ΠΥΘΩΝΑ.
Το παλαιό όνομα των Δελφών. Βλ. και ΡΑΨΩΔΙΑ
Ι, στ. 405.
Ο Στράβων, 9, 418, ορίζει την θέση των Δελφών ως ‘πετρώδες χωρίον θεατροειδές, κατά
κορυφήν έχον το μαντείον και την πόλιν, σταδίων εκκαίδεκα κύκλον πληρούσαν. Υπέρκειται δε αυτής η Λυκώρεια, εφ’ ου τόπου πρότερον ίδρυντο οι Δελφοί, υπέρ του ιερού νυν δ’
επ’ αυτώ οικούσι περί την Κρήνην την Κασταλίαν’. Ένα ιερό λυκώρειο [του λυκώρειου Δία]
αναφέρεται πως βρέθηκε στη σπηλιά, κοντά στην κορυφή του Παρνασσού.
Ο Παυσανίας [Κορινθιακά, 33, 2], λεει πως τα παρα πολύ παλιά χρόνια η περιοχή των Δελφών
ανήκε στον Ποσειδώνα, και ο Πόρος [Καλαυρία] ανήκε στον Απόλλωνα. Αργότερα οι θεοί αντάλλαξαν μεταξύ
τους τους δυο τόπους λατρείας. Στα Φωκικά, 5, 6, λέει : ‘Το μαντείο τους πολύ παλιούς χρόνους ήταν της Γης η
οποία είχε βάλει σε αυτό ως προφήτισσα την Δαφνίδα, μια από τις νύμφες του
βουνού. Υπάρχει στους Ελληνες ένα επικό ποίημα με τίτλο Ευμολπία,
που αποδίδεται στον Μουσαίο, τον γιο του Αντιοφήμου. Αναφέρεται
λοιπόν στο ποίημα αυτό πως το μαντείο ήταν κοινό του Ποσειδώνα και της Γης
[Χθονίας], και πως η Γη χρησμοδοτούσε η ίδια, ενώ ο Ποσειδών είχε για υπηρέτη στους
χρησμούς τον Πύρκωνα... Αργότερα λένε πως το μέρος του ιερού που είχε η Γη το
έδωσε στη Θέμη, και έπειτα το πήρε ως δώρο από την Θέμη ο Απόλλωνας. Στον
Ποσειδώνα, σε αντάλλαγμα του μαντείου, ο Απόλλωνας έδωσε την Καλαύρεια που
βρίσκεται κοντά στην Τροιζήνα’.
Στο Φωκικά, 24, 4, λέει πως μέσα στον ναό των Δελφών, υπήρχε βωμός για τον
Ποσειδώνα, το λεγόμενο ‘Ποτειδάνιον’. Εντοπίστηκε κοντά στη θέση που βρέθηκε ο
Ηνίοχος, στην πλευρά του θεάτρου, πολύ κοντά στο Αδυτο.
Η ΚΡΙΣΑ είναι η μετέπειτα ονομαζόμενη ΚΙΡΡΑ. Ο Παυσανίας
[Φωκικά 37, 5] λέει:
Ολόκληρη η πεδιάδα της Κίρρας είναι χωρίς δένδρα. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να
φυτεύουν δένδρα είτε γιατί φοβούνται κάποια κατάρα είτε γιατί ξέρουν πως το
έδαφος είναι ακατάλληλο για την ανάπτυξη των δένδρων. Σχετικά με την Κίρρα λένε
πως ήταν μια από τις νύμφες του τόπου. Ο Όμηρος όμως ονομάζει την πόλη με το
αρχικό της όνομα, Κρίσα, και στην Ιλιάδα και στον Υμνο για τον Απόλλωνα.
ΚΑΣΤΑΛΙΑ:. Αρχαία ονομασία πηγής
κοντά στους Δελφούς, Α. των Φαιδριάδων πετρών. Σήμερα ονομάζεται Αϊγιάννης. Πιστευόταν πως εκεί κατοικούσε ο Απόλλωνας και οι
Μούσες.
ΛΥΚΩΡΕΙΑ: Παυσανίας, Φωκικά [10] κεφάλαιο 6. Η παλαιότερη πόλη λένε
πως συνοικίστηκε εδώ, από τον γιο της νύμφης Κλειοδώρας, Παρνασσό. Όπως και για
άλλους από τους λεγόμενους ήρωες, αναφέρουν και γι’ αυτόν ως πατέρα τον θεό
ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ, και τον άνθρωπο Κλεόπομπο. Από τον Παρνασσό αυτόν λένε πως πήρε το
όνομα και το βουνό και η Παρνάσσια φάραγγα.
Ο Παρνασσός λένε πως επινόησε τα μαντεύματα από την παρατήρηση των
πουλιών που πετούν. Η πόλη αυτή κατακλύστηκε από τις βροχές που έπεσαν τον
καιρό του Δευκαλίωνα. Όσοι από τους ανθρωπους μπόρεσαν να γλιτώσουν από την
καταιγίδα βρήκαν την πλήρη σωτηρία τους στην κορυφή του Παρνασσού βοηθημένοι
από τα ουρλιαχτα των λύκων και έχοντας τα θηρία αυτά για οδηγούς στην πορεία
τους. Γι’ αυτό και την πόλη που έκτισαν την ονόμασαν ΛΥΚΩΡΕΙΑ. Αναφέρεται και
άλλη παράδοση διαφορετική από την προηγούμενη, πως γιος του Απόλλωνα από την νύμφη Κωρυκία ήταν ο Λύκωρος και πως
από τον Λύκωρο ονομάσθηκε η πόλη Λυκώρεια, ενώ από την νύμφη πήρε το όνομά του
το Κωρύκειον άντρον. Ακόμα αναφέρονται και τα εξής: Πως ο Ύαμος, ο γιος του
Λυκώρου, ειχε κόρη την Κελαινώ, και πως ο ΔΕΛΦΟΣ από τον οποίο είχε το όνομά
της η σύγχρονη πόλη, είναι γιος της
Κελαινούς, της κόρης του Υάμου και του Απόλλωνα. Άλλοι δέχονται έναν αυτόχθονα
άνδρα ΚΑΣΤΑΛΙΟ που είχε κόρη την Θυία, η οποία πρωτη έγινε ιέρεια του Διονύσου
και έκανε τελετές οργιαστικές στον θεό. Απ’ αυτήν ονομάστηκαν αργότερα από τους
ανθρώπους, θυιάδες, οι γυναίκες που πέφτουν σε ιερή μανία για τον Διόνυσο.
Αυτοί λοιπόν θεωρούν τον Δελφό γιο του Απολλωνα και της Θυίας. Άλλοι λένε πως
μητέρα του ήταν η Μέλαινα, κόρη του Κηφισσού.