ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Κ΄(στίχοι : 498-579 [τέλος] ) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
|
Τ’ άλογα από την άμαξαν τότ’ έλυσ’ ο Οδυσσέας και αφού μαζί τα έδεσε με τα λουριά τα οδήγα έξω απ’ το πλήθος κι επειδή να πάρη από τ’ αμάξι την μάστιγα ελησμόνησε, τα εκτύπα με το τόξο. Κι έπειτα εσφύριξε σιγα σημάδι του Διομήδη. Έμενε αυτός κι εσκέπτετο το πώς να ανδραγαθήσει, τ’ αμάξι μ’ όλα τ’ άρματα τα υπέρλαμπρα να σύρει απ’ το τιμόν’ ή βαστακτά στους ώμους να τα πάρει, ή των Θρακών άλλες ζωές ακόμη να θερίση. |
τόφρα δ᾽ ἄρ᾽ ὃ τλήμων Ὀδυσεὺς λύε μώνυχας ἵππους, σὺν δ᾽ ἤειρεν ἱμᾶσι καὶ ἐξήλαυνεν ὁμίλου τόξῳ ἐπιπλήσσων, ἐπεὶ οὐ μάστιγα φαεινὴν 500 ποικίλου ἐκ δίφροιο νοήσατο χερσὶν ἑλέσθαι· ῥοίζησεν δ᾽ ἄρα πιφαύσκων Διομήδεϊ δίῳ. αὐτὰρ ὃ μερμήριζε μένων ὅ τι κύντατον ἕρδοι, ἢ ὅ γε δίφρον ἑλών, ὅθι ποικίλα τεύχε᾽ ἔκειτο, ῥυμοῦ ἐξερύοι ἢ ἐκφέροι ὑψόσ᾽ ἀείρας, 505 ἦ ἔτι τῶν πλεόνων Θρῃκῶν ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.
|
|
Τούτα ενώ διαλογίζονταν ο θείος Διομήδης, ήλθ’ η Αθηνά στο πλάγι του και, «ω τέκνον του γενναίου Τυδέως», είπε προς αυτόν, «να γύρεις συλλογίσου στα κοίλα πλοία, μη συμβεί με κίνδυνον να φύγεις, αν κάποιος άλλος των θεών σηκώσει εδώ τους Τρώας.».
|
εἷος ὃ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα, τόφρα δ᾽ Ἀθήνη ἐγγύθεν ἱσταμένη προσέφη Διομήδεα δῖον· νόστου δὴ μνῆσαι μεγαθύμου Τυδέος υἱὲ νῆας ἔπι γλαφυράς, μὴ καὶ πεφοβημένος ἔλθῃς, 510 μή πού τις καὶ Τρῶας ἐγείρῃσιν θεὸς ἄλλος.
|
|
Και την φωνήν της Αθηνάς άκουσε αυτός και ανέβη σ’ ένα των ίππων κι έπληκτε τους ίππους με το τόξο ο Οδυσσεύς κι επέταξαν προς τα γοργά καράβια.
|
ὣς φάθ᾽, ὃ δὲ ξυνέηκε θεᾶς ὄπα φωνησάσης, καρπαλίμως δ᾽ ἵππων ἐπεβήσετο· κόψε δ᾽ Ὀδυσσεὺς τόξῳ· τοὶ δ᾽ ἐπέτοντο θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν.
|
|
Και ο Φοίβος ο αργυρότοξος άμ’ είδε τον Τυδείδην συμπροβοδόν την Αθηνά, ωργίσθη κι εκατέβη στων Τρώων το στρατόπεδον κι εσήκωσε απ’ τον ύπνον των Θρακών έναν αρχηγόν, εξάδελφον του Ρήσου, τον μέγαν Ιπποκόωντα. Και ως εσηκώθη εκείνος κι είδε των ίππων έρημον τον τόπον, και τους άνδρες να σπαρταρούν στο αίμα τους, βοήν έσυρε πόνου κι εφώναξε κατ’ όνομα τον ποθητόν του φίλον.
|
οὐδ᾽ ἀλαοσκοπιὴν εἶχ᾽ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων 515 ὡς ἴδ᾽ Ἀθηναίην μετὰ Τυδέος υἱὸν ἕπουσαν· τῇ κοτέων Τρώων κατεδύσετο πουλὺν ὅμιλον, ὦρσεν δὲ Θρῃκῶν βουληφόρον Ἱπποκόωντα ῾Ρήσου ἀνεψιὸν ἐσθλόν· ὃ δ᾽ ἐξ ὕπνου ἀνορούσας ὡς ἴδε χῶρον ἐρῆμον, ὅθ᾽ ἕστασαν ὠκέες ἵπποι, 520 ἄνδράς τ᾽ ἀσπαίροντας ἐν ἀργαλέῃσι φονῇσιν, ᾤμωξέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα φίλον τ᾽ ὀνόμηνεν ἑταῖρον.
|
|
Και οι Τρώες όλοι με βοές και αλαλαγμόν χυθήκαν κι εθαύμαζαν το φοβερό κατόρθωμα που επράξαν εκείνοι, κι έπειτ’ άβλαπτοι στα πλοία τους γυρίσαν. Κι εκείνοι οπόταν έφθασαν εκεί που’χαν φονεύσει τον Δόλωνα, εσταμάτησε τους ίππους ο Οδυσσέας. Πήδησ’ ο άλλος εις την γην και τα αιματοβαμμένα λάφυρα επήρε κι έβαλε στα χέρια του Οδυσσέως. Ανέβη πάλι, εκέντησε τα γρήγορα πουλάρια κι αυτά πετούσαν πρόθυμα στων Αχαιών τα πλοία. |
Τρώων δὲ κλαγγή τε καὶ ἄσπετος ὦρτο κυδοιμὸς θυνόντων ἄμυδις· θηεῦντο δὲ μέρμερα ἔργα ὅσσ᾽ ἄνδρες ῥέξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας. 525 οἳ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι σκοπὸν Ἕκτορος ἔκταν, ἔνθ᾽ Ὀδυσεὺς μὲν ἔρυξε Διῒ φίλος ὠκέας ἵππους, Τυδεΐδης δὲ χαμᾶζε θορὼν ἔναρα βροτόεντα ἐν χείρεσσ᾽ Ὀδυσῆϊ τίθει, ἐπεβήσετο δ᾽ ἵππων· μάστιξεν δ᾽ ἵππους, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην 530 νῆας ἔπι γλαφυράς· τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῷ.
|
|
Τον κρότον πρώτος άκουσεν ο Νέστωρ και τους είπεν:
«Ω πολεμάρχοι αγαπητοί, προστάτες των Αργείων, μαντεύω ή σφάλλω; Και η καρδιά μου λέγει να ομιλήσω. Κρότον ακούω καθαρά των ταχυπόδων ίππων. Να’φερναν εδώ λάφυρον απ’ τον στρατόν των Τρώων αυτούς τους ίππους ο Οδυσσεύς και ο δυνατός Τυδείδης. Αλλ’ όμως η καρδία μου τρομάζει μήπως πάθουν από των Τρώων την ορμήν εκείν’ οι ανδρειωμένοι.». |
Νέστωρ δὲ πρῶτος κτύπον ἄϊε φώνησέν τε· ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες ψεύσομαι, ἦ ἔτυμον ἐρέω; κέλεται δέ με θυμός. ἵππων μ᾽ ὠκυπόδων ἀμφὶ κτύπος οὔατα βάλλει. αἲ γὰρ δὴ Ὀδυσεύς τε καὶ ὃ κρατερὸς Διομήδης ὧδ᾽ ἄφαρ ἐκ Τρώων ἐλασαίατο μώνυχας ἵππους· ἀλλ᾽ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα μή τι πάθωσιν Ἀργείων οἳ ἄριστοι ὑπὸ Τρώων ὀρυμαγδοῦ.
|
|
Τον λόγον δεν τελείωσεν, κι ήσαν εκείνοι εμπρός τους.
|
οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος ὅτ᾽ ἄρ᾽ ἤλυθον αὐτοί. 540 |
|
Κι ευθύς επέζευσαν αυτοί και όλοι φαιδροί τριγύρω οι Αργείοι τους ασπάζοντο και τους γλυκομιλούσαν. Και ο Νέστωρ ο Γερήνιος ερώτησέ τους πρώτος:
«Λέγε μας πώς ελάβετε, τρισένδοξε Οδυσσέα, τους ίππους τούτους; Λάφυρον τους πήρετε των Τρώων, ή δώρον είν’ ενός θεού που σας εφανερώθη;
|
καί ῥ᾽ οἳ μὲν κατέβησαν ἐπὶ χθόνα, τοὶ δὲ χαρέντες δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι· πρῶτος δ᾽ ἐξερέεινε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ· εἴπ᾽ ἄγε μ᾽ ὦ πολύαιν᾽ Ὀδυσεῦ μέγα κῦδος Ἀχαιῶν ὅππως τοῦσδ᾽ ἵππους λάβετον καταδύντες ὅμιλον Τρώων, ἦ τίς σφωε πόρεν θεὸς ἀντιβολήσας.
|
|
Του ηλίου, θαύμα τρομερόν, ομοιάζουν τες ακτίνες. Πάντοτε μέσα ευρίσκομαι στες φάλαγγες των Τρώων, ότι αν και γέρος μαχητής, θαρρώ που οκνός δεν μένω, αλλ’ ίππους τόσο θαυμαστούς ποτέ μου εγώ δεν είδα.
Ναι, με το χέρι του θεός σας έδωκε τους ίππους, διότι αγάπην περισσήν σας έχουν και των δύο και η γλαυκόφθαλμη Αθηνά και ο βροντητής Κρονίδης.». |
αἰνῶς ἀκτίνεσσιν ἐοικότες ἠελίοιο. αἰεὶ μὲν Τρώεσσ᾽ ἐπιμίσγομαι, οὐδέ τί φημι μιμνάζειν παρὰ νηυσὶ γέρων περ ἐὼν πολεμιστής· ἀλλ᾽ οὔ πω τοίους ἵππους ἴδον οὐδὲ νόησα. 550 ἀλλά τιν᾽ ὔμμ᾽ ὀΐω δόμεναι θεὸν ἀντιάσαντα· ἀμφοτέρω γὰρ σφῶϊ φιλεῖ νεφεληγερέτα Ζεὺς κούρη τ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς γλαυκῶπις Ἀθήνη.
|
|
Σ’ αυτόν τότε ο πολύβουλος απάντησε Οδυσσέας.
|
τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς |
|
«Νέστωρ Νηλείδη σεβαστέ, των Αχαιών ω δόξα, εύκολα δύνανται οι θεοί, που τόσο ανώτερ’ είναι, ίππους να δώσουν και απ’ αυτούς, αν θέλουν, καλυτέρους. Και τούτ’ είναι νεόφερτοι από την Θράκην ίπποι. Τον κύριόν τους φόνευσεν ο δυνατός Τυδείδης και δώδεκα στο πλάγι του των πρώτων ανδειωμένων. Και άλλον στα πλοία μας σιμά δέκατον τρίτον άνδρα φονεύσαμε που έρχονταν κατάσκοπος σταλμένος των Τρώων και του Έκτορος εις το στρατόπεδόν μας.».
|
ὦ Νέστορ Νηληϊάδη μέγα κῦδος Ἀχαιῶν 555 ῥεῖα θεός γ᾽ ἐθέλων καὶ ἀμείνονας ἠέ περ οἵδε ἵππους δωρήσαιτ᾽, ἐπεὶ ἢ πολὺ φέρτεροί εἰσιν. ἵπποι δ᾽ οἵδε γεραιὲ νεήλυδες οὓς ἐρεείνεις Θρηΐκιοι· τὸν δέ σφιν ἄνακτ᾽ ἀγαθὸς Διομήδης ἔκτανε, πὰρ δ᾽ ἑτάρους δυοκαίδεκα πάντας ἀρίστους. τὸν τρισκαιδέκατον σκοπὸν εἵλομεν ἐγγύθι νηῶν, τόν ῥα διοπτῆρα στρατοῦ ἔμμεναι ἡμετέροιο Ἕκτωρ τε προέηκε καὶ ἄλλοι Τρῶες ἀγαυοί.
|
|
Είπε κι ευθύς τον χάντακα περνούσε με τους ίππους περήφανος και ολόχαροι κατόπ’ οι πολεμάρχοι. Και ότ’ έφθασε στην στερεήν σκηνήν του Διομήδη, εις το παχνί με τα λουριά προσέδεσαν τους ίππους όπ’ ήσαν και τα γρήγορα πουλάρια του Τυδείδη και σίτον έτρωγαν γλυκόν. Και απέθεσε στην πρύμνην ο Οδυσσεύς του Δόλωνος τα όπλα αιματωμένα ώσπου θυσίαν της θεάς κατόπιν ετοιμάσουν. Και αυτοί μέσα στην θάλασσαν εμπήκαν ν’ αποπλύνουν σκέλη, μεριά και τράχηλον απ’ τον πολύν τον ίδρο.
|
ὣς εἰπὼν τάφροιο διήλασε μώνυχας ἵππους καγχαλόων· ἅμα δ᾽ ἄλλοι ἴσαν χαίροντες Ἀχαιοί. οἳ δ᾽ ὅτε Τυδεΐδεω κλισίην εὔτυκτον ἵκοντο, ἵππους μὲν κατέδησαν ἐϋτμήτοισιν ἱμᾶσι φάτνῃ ἐφ᾽ ἱππείῃ, ὅθι περ Διομήδεος ἵπποι ἕστασαν ὠκύποδες μελιηδέα πυρὸν ἔδοντες· νηῒ δ᾽ ἐνὶ πρυμνῇ ἔναρα βροτόεντα Δόλωνος 570 θῆκ᾽ Ὀδυσεύς, ὄφρ᾽ ἱρὸν ἑτοιμασσαίατ᾽ Ἀθήνῃ. αὐτοὶ δ᾽ ἱδρῶ πολλὸν ἀπενίζοντο θαλάσσῃ ἐσβάντες κνήμας τε ἰδὲ λόφον ἀμφί τε μηρούς.
|
|
Και αφού τον ίδρο τον πολύν το κύμα της θαλάσσης ένιψε απ’ το σώμα τους κι εδροσολογηθήκαν, κατέβηκαν κι ελούσθηκαν στους σκαλιστούς λουτήρες. Και αφού λουσθήκαν και άλειμμα το σώμα τους εχρίσαν, εις το τραπέζι εκάθισαν και το κρασί, που ευφραίνει, από κρατήρα ολόγεμον της Αθηνάς σπονδίζαν.
|
αὐτὰρ ἐπεί σφιν κῦμα θαλάσσης ἱδρῶ πολλὸν νίψεν ἀπὸ χρωτὸς καὶ ἀνέψυχθεν φίλον ἦτορ, 575 ἔς ῥ᾽ ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο. τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ᾽ ἐλαίῳ δείπνῳ ἐφιζανέτην, ἀπὸ δὲ κρητῆρος Ἀθήνῃ πλείου ἀφυσσόμενοι λεῖβον μελιηδέα οἶνον. |