| Οι Αθηναίοι και οι Συρακούσιοι αποστέλλουν πρέσβεις εις την Καμάριναν |
| Λόγος του Συρακούσιου Ερμοκράτους προς τους Καμαριναίους |
77. "Αλλ' είναι πολύ εύκολον να κατηγορήση τις τους Αθηναίους. και
διά τούτο δεν ήλθαμεν σήμερον εδώ διά ν' αποδείξωμεν τα εγκλήματά των
προς ανθρώπους, οι οποίοι καλώς τα γνωρίζουν, αλλά πολύ μάλλον διά να
κατηγορήσωμεν ημάς αυτούς, διότι, ενώ έχομεν υπ' όψιν το παράδειγμα των
εκεί Ελλήνων, οι οποίοι υπεδουλώθησαν ένεκα των αμοιβαίων διαιρέσεων,
και ενώ ομοία σοφίσματα χρησιμοποιούνται ήδη απέναντί μας (αποκαταστάσεις
τάχα των Λεοντίνων εις τας εστίας των, λόγω κοινής καταταγωγής, και παροχαί
βοηθείας εις τους Εγεσταίους, λόγω συμμαχικών υποχρεώσεων), δεν αποφασίζομεν
να συσσωματωθωμεν όπως με περισσοτέραν αποφασιστικότητα τους δώσομεν να
εννοήσουν ότι δεν πρόκειται εδώ περί Ιώνων, ούτε περί Ελλησποντίων και
νησιωτών, οι οποίοι, όσον και αν αλλάσσουν εκάστοτε δεσπότην είτε Πέρσης,
είτε οιοσδήποτε άλλος είναι ούτος, είναι πάντοτε δούλοι αλλά περί Δωριέων,
πολιτών ελευθέρων της Σικελίας, και ορμώμενων από το ανεξάρτητον έδαφος
της Πελοποννήσου. Ή μήπως περιμένομεν, έως ότου αι πόλεις μας καταληφθούν
η μία μετά την άλλην, ενώ γνωρίζομεν ότι αυτή είναι η μόνη οδός, η οποία
δύναται να οδήγηση εις την κατάκτησίν μας, και ενώ βλέπομεν ότι ακολουθούν
την μέθοδον ταύτην, ώστε άλλους μεν εξ ημών να ωθούν εις διάστασιν δι'
επιτηδείων λόγων, άλλους δε να εξωθούν εις πόλεμον εναντίον αλλήλων διά
της ελπίδος ότι θα έχουν συναγωνιστάς, και άλλους να κατορθώνουν να καταστρέφουν
διά της χρήσεως διαφόρων εκάστοτε ελκυστικών και απατηλών λόγων; Και φανταζόμεθα
ότι, όταν ο μακρυνός γείτων μας καταστραφή προηγουμένως, δεν θα έλθη το
κακόν και εις ένα έκαστον εξ ημών των ιδίων, αλλ' ότι όποιος πάθει προτήτερα
από ημάς θα υποστή το κακόν αυτός και μόνος;
78. "Και εάν τυχόν φαντάζεται κανείς, ότι οι Αθηναίοι δεν είναι
ιδικοί του εχθροί, αλλά των Συρακουσίων, και θεωρή τερατώδες να εκτίθεται
εις κίνδυνον υπέρ της ιδικής μας χώρας, ας σκεφθή όντος ότι δεν θα πολεμήση
επί του ιδικού μας εδάφους χάριν της ιδικής μας χώρας μάλλον, αλλά και
υπέρ της ιδικής του εξ ίσου, και τοσούτον ασφαλέστερον όσον δεν θα έχωμεν
καταστραφή προηγουμένως και επομένως τον αγώνα του θα διεξαγάγη όχι απομονωμένος,
αλλ' έχων ημάς συμμάχους παρά το πλευρόν του. Ας σκεφθή, προς τούτοις,
ότι ο Αθηναίος δεν επιδιώκει να τιμωρήση την προς αυτόν έχθραν των Συρακουσίων,
αλλά χρησιμοποιών ημάς ως πρόφασιν, να εξασφαλίση κυρίως την προς αυτόν
φιλίαν σας. Και εάν κανείς φθονή ή φοβήται τας Συρακούσας (διότι οι ισχυροί
επισύρουν αμφότερα ταύτα τα πάθη), και ένεκα τούτου θέλει μεν να υποβληθούν
αυταί εις δοκιμασίας, διά να σωφρονισθώμεν, αλλά να σωθούν τελικώς, χάριν
της ιδίας αυτού ασφαλείας, ο τοιούτος ελπίζει να επιτύχη πράγμα, το οποίον
υπερβαίνει την ανθρωπίνην δύναμιν. Διότι δεν ημπορεί κανείς να διευθύνη
την τύχην εξ ίσου, όπως διευθύνει τας επιθυμίας του. Και αν ούτος πλανηθή
εις τους υπολογισμούς του, είναι ενδεχόμενον ότι, θρηνών ημέραν τινά διά
τας συμφοράς του, θα ηύχετο να έχη λόγους όπως φθονήση πάλιν την ιδικήν
μας ευτυχίαν. Αλλά τούτο θα είναι αδύνατον, εάν εγκαταλείψη ημάς και δεν
θελήση ν' αναλάβη τους αυτούς με ημάς κινδύνους, οι οποίοι δεν είναι ζήτημα
λέξεων, αλλά ζήτημα πραγμάτων. Διότι ημπορούν να λέγουν ότι υπερασπίζεσθε
την κυριαρχίαν μας, πραγματικώς όμως προστατεύετε την ιδίαν υμών ύπαρξιν.
Και ωφείλατε σεις κατ' εξοχήν, Καμαριναίοι, οι οποίοι είσθε όμοροί μας
και τους οποίους θ' απειλήση ο κίνδυνος αμέσως μεθ' ημάς, να προβλέπετε
τα πράγματα ταύτα και να μη δεικνύεσθε άτονοι εις την προς ημάς συμμαχικήν
σας βοήθειαν, όπως πράττετε τώρα. Ωφείλατε, τουναντίον, να έλθετε εξ ιδίας
υμών πρωτοβουλίας προς ημάς και όπως, εάν οι Αθηναίοι είχαν έλθει πρώτον
εις την χώραν σας, θα επεκαλείσθε την βοήθειάν μας, παρακαλούντες ημάς
ουδ' επ' ελάχιστον να ενδώσωμεν, ούτω και τώρα να μας ενθαρρύνετε διά
της απροκαλύπτου υποστηρίξεώς σας, όπως εντείνωμεν τας προσπαθείας μας
μέχρι του ακροτάτου σημείου. Αλλ' ούτε σεις, μέχρι τούδε τουλάχιστον,
ούτε οι άλλοι, εδείξατε καμμίαν προς τούτο προθυμίαν.
79. "Ίσως όμως ένεκα δειλίας θελήσετε ν' αριθμήσετε τας απέναντι
ημών και των επιδρομέων σχέσεις σας, αποβλέποντες εις τα επί του δικαίου
στηριζόμενα επιχειρήματα και τας εντεύθεν απορρέουσας νομικάς υποχρεώσεις
σας, και προβάλλοντες την προς τους Αθηναίους συμμαχίαν σας. Αλλά την
συμμαχίαν ταύτην συνωμολογήσατε, βεβαίως, όχι εναντίον φίλων, αλλ' εναντίον
εχθρών οίτινες ήθελαν τυχόν σας επιτεθή, και όπως βοηθήτε τους Αθηναίους
εις περίστασιν τουλάχιστον μόνον που ήθελαν αδικηθή από άλλους και όχι
όταν αυτοί αδικούν άλλους, όπως συμβαίνει τώρα, αφού ούτε οι Ρηγίνοι,
οι οποίοι είναι Χαλκιδείς, δεν θέλουν να βοηθήσουν εις την εγκατάστασιν
των Λεοντίνων, οι οποίοι είναι Χαλκιδείς. Θα ήτο τερατώδες εάν, ενώ εκείνοι,
υποπτεύοντες την πραγματικήν αιτίαν της ευσχήμου επικλήσεώς των επί του
δικαίου στηριζομένων επιχειρημάτων και των εντεύθεν απορρεουσών νομικών
υποχρεώσεων, ακολουθούν σώφρονα πολιτικήν διά την οποίαν δεν δύνανται
να δώσουν ικανοποιητικήν εξήγησιν, σεις, προβάλλοντες πρόφασιν κατ' επίφασιν
ικανοποιητικήν, θέλετε να βοηθήτε εκείνους που είναι φυσικοί εχθροί σας,
συμπράττοντες με τους χειρίστους εχθρούς των, και να καταστρέψετε εκείνους,
προς τους οποίους συνδέεσθε διά στενωτέρων ακόμη δεσμών κοινής καταγωγής.
Τούτο όμως δεν είναι δίκαιον, αλλά δίκαιον είναι να βοηθήσετε ημάς και
να μη φοβήσθε την στρατιωτικήν αυτών δύναμιν. Διότι αυτή δεν είναι επικίνδυνος,
έαν ημείς είμεθα ηνωμένοι, αλλά μόνον, εάν τουναντίον διασπασθωμεν, όπως
αυτοί επιδιώκουν. Απόδειξις τούτου, ότι και όταν επετέθησαν εναντίον ημών
μόνων και ενίκησαν, δεν κατώρθωσαν να πραγματοποιήσουν τους σκοπούς των,
αλλ' απεσύρθησαν εσπευσμένως.
80. "Δεν υπάρχει, επομένως, λόγος αποθαρρύνσεως, εάν είμεθα ηνωμένοι,
αλλά τουναντίον λόγος να συμπράξωμεν μετά μεγαλυτέρας προθυμίας εις τον
κοινόν αγώνα, τόσον μάλλον καθόσον αναμένομεν την άφιξιν επικουρίας εκ
μέρους των Πελοποννησίων, οι οποίοι είναι εντελώς ανώτεροι αυτών εδώ εις
τα πολεμικά πράγματα. Ούτε πρέπει να νομίση κανείς ότι η επιφύλαξίς σας,
η οποία συνίσταται εις την άρνησιν βοηθείας και προς τα δύο μέρη, ως φυσική
τάχα συνέπεια του ότι είσθε και σύμμαχοι αμφοτέρων, είναι εξ ίσου αμερόληπτος
απέναντί μας και ασφαλής διά σας. Διότι τοιαύτη πολιτική δεν είναι ουσιαστικώς
αμερόληπτος, όπως φαίνεται κατά θεωρίαν. Καθόσον, εάν ως εκ του γεγονότος
ότι δεν εβοηθήσατε ούτε τους μεν, ούτε τους δε, και ο ήδη ηττηθείς υποκύψη
οριστικώς και ο νικήσας θριαμβεύση, τί άλλο πράττετε παρά ότι διά της
ουδετερότητός σας τους μεν δεν εβοηθήσατε να σωθούν, ενώ τους άλλους δεν
ημποδίσατε να εγκληματήσουν; Θα ήτο όμως τιμητικώτερον να ταχθήτε με το
μέρος των αδικουμένων, οι οποίοι είναι συγχρόνως και ομογενείς σας, όπως
και το κοινόν συμφέρον της Σικελίας προστατεύσετε, και τους Αθηναίους,
οι οποίοι, ως λέγετε, είναι φίλοι σας, μη αφίσετε να διαπράξουν τόσον
φοβερόν σφάλμα.
"Και διά να συγκεφαλαιώσω υποστηρίζω, εξ ονόματος των Συρακουσίων,
ότι ουδεμία υπάρχει ανάγκη να εκθέσωμεν διά μακρών ούτε προς υμάς ούτε
προς άλλους, όσα οι ίδιοι γνωρίζετε εξ ίσου καλώς. Περιοριζόμεθα μόνον
να σας απευθύνομεν παρακλήσεις, και αν δεν μας εισακούσετε, διαμαρτυράμεθα
ότι ενώ οι Ίωνες, οι ανέκαθεν εχθροί μας, μας επιβουλεύονται, σεις, Δωριείς
όντες, προδίδετε ημάς, εξ ίσου Δωριείς. Και εάν οι Αθηναίοι μας υποτάξουν,
την μεν νίκην των θα οφείλουν εις τας υμετέρας αποφάσεις, ενώ όλη η τιμή
θα ανήκη εις αυτούς και μόνους, και ως βραβείον της νίκης των θα λάβουν
αυτούς εκείνους, οι οποίοι παρέσχον εις αυτούς την νίκην. Και εάν πάλιν
ημείς επικρατήσωμεν, σεις θα υποστήτε την τιμωρίαν ότι υπήρξατε αιτία
των κινδύνων μας. Σκεφθήτε λοιπόν και εκλέξατε ήδη, ή άμεσον δουλείαν,
άνευ κινδύνου, ή την ελπίδα του να σωθήτε συναγωνιζάμίνοι με ημάς. και
να αποφύγετε ούτω και την ατίμωσιν του να υποβληθήτε εις τον ζυγόν των
Αθηνών, και τον κίνδυνον της έχθρας μας, η οποία δεν θα είναι βραχείας
διαρκείας".
| Λόγος του Αθηναίου Ευφήμου προς τους Καμαριναίους |
82. "Σκοπός της εδώ αφίξεώς μας είναι η ανανέωσις της προϋπαρχούσης
συμμαχίας, αλλ' επειδή ο αντιπρόσωπος των Συρακουσίων μας έθιξε, αναγκάζομαι
να ομιλήσω και περί της ηγεμονίας ημών, όπως αποδείξω πόσον δικαίως έχομεν
αυτήν. Την μεγαλυτέραν, άλλωστε, απόδειξιν τούτου παρέσχεν ο ίδιος, ειπών
ότι οι Ίωνες είναι ανέκαθεν εχθροί των Δωριέων. Και τωόντι ούτως έχει
το πράγμα. Ημείς, δηλαδή, όντες Ίωνες, ευρισκόμενοι απέναντι των Πελοποννησίων,
οι οποίοι και Δωριείς είναι και πολυαρυθμότεροι ημών και εγγύς γείτονες,
εσκέφθημεν κατά τίνα τρόπον θα ημπορέσωμεν αποτελεσματικώτερον ν' αποφύγωμεν
τον κίνδυνον του να υποταχθώμεν εις αυτούς. Και διά τούτο μετά τους Περσικούς
πολέμους, αποκτήσαντες ναυτικόν, απηλλάγημεν της ηγεμονίας και της υπεροχής
των Λακεδαιμονίων, καθόσον κανέν μεγαλύτερον δικαίωμα δεν είχαν εκείνοι
να μας δίδουν οιασδήποτε διαταγάς παρ' ό,τι ημείς προς εκείνους, πλην
του δικαιώματος του ισχυροτέρου, το οποίον, κατά την εποχήν εκείνην, τους
ανήκε. Και έκτοτε ανελάβαμεν την αρχηγίαν των πριν υπηκόων του Βασιλέως
και διατηρούμεν αυτήν εις έτι, διότι ούτω ενομίζαμεν ότι θ' απεφεύγαμεν
αποτελεσματικώτερον τον κίνδυνον της υποταγής εις τους Πελοποννησίους,
εφόσον θα είχαμεν την αναγκαίαν προς άμυναν δύναμιν. Και διά ν' ακριβολογήσω,
αρνούμεθα ότι διεπράξαμεν αδικίαν υποτάξαντες τους Ίωνας και τους νησιώτας,
τους οποίους οι Συρακούσιοι μας κατηγορούν ότι υπεδουλώσαμεν, αν και έχουν
κοινήν με ημάς την καταγωγήν. Διότι ούτοι ηκολούθησαν τους Πέρσας εις
την εκστρατείαν των εναντίον ημών, της μητροπόλεώς των, και δεν είχαν
το θάρρος να επαναστατήσουν και εκθέσουν εις καταστροφήν τα υπάρχοντά
των, όπως επράξαμεν ημείς, εγκαταλείψαντες τας Αθήνας. Επροτίμησαν, τουναντίον,
την δουλείαν δι' εαυτούς και ήθελαν να την επιβάλουν και εις ημάς.
83. "Ως εκ τούτου, την ηγεμονίαν έχομεν κατά πρώτον λόγον, διότι
είμεθα άξιοι αυτής. Και είμεθα άξιοι αυτής, διότι παρέσχομεν τον μεγαλύτερον
στόλον και επεδείξαμεν απροφάσιστον προθυμίαν υπέρ του αγώνος των Ελλήνων,
και διότι προς τούτοις εκείνοι, προσενεγκόντες κατά το μέτρον των δυνάμεών
των ομοίαν συνδρομήν εις τους Πέρσας, έβλαψαν ημάς. Αλλά συγχρόνως έχομεν
αυτήν, διότι θέλομεν να είμεθα αρκετά ισχυροί απέναντι των Πελοποννησίων.
Ούτε καταφεύγομεν εις χρήσιν ωραίων φράσεων, υποστηρίζοντες ότι την ηγεμονίαν
έχομεν δικαίως, διότι τάχα μόνοι ενικήσαμεν τον βάρβαρον και διότι επροκινδυνεύσαμεν
υπέρ της ελευθερίας εκείνων μάλλον και όχι της ελευθερίας όλων των Ελλήνων,
συμπεριλαμβανομένης και της ιδικής μας. και κανείς δεν ημπορεί να μεμφθή
εκείνον, ο οποίος φροντίζει να πορισθή τα μέσα διά των οποίων δύναται,
υπό δεδομένας περιστάσεις, ν' ασφάλιση την σωτηρίαν του. Και τώρα παριστάμενοι
εδώ, χάριν της ιδίας ημών ασφαλείας, βλέπομεν ότι και σεις έχετε τα αυτά
με ημάς συμφέροντα. Τον ισχυρισμόν δε τούτον αποδεικνύομεν, στηριζόμενοι
εις αυτά ταύτα τα γεγονότα, διά τα οποία ούτοι μας διαβάλλουν, και τα
οποία κυρίως προκαλούν τας υποψίας και τους φόβους σας. Καθόσον γνωρίζομεν
ότι όσοι εξ υπερβολικού φόβου υποπτεύονται κάτι ημπορούν να δοκιμάζουν
προς στιγμήν τέρψιν, ακούοντες δελεαστικούς λόγους, αλλ' όταν έλθη ακολούθως
η στιγμή της δράσεως, ενεργούν κατά τα ίδιά των συμφέροντα. Καθώς, τωόντι,
είπαμεν ήδη, και την εκεί ηγεμονίαν διατηρούμεν ένεκα φόβου και ένεκα
του αυτού λόγου ήλθαμεν διά να ρυθμίσωμεν τα εδώ πράγματα, από κοινού
μετά των φίλων μας. Σκοπός ημών δεν είναι να σας υποδουλώσωμεν, αλλά τουναντίον
να εμποδίσωμεν άλλους να σας υποδουλώσουν.
84. "Και ας μη υποθέση κανείς ότι ενδιαφερόμενα υπέρ υμών, χωρίς
να έχωμεν κανέν συμφέρον προς τούτο, όταν σκεφθή ότι αν είσθε ανεξάρτητοι
και αρκετά ισχυροί, ώστε ν' αντέχετε απέναντι των Συρακουσίων, είναι ολιγώτερον
πιθανόν ότι θα ημπορούσαμεν ημείς να βλαφθώμεν διά της υπό τούτων αποστολής
στρατιωτικής δυνάμεως προς επικουρίαν των Πελοποννησίων. Και ως εκ τούτου
σεις αποτελείτε δι' ημάς κεφαλαιώδες συμφέρον. Αυτός επίσης είναι ο λόγος,
ένεκα του οποίου είναι λογικόν ότι θέλομεν ν' αποκαταστήσωμεν εις τας
εστίας των τους Λεοντίνους, όχι διά να είναι υπήκοοί μας, όπως οι ομογενείς
των της Ευβοίας, αλλά διά να είναι όσον το δυνατόν ισχυρότεροι, ίνα γείτονες
καθώς είναι των Συρακουσίων παρενοχλούν αυτούς εκ του εδάφους των προς
το συμφέρον μας. Διότι διά τα πράγματα μεν της Ελλάδος αρκούμεν και μόνοι
μας εναντίον των εχθρών μας, και οι εκεί Χαλκιδείς, διά τους οποίους ο
πρέσβυς των Συρακουσίων μας κατηγορεί ως ανακολούθους, διότι τους υπετάξαμεν
κατ' οίκον, ενώ ερχόμεθα να ελευθερώσωμεν τους εδώ, συμφέρον έχομεν να
είναι άοπλοι και να εισφέρουν μόνον χρήματα. Διά τα εδώ όμως πράγματα
και οι Λεοντίνοι και οι άλλοι φίλοι συμφέρον έχομεν να απολαύουν όσον
το δυνατόν πληρεστέρας ανεξαρτησίας.
85. "Δι' ένα τύραννον ή διά πόλιν ασκούσαν ηγεμονίαν, τίποτε δεν
είναι ανακόλουθον, εφόσον είναι συμφέρον, ούτε δύναται να θεωρηθή τις
ως όμαιμος, εφόσον δεν δύναται να εμπιστευθή τις αυτόν. Ο καθείς πρέπει
να είναι εχθρός ή φίλος αναλόγως των περιστάσεων. Και το ιδικόν μας συμφέρον
ενταύθα εξυπηρετείται, όχι εάν εξασθενήσωμεν τους φίλους μας, αλλ' εάν
οι εχθροί μας καταστούν ανίσχυροι διά της δυνάμεως των φίλων μας. Ούτε
πρέπει να δεικνύεσθε δύσπιστοι. Διότι τους εκεί συμμάχους μας μεταχειριζόμεθα
όπως έκαστος ημπορεί να μας χρησιμεύση καλύτερον.
Τους Χίους και Μηθυμναίους αφίνομεν ανεξαρτήτους,
υπό τον όρον της παροχής πλοίων. Από τους περισσοτέρους απαιτούμεν την
καταβολήν φόρου υποτέλειας. Προς άλλους πάλιν, μολονότι νησιώτας και ευάλωτους,
συνδεόμεθα δι' ελευθέρας συμμαχίας, λόγω του ότι κατέχουν στρατηγικά επίκαιρα
σημεία πέριξ της Πελοποννήσου. Ούτως ώστε και διά τα εδώ πράγματα η πολιτική
μας φυσικόν είναι να ρυθμισθή από το συμφέρον μας και από τον φόβον, τον
οποίον, όπως είπαμεν, μας εμπνέουν οι Συρακούσιοι. Διότι ούτοι επιδιώκουν
να σας υποβάλουν υπό την ηγεμονίαν των και θέλουν, εκμεταλλευόμενοι τας
καθ' ημών υποψίας σας, να συνενώσουν τους Σικελιώτας εις κοινόν σύνδεσμον,
και αφού ούτως αναγκασθώμεν ημείς να απέλθωμεν άπρακτοι, είτε διά της
βίας, είτε λόγω απομονώσεώς σας, να κυριαρχήσουν της Σικελίας. Και αναγκαίως
θα συμβή τούτο, εάν ενωθήτε με αυτούς, διότι την ηνωμένην δύναμίν σας
δεν θα είναι εύκολον να καταβάλωμεν, και όταν ημείς απέλθωμεν, οι Συρακούσιοι
θα είναι αρκετά ισχυροί απέναντί σας.
86. "Αυτά, άλλωστε, τα πράγματα αποδεικνύουν την πλάνην εκείνου,
ο οποίος τυχόν δεν συμμερίζεται τας γνώμας ταύτας. Διότι ότε προ τίνων
ετών μας εκαλέσατε να έλθωμεν προς βοήθειάν σας, τον φόβον ακριβώς αυτόν
επεσείσατε, ότι εάν επιτρέψωμεν εις τους Συρακουσίους να σας υποτάξουν,
θα περιέλθωμεν και οι ίδιοι ακολούθως εις κίνδυνον. Και δεν είναι ορθόν
να δυσπιστήτε τώρα προς αυτά ταύτα τα επιχειρήματα, με τα οποία ενομίσατε
τότε ότι έπρεπε να μας πείσετε, ούτε να μας υποπτεύεσθε, διότι, όπως αντιμετωπίσωμεν
την δύναμιν των Συρακουσίων, ήλθαμεν με στρατόν μεγαλύτερον παρά την πρώτην
φοράν. Τουναντίον, προς αυτούς πρέπει να δυσπιστήτε πολύ περισσότερον.
Ημείς, πράγματι, αυτή την δύναμιν έχομεν να μείνωμεν εδώ άνευ της συνδρομής
σας, και εάν διεπράτταμεν το έγκλημα να υποτάξωμεν την Σικελίαν, θα ήμεθα
ανίσχυροι να την συγκρατήσωμεν και ένεκα της μεγάλης αποστάσεως, η οποία
μας χωρίζει απ' αυτήν διά θαλάσσης, και ένεκα της αδυναμίας να διατηρήσωμεν
φρουράς εις πόλεις μεγάλας και συντηρούσας χερσαίαν στρατιωτικήν δύναμιν.
Ούτοι, όμως, των οποίων η γειτνίασις σας απειλεί όχι δι' απλής στρατιωτικής
δυνάμεως, αλλά διά πόλεως ισχυροτέρας από τας δυνάμεις, τας οποίας εφέραμεν
εδώ, σας επιβουλεύονται διαρκώς, και όταν τους δοθή ευκαιρία, δεν την
αφίσουν να χαθή, όπως απέδειξαν ήδη πολλάκις και ιδίως εις την περίπτωσιν
των Λεοντίνων. Και τώρα έχουν το θάρρος να σας εξεγείρουν εναντίον εκείνων
οι οποίοι ζητούν να εμποδίσουν ταύτα και οι οποίαι έσωσαν μέχρι τούδε
την Σικελίαν από του να περιέλθη εις την εξουσίαν των, εκλαμβάνοντες υμάς
ως εντελώς ανοήτους. Ημείς όμως σας προσκαλούμεν αντιθέτως εις σωτηρίαν
πραγματικωτέραν, την σωτηρίαν, την οποίαν εξασφαλίζομεν αμοιβαίως ο εις
διά τον άλλον, και σας ικετεύομεν να μη την απορρίψετε, αλλά να σκεφθήτε
ότι εις τούτους μεν η καθ' υμάς οδός είναι πάντοτε ανοικτή, έστω και αν
δεν έχουν συμμάχους, ενεκα της αριθμητικής των υπεροχής, ενώ εις σας δεν
θα δοθή συχνά η ευκαιρία να υπερασπίσετε εαυτούς με την βοήθειαν τόσον
επικουρικού στρατού, όσος ο ιδικός μας. Αλλ' εάν, ένεκα της καχυποψίας
σας, γίνετε αιτία να απέλθη η δύναμις αυτή, είτε άπρακτος, είτε ενδεχομένως
και κατόπιν ήττης, θα έλθη ημέρα κατά την οποίαν θα επιθυμήσετε να ίδετε
έστω και πολλοστημόριον αυτής, αλλ' ότε η παρουία της εις ουδέν πλέον
θα δύναται να σας ωφελήση.
87. "Αλλ' ούτε σεις, Καμαριναίοι, πρέπει να παρασυρθήτε από τας διαβολάς τούτων, ούτε άλλοι εκ των Σικελιωτών. Σας είπομεν ήδη όλην την αλήθειαν, εν σχέσει με τας υποψίας, των οποίων είμεθα αντικείμενον, και συγκεφαλαιούντες πάλιν τα επιχειρήματά μας, μετά πεποιθήσεως προσδοκώμεν, ότι θα σας πείσωμεν. Ισχυριζόμεθα, δηλαδή, ότι την ηγεμονίαν επί των πόλεων της Ελλάδος ασκούμεν, διότι δεν θέλομεν να γίνωμεν υπήκοοι άλλων, και ότι την ελευθερίαν των εδώ πόλεων επιδιώκομεν, όπως η δύναμίς των μη στραφή εναντίον μας. Αναγκαζόμεθα δε να εφαρμόζωμεν πολιτικήν επεμβάσεως, διότι και κατά πολλών εχθρικών διαθέσεων έχομεν να προφυλαχθώμεν, και διότι ήλθαμεν εδώ και τώρα και προηγουμένως προς βοήθειαν των εδώ αδικούμενων, όχι αυτόκλητοι, αλλά κατόπιν ρητής προσκλήσεως. Και μη θελήσετε σεις να γίνετε δικασταί των πράξεών μας, μήτε οχληροί διδάσκαλοι, ζητούντες να μας αποτρέψετε απ' αυτάς, πράγμα αδύνατον κατά την υστάτην ταύτην ώραν. Αλλά το μέρος, με το οποίον η πολυπραγμοσύνη και ο χαρακτήρ ημών δύναται συγχρόνως να εξυπηρετήσουν και τα ιδικά σας συμφέροντα, λάβετέ το και χρησιμοποιήσατέ το, και μη νομίσετε ότι ταύτα είναι δι' όλους εξ ίσου επιζήμια, αλλ' ότι τουναντίον και ωφελούν τους περισσοτέρους Έλληνας. Διότι εις κάθε τόπον και όπου ακόμη δεν είμεθα παρόντες, και ο φοβούμενος μήπως υποστή αδικίαν και ο διανοούμενος να διάπραξη τοιαύτην - λόγω του ότι βασίμως ο εις ελπίζων ως αντάλλαγμα να λάβη βοήθειαν από ημάς και ο άλλος φοβούμενος μήπως η έλευσίς μας καταστήση την επιχείρησίν του όχι ακίνδυνον - αναγκάζονται αμφότεροι, ούτος μεν να συγκρατήται άκων, εκείνος δε να περιμένη ατάραχος την σωτηρίαν του από ημάς. Την γενικήν ταύτην ασφάλειαν, η οποία προσφέρεται σήμερον προς υμάς και πάντα άλλον που την ζητήση, μην αποκρούσετε, αλλ' ακολουθούντες το παράδειγμα των άλλων, επωφεληθήτε αυτής και μεταβάλετε πολιτικήν, αποφασίζοντες, αντί να προφυλάττεσθε διαρκώς από ενδεχομένην επίθεσιν των Συρακουσίων, να ενωθήτε με ημάς και αποδώσετε τέλος εις αυτούς κακόν αντί κακού".
| Οι Καμαριναίοι αποφασίζουν να μείνουν ουδέτεροι |
| Ενέργειαι των Αθηναίων να προσελκύσουν Σικελικάς πόλεις |
| Οι Κορίνθιοι αποφασίζουν να βοηθήσουν τας Συρακούσας |
| Ο Αλκιβιάδης παροτρύνει τους Λακεδαιμονίους να βοηθήσουν τας Συρακούσας |
89. Αναγκαίον θεωρώ να ομιλήσω προς υμάς πρώτον περί των εναντίον μου
διαβολών, ίνα μη το αίσθημα της κατ' εμού δυσπιστίας σας κάμη να ακούετε
ολιγώτερον ευμενώς ό,τι έχω να είπω περί του κοινού συμφέροντος. Ενώ οι
πρόγονοί μου είχαν παραιτηθή της προξενίας υμών, ένεκα τινών παραπόνων,
εγώ προσεφέρθην ν' αναλάβω πάλιν αυτήν, προσφέρων προς υμάς υπηρεσίας
και εις άλλας περιστάσεις και κατά την συμφοράν της Πύλου. Και ενώ ο περί
των συμφερόντων σας ζήλος μου ήτο αδιάπτωτος, σεις ότε επρόκειτο να συνομολογήσετε
ειρήνην προς τους Αθηναίους, διεπραγματεύθητε αυτήν διά των προσωπικών
μου εχθρών και δι' αυτού του τρόπου εκείνων μεν ηυξήσατε την επιρροήν,
εμέ δ' εστιγματίσατε. Είχα δικαίωμα, ως εκ τούτου, να σας βλάψω, στρεφόμενος
προς τους Μαντινείς και τους Αργείους και αντιπράττων καθ' υμών εις άλλας
περιστάσεις. Και εάν κανείς τότε, υπό την εντύπωσιν της αμέσου βλάβης,
ωργίζετο κατ' εμού αδίκως, οφείλει σήμερον να μεταπεισθή, εξετάζων τα
πράγματα υπό το αληθές των φως. Ή εάν κανείς είχε χειροτέραν περί εμού
ιδέαν, λόγω του ότι και προς την δημοκρατικήν μερίδα προσεκείμην μάλλον,
και ούτος οφείλει ν' αναγνωρίση ότι ούτε τούτο προκαλεί εύλογον αίτιαν
μνησικακίας. Διότι η οικογένειά μου ήτο ανέκαθεν αντίθετος προς τους τυράννους
(και κάθε δύναμις, η οποία αντιτάσσεται κατά του δεσποτισμού, ονομάζεται
δημοκρατία), και ως εκ του γεγονότος τούτου, συγχρόνως με την αντίθεσίν
της προς τους τυράννους, διετηρήσαμεν και την ηγεσίαν του λαού. Άλλωστε,
εφόσον η πόλις εκυβερνάτο υπό δημοκρατικόν πολίτευμα, είμεθα υποχρεωμένοι
να συμμορφούμεθα ως επί το πλείστον προς την επικρατούσαν κατάστασιν.
Επροσπαθούμεν, εν τούτοις, ν' ακολουθούμεν μετριοπαθεστέραν πολιτικήν,
κατ' αντίθεσιν προς την επικρατούσαν ακολασίαν. Ενώ άλλοι, και κατά την
παλαιοτέραν εποχήν, όπως και σήμερον, παρέσυραν το πλήθος εις λίαν αξιοκατακρίτους
πράξεις, και ούτοι απήλασαν και εμέ. Ημείς, εν τούτοις, προέστημεν όχι
μιας μερίδος, αλλά της πολιτείας ως συνόλου, και εθεωρήσαμεν ότι είχαμεν
καθήκον να συντελέσωμεν εις την διατήρησιν της μορφής του πολιτεύματος,
το οποίον εκληρονομήσαμεν και το οποίον είχεν ασφαλίσει εις την πόλιν
μας τόσην δύναμιν και τόσην ελευθερίαν (διότι την επικράτησιν του πλήθους
όλοι βέβαια οι φρόνιμοι άνθρωποι κατακρίνουν και όχι ολιγώτερον εγώ, ο
οποίος και περισσότερον θα ηδυνάμην να την κατακρίνω, αλλά προκειμένου
περί κοινώς αναγνωριζομένης μωρίας, τίποτε δεν θα ημπορούσε να λεχθή το
νέον). Και εθεωρήσαμεν επικίνδυνον μεταβολήν του πολιτεύματος καθ' ην
στιγμήν σεις, οι εχθροί μας, ευρίσκεσθε έξω των πυλών μας.
90. "Αυτή είναι η αλήθεια ως προς τας εναντίον μου διαβολάς. Έρχομαι
ήδη εις το θέμα της συνδιασκέψεώς σας και παρακαλώ να μου παράσχετε την
προσοχήν σας, όπως σας διαφωτίσω κατά καθήκον περί όσων γνωρίζω καλύτερον
από σας. Εις την Σικελίαν επλεύσαμεν όπως, αν δυνηθώμεν, υποτάξωμεν κατά
πρώτον λόγον τους Σικελιώτας, κατόπιν δε αυτών και τους Έλληνας επίσης
κατοίκους της Ιταλίας και έπειτα όπως επιδιώξωμεν την κατάκτησιν των Καρχηδονικών
κτήσεων και αυτής της Καρχηδόνος. Εάν πάσαι αυταί αι επιχειρήσεις, ή,
τουλάχιστον αι περισσότεραι, επετύγχαναν, σκοπός μας ήτο να επιτεθώμεν
τότε κατά της Πελοποννήσου, μεταφέροντες εδώ όχι μόνον ολόκληρον την δύναμιν,
την οποίαν θα εποριζόμεθα από τους εκεί Έλληνας υπηκόους μας, αλλά και
πολλούς βαρβάρους, τους οποίους θα εμισθώναμεν, Ίβηρας και άλλους εκ των
πέριξ, οι οποίοι ομολογουμένως είναι σήμερον οι πολεμικώτεροι των βαρβάρων.
Πλην τούτου, ναυπηγούντες εκ των αφθόνων ξύλων της Ιταλίας πολλάς τριήρεις,
θα ηυξάναμεν τον στόλον μας, με τον οποίον θ' απεκλείαμεν τας ακτάς της
Πελοποννήσου, ενώ συγχρόνως επιτιθέμενοι κατά ξηράν διά του πεζικού μας,
άλλας μεν εκ των πόλεών της θα εκυριεύαμεν εξ εφόδου, άλλας θα επολιορκούμεν
διά περιτειχίσεως, και ηλπίζαμεν ούτω να σας καταβάλωμεν ευκόλως και εκτείνωμεν
ακολούθως την κυριαρχίαν μας και εφ' ολοκλήρου του Ελληνικού κόσμου. Διά
να διευκολυνθή δ' η εκτέλεσις όλων τούτων των σχεδίων, αι νέαι εκεί κτήσεις
μας θα μας παρείχαν επαρκή χρήματα και τρόφιμα, χωρίς να θίξωμεν τας εκ
της Ελλάδος προσόδους μας.
91. "Ηκούσατε ήδη τον σκοπόν της εις Σικελίαν εκπεμφθείσης εκστρατείας
από άνθρωπον, ο οποίος ακριβέστατα γνωρίζει τούτον. Και οι υπολειφθέντες
στρατηγοί θα επιμείνουν, εαν ημπορέσουν, εις την πραγματοποίησιν αυτού.
Οφείλετε ήδη να μάθετε ότι, αν δεν βοηθήσετε, αδύνατον είναι να σωθή η
Σικελία. Διότι οι Σικελιώται έχουν μεν μικροτέραν στρατιωτικήν πείραν,
δύνανται όμως εάν συσσωματωθούν και τώρα ακόμη να νικήσουν. Αλλ' οι Συρακούσιοι
μόνοι μετά την ήτταν, την οποίαν έχει ήδη υποστή ολόκληρος η στρατιωτική
των δύναμις και αποκλειόμενοι συγχρόνως από θαλάσσης, θα είναι ανίκανοι
να αντισταθούν κατά της στρατιωτικής δυνάμεως των Αθηναίων, της ευρισκομένης
ήδη εκεί. Και αν αι Συρακούσαι καταληφθούν, ολόκληρος τότε η Σικελία περιέρχεται
εις χείρας των, και μετ' ολίγον και η Ιταλία, και ο κίνδυνος ο οποίος,
ως προανήγγειλα προ μικρού, σας απειλεί εκ μέρους εκείνων, δεν θ' αργήση
να επιπέση και εναντίον σας, ώστε ας μη νομίζη κανείς ότι διασκέπτεται
ενταύθα μόνον περί της Σικελίας, αλλά και περί της Πελοποννήσου, εφόσον
δεν λάβετε κατεσπευσμένως τα επόμενα μέτρα: Αποστείλατε εις Σικελίαν στρατόν
διά πλοίων, των οποίων οι κωπηλάται θα είναι συγχρόνως και μάχιμοι στρατιώται,
άμα ως φθάσουν εκεί. Αλλ' εκείνο το οποίον θεωρώ ακόμη χρησιμώτερον από
τον στρατόν, είναι η αποστολή Σπαρτιάτου αρχιστρατήγου, ο οποίος και τους
ήδη υπηρετούντας στρατιώτας θα συντάξη και οργανώση και τους μη θέλοντας
θα εξαναγκάση να υπηρετήσουν. Διότι τοιουτοτρόπως και όσοι είναι ήδη φίλοι
σας θα ενθαρρυνθούν και οι ενδοιάζοντες θα προσέλθουν προς υμάς μάλλον
αφόβως. Και εδώ εις την Ελλάδα οφείλετε να διεξάγετε απροκάλυπτον πόλεμον
κατά των Αθηναίων, ώστε και οι Συρακούσιοι, θεωρούντες ότι ενδιαφέρεσθε
δι' αυτούς, ν' αντιτάσσουν μεγαλυτέραν αντίστασιν, και οι Αθηναίοι να
είναι ολιγώτερον εις θέσιν να στέλλουν νέας ενισχύσεις εις τον εκεί στρατόν
των. Και την Δεκέλειαν της Αττικής οφείλετε να οχυρώσετε, πράγμα το οποίον
οι Αθηναίοι ανέκαθεν φοβούνται τα μέγιστα και το οποίον θεωρούν ως το
μόνον κακόν του παρόντος πολέμου, του οποίου δεν έχουν λάβει πλήρη πείραν.
Και το αποτελεσματικώτερον μέσον διά του οποίου ημπορεί κανείς να βλάψη
τους εχθρούς του είναι να προξενήση εις αυτούς εκείνο το κακόν, το οποίον,
εξετάζων ακριβώς, θα εμάνθανεν ότι φοβούνται ούτοι περισσότερον. Διότι
φυσικόν είναι έκαστος να γνωρίζη ο ίδιος καλύτερον παντός αλλού τους κινδύνους
τους οποίους πρέπει να φοβήται. Τα πλεονεκτήματα, τα οποία διά της οχυρώσεως
της Δεκελείας θα κερδίσετε οι ίδιοι και θα στερήσετε τους εχθρούς σας,
είναι πολλά, τα οποία παραλείπω, περιοριζόμενος να συνοψίσω τα σπουδαιότερα
εξ αυτών. Το μεγαλύτερον μέρος του κινητού πλούτου της Αττικής θα περιέλθη
εις χείρας σας, διότι άλλα μεν θα καταλάβετε σεις, οι δε δούλοι θα προσέλθουν
προς υμάς αυτομάτως. Οι Αθηναίοι, εξ άλλου, θα στερηθούν ευθύς και τας
προσόδους των αργυρούχων μεταλλείων του Λαυρίου και τας εκ των προϊόντων
της γης και τα διά των δικαστηρίων επιβαλλόμενα .πρόστιμα, προ πάντων
όμως θα παύσουν εισρέουσαι κανονικώς αι εκ του φόρου υποτελείας των συμμάχων
πρόσοδοι, διότι ούτοι θα παραμελήσουν την καταβολήν αυτών, πειθόμενοι
ότι ο πόλεμος διεξάγεται ήδη εκ μέρους υμών με όλην την σοβαρότητα.
92. "Η ταχειά και δραστηρία εκτέλεσις πάντων τούτων εξαρτάται από σας, Λακεδαιμόνιοι. Διότι ότι είναι δυνατά είμαι απολύτως βέβαιος και πιστεύω ότι δεν θ' αποδειχθώ πλανημένος. Και έχω την αξίωσιν να μη μορφώσετε χειροτέραν περί εμού ιδέαν, λόγω του ότι ενώ εθεωρούμην άλλοτε φιλόπατρις, επιτίθεμαι σήμερον ορμητικώς κατά της πατρίδος μου, από κοινού μετά των χειρίστων εχθρών της. Ούτε να υποπτευθήτε τους λόγους μου ως οφειλομένους εις τον ζήλον φυγάδος. Διότι, εάν φεύγω την φαυλοκρατίαν εκείνων που μ' εξώρισαν, δεν αποφεύγω όμως να προσφέρω προς ημάς χρησίμους υπηρεσίας, εάν θελήσετε να με ακούσετε. Και χειρότεροι εχθροί είναι όχι εκείνοι οι οποίοι, όπως σεις, έβλαψαν οπωσδήποτε τους εχθρούς των, αλλ' εκείνοι οι οποίοι εξηνάγκασαν τους φίλους των να γίνουν εχθροί. Και φιλόπατρις είμαι όχι όταν αδικούμαι, αλλ' εφόσον ήσκουν ασφαλώς τα πολιτικά μου δικαιώματα. Ούτε θεωρώ ότι η χώρα κατά της οποίας επιτίθεμαι είναι πλέον πατρίς μου, αλλά τουναντίον, ότι επιδιώκω ν' ανακτήσω μάλλον την απολεσθείσαν πατρίδα μου. και αληθής πατριώτης είναι όχι εκείνος ο οποίος αδίκως απολέσας την πατρίδα του απέχει από του να επιτεθή κατ' αυτής, αλλ' εκείνος ,ο οποίος, νοσταλγών αυτήν,επιχειρεί να την ανακτήση διά παντός τρόπου. Διά τούτο έχω την αξίωσιν να με μεταχειρισθήτε άνευ ουδενός ενδοιασμού εις κάθε κίνδυνον και εις κάθε ταλαιπωρίαν, ενθυμούμενοι ότι, κατά το κοινόν λόγιον, όπως σας επροξένησα πολλάκις μεγάλας ζημίας ως εχθρός, ούτως ημπορώ και να σας ωφελήσω αποτελεσματικώς ως φίλος, καθόσον τα μεν πράγματα των Αθηναίων γνωρίζω καλώς, ενώ ως προς τα ιδικά σας περιωριζόμην εις εικασίας. Επιμένω επίσης ότι πρέπει να εννοήσετε, ότι την στιγμήν ταύτην διασκέπτεσθε περί ζωτικών πράγματι συμφερόντων σας, και ότι επομένως δεν πρέπει να διστάσετε να στείλετε εκστρατευτικόν σώμα και εις την Σικελίαν και κατά της Αττικής συγχρόνως. Τοιουτοτρόπως και τα εν Σικελία μεγάλα συμφέροντά σας θα εξασφαλίσετε με μικρόν μόνον μέρος της στρατιωτικής σας δυνάμεως, και την δύναμιν των Αθηναίων, και εκείνην που έχουν σήμερον και εκείνην που επιδιώκουν να αποκτήσουν, θα καταλύσετε, και του λοιπού και σεις θα ζήτε ασφαλείς και η Ελλάς ολόκληρος θ' αναγνωρίση την ηγεμονίαν υμών, όχι εξαναγκαζομένη, αλλ' εκουσίως και εξ αγάπης προς σας".
| Οι Λακεδαιμόνιοι αποφασίζουν να στείλουν επικουρίας εις Συρακούσας |
Διώρισαν συγχρόνως τον Γύλιππον, υιόν του Κλεανδρίδου, αρχιστράτηγον του στρατού των Συρακουσίων, και διέταξαν αυτόν να συνεννοήθη με τους πρέσβεις αυτών και των Κορινθίων και εξεύρουν κατά ποίον τρόπον ημπορούσε να σταλή αποτελεσματικώτερον και ταχύτερον βοήθεια τις εις τους εκεί. Ο Γύλιππος εζήτησεν από τους Κορινθίους να του στείλουν αμέσως εις την Ασίνην δύο πολεμικά πλοία και ετοιμάσουν τα λοιπά, όσα ήσαν αποφασισμένοι να στείλουν, ώστε, όταν έλθη η κατάλληλος εποχή, να είναι έτοιμα προς απόπλουν. Αφού δε συνεφώνησαν διά τα ζητήματα ταύτα, οι πρέσβεις ανεχώρησαν εκ Λακεδαίμονος, επιστρέφοντες εις τα ίδια.
| Οι Αθηναίοι στέλλουν χρήματα και ιππικόν εις Σικελίαν |
