠΟΥ ήταν ΓΡΑΙΑ και η περιοχή του Ωρωπού ονομαζόταν ΓΡΑΪΚΗ. [Θουκ. 2, 23].