ΙΛΙΑΔΟΣ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  Ω΄

(στίχοι  : 1-102)

[Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ  ΠΟΛΥΛΑ]

Διαλύθηκεν η σύναξις κι εσκόρπιζαν τα πλήθη

καθένας εις τες πρύμνες των, τον δείπνον  να ετοιμάσουν

και να πλαγιάσουν ύστερα. Αλλ’ έκλαιγε ο Πηλείδης

τον φίλον του αλησμόνητα, και  ο ύπνος οπού όλους

δαμάζει, αυτόν δεν έπιανε, και ανάπαυσην δεν είχε.

λῦτο δ᾽ ἀγών, λαοὶ δὲ θοὰς ἐπὶ νῆας ἕκαστοι

ἐσκίδναντ᾽ ἰέναι. τοὶ μὲν δόρποιο μέδοντο

ὕπνου τε γλυκεροῦ ταρπήμεναι· αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

κλαῖε φίλου ἑτάρου μεμνημένος, οὐδέ μιν ὕπνος

ᾕρει πανδαμάτωρ, ἀλλ᾽ ἐστρέφετ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθα  5

Και του Πατρόκλου του η καλή και ανδράγαθη νεότης,

και όσ’ αγωνίσθηκε μ’ αυτόν, όσα ’παθε μαζί της

και των πολέμων κίνδυνα και της φρικτής θαλάσσης,

όλα του έρχονταν στον νουν και οδύρετο με πόνον

δεξιά, ζερβά, τ’ ανάσκελα ή προύμυτα στην κλίνην.

Πατρόκλου ποθέων ἀνδροτῆτά τε καὶ μένος ἠΰ,

ἠδ᾽ ὁπόσα τολύπευσε σὺν αὐτῷ καὶ πάθεν ἄλγεα

ἀνδρῶν τε πτολέμους ἀλεγεινά τε κύματα πείρων·

τῶν μιμνησκόμενος θαλερὸν κατὰ δάκρυον εἶβεν,

ἄλλοτ᾽ ἐπὶ πλευρὰς κατακείμενος, ἄλλοτε δ᾽ αὖτε  

ὕπτιος, ἄλλοτε δὲ πρηνής· τοτὲ δ᾽ ὀρθὸς ἀναστὰς

Κι έξαφνα εσηκώνονταν και στο ακρογιάλι μόνος

παράδερνε και της αυγής άμ’ έβλεπε τα πρώτα

ροδίσματα στην θάλασσαν και στ’ ακρογιάλια πέρα,

τους ταχείς ίππους έζευε και οπίσω από τ’ αμάξι

σφικτόδενε τον Έκτορα συρτόν και αφού τρεις γύρες

ολόγυρα τον έσερνε στου φίλου του τον τάφον,

εις την σκηνήν του ησύχαζε, κι επίστομα στο χώμα

τον άφηνεν. Αλλ΄ασχημιές δεν πάθαινε το σώμα,

ότι τον άνδρα και νεκρόν τον ελυπείτ’ ο Φοίβος

και τον εσκέπαζε με την χρυσήν αιγίδα

να μη γδαρθεί το σώμα του στα χώματα συρμένο.

δινεύεσκ᾽ ἀλύων παρὰ θῖν᾽ ἁλός· οὐδέ μιν ἠὼς

φαινομένη λήθεσκεν ὑπεὶρ ἅλα τ᾽ ἠϊόνας τε.

ἀλλ᾽ ὅ γ᾽ ἐπεὶ ζεύξειεν ὑφ᾽ ἅρμασιν ὠκέας ἵππους,

Ἕκτορα δ᾽ ἕλκεσθαι δησάσκετο δίφρου ὄπισθεν, 15

τρὶς δ᾽ ἐρύσας περὶ σῆμα Μενοιτιάδαο θανόντος

αὖτις ἐνὶ κλισίῃ παυέσκετο, τὸν δέ τ᾽ ἔασκεν

ἐν κόνι ἐκτανύσας προπρηνέα· τοῖο δ᾽ Ἀπόλλων

πᾶσαν ἀεικείην ἄπεχε χροῒ φῶτ᾽ ἐλεαίρων

καὶ τεθνηότα περ· περὶ δ᾽ αἰγίδι πάντα κάλυπτε    

χρυσείῃ, ἵνα μή μιν ἀποδρύφοι ἑλκυστάζων.

Τόσα τον θείον Έκτορα εκάκωνεν εκείνος.

Έβλεπαν οι μακάριοι θεοί και τον λυπούνταν

κι επαρακίναν τον Ερμήν τον Έκτορα να κλέψει.

Όλ’ οι θεοί τον ήθελαν, αλλ’ όχ’ η Ήρα, μήτε

ο Ποσειδών, μήτ’ η Αθηνά, που πάντοτ’ εμισούσαν

την Ίλιον, τον Πρίαμον και όλον τον λαόν του,

αφού ο Πάρις τες θεές, στην στάνην του όταν ήλθαν,

ο ασεβής αδίκησε κι επαίνεσεν εκείνην,

οπού σ’ ολέθριον έρωτα του εγίνη προξενήτρα.

ὣς ὃ μὲν Ἕκτορα δῖον ἀείκιζεν μενεαίνων·

τὸν δ᾽ ἐλεαίρεσκον μάκαρες θεοὶ εἰσορόωντες,

κλέψαι δ᾽ ὀτρύνεσκον ἐΰσκοπον ἀργεϊφόντην.

ἔνθ᾽ ἄλλοις μὲν πᾶσιν ἑήνδανεν, οὐδέ ποθ᾽ Ἥρῃ  25

οὐδὲ Ποσειδάων᾽ οὐδὲ γλαυκώπιδι κούρῃ,

ἀλλ᾽ ἔχον ὥς σφιν πρῶτον ἀπήχθετο Ἴλιος ἱρὴ

καὶ Πρίαμος καὶ λαὸς Ἀλεξάνδρου ἕνεκ᾽ ἄτης,

ὃς νείκεσσε θεὰς ὅτε οἱ μέσσαυλον ἵκοντο,

τὴν δ᾽ ᾔνησ᾽ ἥ οἱ πόρε μαχλοσύνην ἀλεγεινήν.    30

Και όταν στον κόσμον έφεξεν η δωδεκάτ’ ημέρα

ο Φοίβος τότε ομίλησεν εκεί των αθανάτων:

ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἐκ τοῖο δυωδεκάτη γένετ᾽ ἠώς,

καὶ τότ᾽ ἄρ᾽ ἀθανάτοισι μετηύδα Φοῖβος Ἀπόλλων·

«Είσθε κακόπραχτοι, ω θεοί. Ποτέ του ενόσω εζούσε

ο Έκτωρ δεν σας έκαψε βοδιών μεριά κι ερίφων;

Και δεν σας είπεν η καρδιά μηδέ τον πεθαμένον

να σώσετε να τον ιδούν η χώρα του, οι γονείς του,

το ανήλικό του κα ο λαός, που ευθύς θα τον εκαίαν

και θα τον ενταφίαζαν μ’ όσες τιμές του πρέπουν.

σχέτλιοί ἐστε θεοί, δηλήμονες· οὔ νύ ποθ᾽ ὑμῖν

Ἕκτωρ μηρί᾽ ἔκηε βοῶν αἰγῶν τε τελείων;

τὸν νῦν οὐκ ἔτλητε νέκυν περ ἐόντα σαῶσαι       35

ᾗ τ᾽ ἀλόχῳ ἰδέειν καὶ μητέρι καὶ τέκεϊ ᾧ

καὶ πατέρι Πριάμῳ λαοῖσί τε, τοί κέ μιν ὦκα

ἐν πυρὶ κήαιεν καὶ ἐπὶ κτέρεα κτερίσαιεν.

Αλλά χαρίζεσθε, ω θεοί, στον πάγκακον Πηλείδην,

που μήτε σπλάχνα δίκαια  και μήτε πνεύμα πράον

έχει στα στήθη, αλλ’ άγρια φρονεί σαν το λεοντάρι

που δυνατό ακράτητο την πείναν να χορτάσει

ορμά στα ποίμνια των θνητών. Ομοίως του Αχιλλέως

απ’ την ψυχήν το έλεος εχάθη και το σέβας,

ἀλλ᾽ ὀλοῷ Ἀχιλῆϊ θεοὶ βούλεσθ᾽ ἐπαρήγειν,

ᾧ οὔτ᾽ ἂρ φρένες εἰσὶν ἐναίσιμοι οὔτε νόημα       40

γναμπτὸν ἐνὶ στήθεσσι, λέων δ᾽ ὣς ἄγρια οἶδεν,

ὅς τ᾽ ἐπεὶ ἂρ μεγάλῃ τε βίῃ καὶ ἀγήνορι θυμῷ

εἴξας εἶσ᾽ ἐπὶ μῆλα βροτῶν ἵνα δαῖτα λάβῃσιν·

ὣς Ἀχιλεὺς ἔλεον μὲν ἀπώλεσεν, οὐδέ οἱ αἰδὼς

γίγνεται, ἥ τ᾽ ἄνδρας μέγα σίνεται ἠδ᾽ ὀνίνησι.  45

που τους θνητούς πότε ωφελεί και πότε ζημιώνει.

Χάνει αδελφός τον αδελφόν, πατέρας το παιδί του.

μέλλει μέν πού τις καὶ φίλτερον ἄλλον ὀλέσσαι

ἠὲ κασίγνητον ὁμογάστριον ἠὲ καὶ υἱόν·

Τι μεγαλύτερος καημός; Και όμως αφού τον κλάψουν

παύουν από τα δάκρυα στο τέλος, ότ’ οι μοίρες

ψυχήν υπομονητικήν εδώκαν των ανθρώπων.

Και αυτός αφού εθανάτωσε τον Έκτορα τον θείον

ολόγυρα στου φίλου του τον τάφον με τους ίππους

τον σέρνει. Και όφελος, θαρρώ, και δόξαν δεν θα λάβει.

Αν και γενναίος δύναται να πέσει στην οργήν μας

αφου γην άλαλην αυτός κακοποιεί με λύσσαν.».

ἀλλ᾽ ἤτοι κλαύσας καὶ ὀδυράμενος μεθέηκε·

τλητὸν γὰρ Μοῖραι θυμὸν θέσαν ἀνθρώποισιν.

αὐτὰρ ὅ γ᾽ Ἕκτορα δῖον, ἐπεὶ φίλον ἦτορ ἀπηύρα,

ἵππων ἐξάπτων περὶ σῆμ᾽ ἑτάροιο φίλοιο

ἕλκει· οὐ μήν οἱ τό γε κάλλιον οὐδέ τ᾽ ἄμεινον.

μὴ ἀγαθῷ περ ἐόντι νεμεσσηθέωμέν οἱ ἡμεῖς·

κωφὴν γὰρ δὴ γαῖαν ἀεικίζει μενεαίνων.

Και με χολήν του απάντησεν η Ήρα, η λευκοχέρα:

τὸν δὲ χολωσαμένη προσέφη λευκώλενος Ἥρη·  55

«Θα έστεκε, αργυρότοξε, ο λόγος σου, αν ομοίαν

του Έκτορος θα δώσετε τιμήν και του Αχιλλέως.

Θνητός ο Έκτωρ και θνητής εβύζαξε το γάλα.

Γόνος θεάς ο Αχιλλεύς, που γλυκοαναθρεμμένην

από εμέ, την έδωκα γυναίκα του Πηλέως

που όλοι αγαπούσαν οι θεοί. Και στες χαρές των γάμων

όλοι καθίζετε, ω θεοί, και αυτού με την κιθάραν

και συ, ω πάντοτ’ άπιστε και των αχρείων φίλε.».

εἴη κεν καὶ τοῦτο τεὸν ἔπος ἀργυρότοξε

εἰ δὴ ὁμὴν Ἀχιλῆϊ καὶ Ἕκτορι θήσετε τιμήν.

Ἕκτωρ μὲν θνητός τε γυναῖκά τε θήσατο μαζόν·

αὐτὰρ Ἀχιλλεύς ἐστι θεᾶς γόνος, ἣν ἐγὼ αὐτὴ

θρέψά τε καὶ ἀτίτηλα καὶ ἀνδρὶ πόρον παράκοιτιν

Πηλέϊ, ὃς περὶ κῆρι φίλος γένετ᾽ ἀθανάτοισι.

πάντες δ᾽ ἀντιάασθε θεοὶ γάμου· ἐν δὲ σὺ τοῖσι

δαίνυ᾽ ἔχων φόρμιγγα κακῶν ἕταρ᾽, αἰὲν ἄπιστε.

Και ο Δίας της απάντησεν ο νεφελοσυνάκτης:

τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·

«Ήρα, μη τόσ’ οργίζεσαι με τους θεούς, και ομοίως

δεν θα τους δώσωμεν τιμήν, αλλά και ο Έκτωρ ήταν

εις τους θεούς αγαπητός, όσο κανείς των Τρώων,

καθώς σ’ εμέ που μ’ εύφραινε με τα καλά τους δώρα.

Ότι ποτέ δεν έλειψε τραπέζι στον βωμόν μου

σπονδή και κνίσα, των θεών εξαίρετο μοιράδι.

Ἥρη μὴ δὴ πάμπαν ἀποσκύδμαινε θεοῖσιν·         65

οὐ μὲν γὰρ τιμή γε μί᾽ ἔσσεται· ἀλλὰ καὶ Ἕκτωρ

φίλτατος ἔσκε θεοῖσι βροτῶν οἳ ἐν Ἰλίῳ εἰσίν·

ὣς γὰρ ἔμοιγ᾽, ἐπεὶ οὔ τι φίλων ἡμάρτανε δώρων.

οὐ γάρ μοί ποτε βωμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης

λοιβῆς τε κνίσης τε· τὸ γὰρ λάχομεν γέρας ἡμεῖς.    

Και τώρα ιδού. Να κλέψωμε κρυφά ’πο τον Πηλείδην

τον Έκτορα δεν γίνεται. Τι νύκτα – ημέρα η έτσι

δεν λείπει από το πλάγι του. Αλλ’ ας μου προσκαλέσει

κανένας από τους θεούς την Θέτιδα έμπροσθέν μου

να την διδάξω εγώ το πώς τον Έκτορα θα λύσει

ο Αχιλλεύς, αφού δεχθεί τα δώρα του Πριάμου.».

ἀλλ᾽ ἤτοι κλέψαι μὲν ἐάσομεν, οὐδέ πῃ ἔστι,

λάθρῃ Ἀχιλλῆος θρασὺν Ἕκτορα· ἦ γάρ οἱ αἰεὶ

μήτηρ παρμέμβλωκεν ὁμῶς νύκτάς τε καὶ ἦμαρ.

ἀλλ᾽ εἴ τις καλέσειε θεῶν Θέτιν ἆσσον ἐμεῖο,

ὄφρά τί οἱ εἴπω πυκινὸν ἔπος, ὥς κεν Ἀχιλλεὺς   75

δώρων ἐκ Πριάμοιο λάχῃ ἀπό θ᾽ Ἕκτορα λύσῃ.

Και άμ’ άκουσ’ ετινάχηκεν η ανεμόποδ’ Ίρις

ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δὲ Ἶρις ἀελλόπος ἀγγελέουσα,

μεσσηγὺς δὲ Σάμου τε καὶ Ἴμβρου παιπαλοέσσης

ἔνθορε μείλανι πόντῳ^· ἐπεστονάχησε δὲ λίμνη.

ἣ δὲ μολυβδαίνῃ ἰκέλη ἐς βυσσὸν ὄρουσεν,           80

ἥ τε κατ᾽ ἀγραύλοιο βοὸς κέρας ἐμβεβαυῖα

ἔρχεται ὠμηστῇσιν ἐπ᾽ ἰχθύσι κῆρα φέρουσα.

Εις άντρο μέσα εύρηκε την Θέτιν με τες άλλες

θαλάσσιες κόρες, πόκλαιε του άψογου παιδιού της

την μοίραν που διόριζε προ ώρας να τον χάσει

στην Τροίαν την καλόσβωλην μακράν απ’ την πατρίδα.

εὗρε δ᾽ ἐνὶ σπῆϊ γλαφυρῷ Θέτιν, ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἄλλαι

εἵαθ᾽ ὁμηγερέες ἅλιαι θεαί· ἣ δ᾽ ἐνὶ μέσσῃς

κλαῖε μόρον οὗ παιδὸς ἀμύμονος, ὅς οἱ ἔμελλε     85

φθίσεσθ᾽ ἐν Τροίῃ ἐριβώλακι τηλόθι πάτρης.

Και η φτερόποδη θεά: «σήκω», της είπε, «ω Θέτις.

Σε θέλει ο Ζευς που αθάνατα βουλεύματα έχει ο νους του.».

ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·

ὄρσο Θέτι· καλέει Ζεὺς ἄφθιτα μήδεα εἰδώς.

Και η αργυρόποδη θεά της είπε: «Τι με θέλει

ο υπέρτατος αυτός θεός; Περίλυπη όπως είμαι

δεν μου βαστά να φαίνομαι εμπρός των αθανάτων.

Όμως θα υπάγω, και ό,τ’ ειπεί δεν θα το ειπεί χαμένα.».

τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα·

τίπτέ με κεῖνος ἄνωγε μέγας θεός; αἰδέομαι δὲ   90

μίσγεσθ᾽ ἀθανάτοισιν, ἔχω δ᾽ ἄχε᾽ ἄκριτα θυμῷ.

εἶμι μέν, οὐδ᾽ ἅλιον ἔπος ἔσσεται ὅττί κεν εἴπῃ.

Είπε, κι η ασύγκρητη θεά με γιάδεμα εσκεπάσθη

που ένδυμα μαυρύτερο δεν ήταν από κείνο.

Κι η Ίρις η ανεμόποδη εμπρός κι εκείνη οπίσω

κινήσαν, κι εχωρίζετο το κύμα, ως ανεβαίναν.

ὣς ἄρα φωνήσασα κάλυμμ᾽ ἕλε δῖα θεάων

κυάνεον, τοῦ δ᾽ οὔ τι μελάντερον ἔπλετο ἔσθος.

βῆ δ᾽ ἰέναι, πρόσθεν δὲ ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις      95

ἡγεῖτ᾽· ἀμφὶ δ᾽ ἄρα σφι λιάζετο κῦμα θαλάσσης.

Απ’ τ΄ακρογιάλι επέταξαν στον ουρανόν κι εβρήκαν

τον Βροντητήν και γύρω του οι αθάνατοι εκαθόνταν

όλ’ οι μακάριοι θεοί. Και απ’ του Διός το πλάγι

σηκώθη ευθύς η Αθηνά κι εκάθισεν η Θέτις.

Κι η Ήρα γλυκομίλητη της πρόσφερε ποτήρι

ολόχρυσο, και άμ’ έπιεν το απίθωσεν η Θέτις.

ἀκτὴν δ᾽ ἐξαναβᾶσαι ἐς οὐρανὸν ἀϊχθήτην,

εὗρον δ᾽ εὐρύοπα Κρονίδην, περὶ δ᾽ ἄλλοι ἅπαντες

εἵαθ᾽ ὁμηγερέες μάκαρες θεοὶ αἰὲν ἐόντες.

ἣ δ᾽ ἄρα πὰρ Διὶ πατρὶ καθέζετο, εἶξε δ᾽ Ἀθήνη.100

Ἥρη δὲ χρύσεον καλὸν δέπας ἐν χερὶ θῆκε

καί ῥ᾽ εὔφρην᾽ ἐπέεσσι· Θέτις δ᾽ ὤρεξε πιοῦσα.