«Το διαζευκτικόν «ή»»

 

 

«Όταν το δόρυ του Διομήδη, οδηγημένο απ’ της θεάς το χέρι,

μπήχτηκε στα πλευρά τ’ άγριου θεού, του κρανοφόρου, ο Άρης τότε

τέτοια βρυχήθηκε ιαχή που κατατρόμαξαν Αχαιοί και Τρώες,

γιατί ‘ταν (λέει ο Ποιητής) σάμπως ν’ αλάλαξαν εννέα ή δέκα

χιλιάδες πολεμόχαροι πολεμιστές μαζί.

Ω, αυτό το «ή» -

 

 

έκφραση περιπαιχτικής και ευγενικής ταυτόχρονα ακριβολογίας,

αμφίθυμο χαμόγελο μιας αμετάδοτης και αμέτοχης σοφίας

που στρέφει σκωπτικά προς τον εαυτό της και τους άλλους

γνωρίζοντας καλά πως ακατόρθωτη είναι

η ακρίβεια, πως ακρίβεια δεν υπάρχει, (γι’ αυτό κι ασυχώρετο

το ύφος το πομπικό της βεβαιότητας, - ο θεός να μας φυλάει).

«Ή», διαζευκτικό, σεμνή συνέπεια στο μυστήριο της αοριστίας,

βαθιά ανταπόκριση στην πολλαπλότητα ουσιών και φαινομένων,

μ’ εσένανε βολεύουμε κι εμείς τις δυσκολίες του βίου και του ονείρου,

τις τόσες αποχρώσεις και εκδοχές του μαύρου έως το αόρατο άσπρο.

 

 

- Γιάννης Ρίτσος -

 

 

 

 

Πρωτοδημοσιεύθηκε στο βιβλίο Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα, σ. 91 και περιλήφθηκε αργότερα στις Επαναλήψεις Γ΄, Π.Ι΄, σ. 94. Το χωρίο της  Ιλιάδας είναι από τη  Ραψωδία Ε, στ. 859-861, το οποίο παραθέτει ο ποιητής και αναφέρεται στον τραυματισμό του θεού Άρη από το Διομήδη: «.... ο δ’ έβραχε χάλκεος Άρης , / όσσον τ’ εννεάχιλοι επίαχον ή δεκάχιλοι / ανέρες εν πολέμω...».

 

Στην Ραψωδία 14, στ. 148, ο Ομηρος εξηγεί  καλύτερα πως ο αριθμός 9.000 ή 10.000 που αναφέρει αντιπροσωπεύει άνδρες

πολεμιστές, οι οποίοι ορμούν με κραυγές στην μάχη.

Δες Ραψωδία  Ξ, στ. 148.

 

G