ΕΥΡΥΝΟΜΗ

Ο Παυσανίας στα ΑΡΚΑΔΙΚΑ [VIII) γράφει:

41,4

Δωδεκα περίπου στάδια από την ΦΙΓΑΛΙΑ υπάρχουν θερμά λουτρά. Όχι μακριά από αυτά  ο ποταμός ΛΥΜΑΞ κατεβαίνει προς την ΝΕΔΑ. Παρά την συμβολή των ρευμάτων είναι το ιερό της ΕΥΡΥΝΟΜΗΣ, σεβαστό από παλαιά και για την τραχύτητα του εδαφους δυσκολα προσιτό. Περί το ιερό υπάρχουν πολλά και πυκνά κυπαρίσσια. Σχετικά με την ΕΥΡΥΝΟΜΗ η κοινότερη άποψη μεταξύ των Φιγαλέων είναι πως πρόκειται για ένα προσωνύμιο της ΑΡΤΕΜΗΣ. Οσοι όμως από αυτούς διέσωσαν αρχαίες αναμνήσεις λένε πως η ΕΥΡΥΝΟΜΗ είναι κόρη του ΩΚΕΑΝΟΥ, αναφερόμενη και από τον ΟΜΗΡΟ στην Ιλιάδα, πως είχε υποδεχθεί μαζί με την ΘΕΤΙ, τον ΗΦΑΙΣΤΟ. Το ιερό της ΕΥΡΥΝΟΜΗΣ το ανοίγουν μια ορισμένη ημέρα κάθε χρόνο, ενώ τον υπόλοιπο καιρό καθιερώθηκε να το κρατούν κλειστό. Τότε γίνονται θυσίες από την πόλη και από ιδιώτες. Δεν συνέπεσε να βρεθώ στην ΦΙΓΑΛΙΑ την ημέρα της γιορτής και δεν είδα το άγαλμα της ΕΥΡΥΝΟΜΗΣ. Από τους Φιγαλεις άκουσα πως η ξύλινη λατρευτική εικόνα της θεάς είναι ΔΕΜΕΝΗ  ΜΕ  ΧΡΥΣΕΣ  ΑΛΥΣΙΔΕΣ, και πως έχει τη μορφή γυναίκας ως τους γλουτούς. Το κάτω μέρος εχει τη μορφή ψαριού, πράγμα που ταίριαζε ως γνώρισμα μιας κόρης του ΩΚΕΑΝΟΥ, η οποία ζει στο βυθό της θάλασσας μαζί με την ΘΕΤΙ. Στην ΑΡΤΕΜΗ όμως δεν θα ήταν εύκολο να δοθεί  η μορφή αυτή.

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Η τοπική ΕΥΡΥΝΟΜΗ ήταν ίσως δαιμονική ύπαρξη του κάτω κόσμου, όπως ο ΕΥΡΥΝΟΜΟΣ (ΦΩΚΙΚΑ -Χ], 28, 7), την οποία φοβούνται, όπως φαίνεται από το ότι το ξόανό της ήταν δεμένο με αλυσίδες και από το ότι ο ναός της ήταν κλειστός όλον τον χρόνο, εκτός από μια μόνο μέρα, για τις ιλαστήριες ιεροπραξίες. Ταυτίστηκε με την ΑΡΤΕΜΗ γιατί κι αυτή προκαλούσε κάποτε με μεγάλη σκληρότητα τον θάνατο,  ιδίως στις γυναίκες, όπως στις ΝΙΟΒΙΔΕΣ (βλ. ΙΛΙΑΔΟΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Φ, 483 κ.εξ.).].

ΕΥΡΥΝΟΜΟΣ [Παυσανία Χ – ΦΩΚΙΚΑ, 28, 7]

Περιγραφή της ζωγραφιας του Πολυγνώτου σχετικής με την καθοδο του Οδυσσέα στον ΑΔΗ, [Νεκυια], που υπήρχε στους ΔΕΛΦΟΥΣ.

28, 7. Πιο πάνω από αυτά που ανεφερα είναι απεικονισμένος ο ΕΥΡΥΝΟΜΟΣ. Οι εξηγητές των Δελφών λένε πως ο ΕΥΡΥΝΟΜΟΣ είναι ένας από τους δαίμονες του ΑΔΗ, ο οποίος τρώει τις σάρκες των νεκρών αφήνοντας μόνο τα κόκαλά τους. Το ποίημα όμως του Ομήρου σχετικά με τον Οδυσσέα, καθώς και η λεγόμενη ΜΙΝΥΑΔΑ και οι ΝΟΣΤΟΙ, δηλαδή τα ποιήματα όπου μνημονεύεται ο ΑΔΗΣ και τα εκεί φοβερά πράγματα, δεν ξέρουν κανέναν δαίμονα ΕΥΡΥΝΟΜΟ. Θα αναφέρω όμως μόνο τι είδους ον είναι ο ΕΥΡΥΝΟΜΟΣ και πώς παριστάνεται στην εικόνα. Το χρώμα του είναι μεταξύ γαλάζιου και μαύρου σαν των μυγών που κάθονται στα κρέατα. Δείχνει τα δόντια του και κάθεται έχοντας από κάτω στρωμένο δέρμα όρνιου.

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ. Το όνομά του σημαίνει τον ΕΥΡΕΩΣ  ΕΞΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑ. (Όπως και το όνομα φυσικά της ΕΥΡΥΝΟΜΗΣ). Πρόκειται επομένως για τον άρχοντα των νεκρων ή για τον πολυώνυμο κυρίαρχο του κατω κόσμου.].

Σύζυγος της Ευρυνόμης πιστευόταν πως ήταν ο ΟΦΙΩΝ, ο βασιλιάς των ΤΙΤΑΝΩΝ, που βασίλευσε πριν από τον ΚΡΟΝΟ. Όταν ανέλαβε ο ΚΡΟΝΟΣ την εξουσία, γκρέμισε το αντρόγυνο στα Τάρταρα.

Εξ αιτίας της σημασίας του ονόματος της ΕΥΡΥΝΟΜΗΣ, θα σημειώσω ότι στην ΟΔΥΣΣΕΙΑ αναφέρεται ένα παραπλήσιο: Ο  ΕΥΡΥΜΕΔΟΝΤΑΣ. Ετσι λεγόταν ο πατέρας της ΠΕΡΙΒΟΙΑΣ. Ηταν αρχηγός των περηφανων ΓΙΓΑΝΤΩΝ.  Η Περίβοια,   όταν πέθανε ο πατέρας της πλάγιασε με τον ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ και γέννησε τον ΝΑΥΣΙΘΟΟ, τον πατέρα του ΑΛΚΙΝΟΟΥ.

Επίσης,  η τροφός της ΝΑΥΣΙΚΑΣ ονομαζόταν ΕΥΡΥΜΕΔΟΥΣΑ.

ΕΥΡΥΜΕΔΩΝ [ο] επίθετο του Ποσειδώνα και του Ερμή # Ποσειδώνας # Ερμής

ΜΕΔΩ = προστατεύω, εξουσιάζω, βασιλεύω

ΜΕΔΩΝ = ηγεμόνας, βασιλιάς, προστάτης, αρχηγός

G