[Ιλιάδα, ΡΑΨΩΔΙΑ Β, στ. 573-574].
Παυσανίας, 7, 26, 12: Η γη των Αιγειριτών συνορεύει με των Πελληνέων, οι οποίοι είναι οι τελευταίοι Αχαιοί προς το μέρος της Σικυώνας και ενός τμήματος της Αργολίδας. Το όνομα η πολη το πήρε, όπως ισχυρίζονται οι Πελληνείς , από τον Πάλλαντα που λενε πως ήταν ένας από τους τιτάνες. Κατά τη γνώμη όμως των Αργείων από άνδρα Αργείο Πέλληνα, ο οποίος λένε πως ήταν γιος του ΤΡΙΟΠΑ, γιου του ΦΟΡΒΑΝΤΑ. Μια πολίχνη ονομαζόμενη Δονούσα, η οποία ήταν υπήκοος των Σικυωνίων και βρισκόταν ανάμεσα στην Αίγειρα και στην Πελλήνη, καταστράφηκε από τους Σικυωνίους. Λένε πως την μνημόνευε και ο Ομηρος στον Κατάλογο των εκστρατευσάντων μαζί με τον Αγαμέμνονα, με τον στίχο: και της Υπερησίας και της αποτομης Δονόεσσας. Ο Πεισίστρατος όμως όταν μάζευε τα ομηρικά έπη που ήταν σκόρπια, και διατηρούνταν στην μνήμη εδώ κι εκεί, τότε ο ίδιος ο Πεισίστρατος ή κάποιος από τους συνεργάτες του παραμόρφωσε το όνομα από άγνοια.
Επίνειο των Πελληναίων είναι οι Αριστοναύτες. Από την παραθαλάσσια Αίγειρα έως τους
Αριστοναύτες είναι πορεία 120 σταδίων. Από τους Αριστοναύτες ως την Πελλήνη η
απόσταση είναι η μιση. Το όνομα Αριστοναύτες δοθηκε στο
επίνειο γιατί οι ήρωες που έπλευσαν με την Αργώ είχαν προσορμιστεί και σ’ αυτό
το λιμάνι.
Παυσ. 7,27,4. Οι
Πελληνείς έχουν το ιερό του Απόλλωνα Θεοξενίου, με λατρευτικό άγαλμα
χάλκινο. Τελούνται και αγώνες Θεοξένια προς τιμήν του Απόλλωνα, με συμμετοχή ντόπιων αθλητών και με
χρηματικά έπαθλα για τη νίκη.
Παυσ. 7, 27,11. Από τα
ποτάμια που κατεβαίνουν από τα υπέρ την Πελλήνην βουνά, το προς το μέρος των Αιγειρών
[ομηρ. Υπερησία] ονομάζεται ΚΡΙΟΣ, από τον Τιτάνα Κριό. Κριός ονομάζεται
κι ένα άλλο ποτάμι που πηγαζει από το
όρος Σίπυλο και χύνεται στον Ερμο ποταμό.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Η Υπερησία του Ομήρου είναι η
κατόπιν ονομαζόμενη Αίγειρα.
2. Το όνομα της Γονόεσσας ισχυρίζονται
πως ήταν Δονόεσσα. Αυτό που ίσως παρέσυρε τον Πεισίστρατο ήταν το
επίθετό της ‘αιπεινή’ = ψηλή, απότομη.
Και ‘γουνός’ = βουνό.
3. Κατά τον αγώνα των τιτάνων η Αθηνά σκότωσε
τον Πάλλαντα και τον έγδαρε για να χρησιμοποιήσει το δέρμα του ως ασπίδα
[Απολλόδ. 1,6,2].
4. Ο Φόρβας και ο Τρίοπας
αναφερονται από τον Παυσανία μεταξύ των
μυθικών βασιλέων του Αργους [2,16,1], όπου λέει
πως πρώτος κάτοικος της Αργολίδας ήταν ο Φορωνέας, γιος του ποταμού Ινάχου.
Αυτός συγκέντρωσε πρώτος τους ανθρώπους σε κοινωνία και η περιοχή όπου
συγκεντρώθηκαν ονομάσθηκε Φορωνικόν άστυ. Βασιλιάς μετά τον Φορωνέα
έγινε ο Άργος, εγγονός του και γιος της κόρης του. Αυτός έδωσε το όνομά
του στην χώρα. Γιοι του Αργου ήταν ο Πείρασος και ο ΦΟΡΒΑΝΤΑΣ.
Γιος του Φόρβαντα ήταν ο ΤΡΙΟΠΑΣ και γιοι του Τρίοπα ο Ίασος και
ο Αγήνορας. Κόρη του Ιασου ήταν η Ιώ.
Κόρη του Τρίοπα, επίσης, ήταν η Μεσσήνη
[Παυσ. 4,1,1,] η οποία
παντρεύτηκε τον μικρότερο γιο του Λέλεγα, Πολυκάονα, και οίκησαν μαζί
την Μεσσηνία. Στην Μεσσήνη έφερε τα μυστήρια και τις τελετές των μεγάλων
θεών, ο Καύκων, από την Αθήνα.
Στο 7,26,12 του Παυσανία, όπως
είδαμε, λέει επίσης πως άλλος γιος του Τρίοπα ήταν ο Πέλληνας. Και γιος
του Πέλληνα ήταν ο τιτάν Πάλλας.
Στην Θεογονία [376 κ.εξ., 384 κ.εξ.] και στον Απολλόδ. [Α 8] αναφέρεται πως γιος των τιτάνων Κρίου και
Ευρυβίας ήταν ο Πάλλας, ο οποίος από την Στύγα απέκτησε την Νίκη, τον Ζήλο, το
Κράτος και την Βία.
5. Στις γιορτές των Θεοξενίων πίστευαν πως παρευρίσκετα και
φιλοξενείται και ο θεός προς τιμήν του οποίου γινόταν η γιορτή. Τα Θεοξένια της
Πελλήνης ήταν πλατύτερα φημισμενα παλαιότερα, και φαίνεται πως γίνονταν προς
τιμήν του Απόλλωνα και του Ερμή. Μερικοί από τους αθλητές για τους οποίους
έγραψε ωδές ο Πίνδαρος είχαν νικήσει και στους αγώνες της Πελλήνης,
γιατί στην Πελλήνη τότε δεν έπαιρναν μέρος μόνο αθλητές του τόπου, όπως λεει ο Παυσανίας, ούτε το έπαθλο ήταν χρηματικό, αλλά
ΜΑΛΛΙΝΟΣ ΜΑΝΔΥΑΣ (κατασκευαζόμενος όχι
στην ίδια την Πελλήνη). Ο Πίνδαρος για τον Οπούντιο Εφάρμοστο που
κέρδισε Ολυμπιακή νίκη πάλης στα 468 π.Χ. λέει πως προηγουμένως είχε
κερδίσει στην Πελλήνη τον μάλλινο εκείνο μανδύα (χλαίνη) που είναι ένα
φάρμακο εναντίον των ψυχρών ανέμων (Ολ. 9, 97 : και ψυχράν οπότ’ ευδιανόν φάρμακον αυράν
Πελλάνα φέρε.). Και για άλλον αθλητή λέει πως γύρισε από
την Πελλήνη φορώντας στην πλάτη του το μαλακό μάλλινο ένδυμα (Νέμ. 10, 44 : εκ δε Πελλάνας
επισσάμενοι νώτον μαλακαίσι κρόκαις).
Σημειώνουμε επίσης πως ο Πίνδαρος,
μιλώντας για τους ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ στον Πυθικό Υμνο 4, αναφέρει πως κατά την επιστροφή τους σταμάτησαν στην ΛΗΜΝΟ
και οργάνωσαν αγώνες, με έπαθλο μια εσθήτα: [ΛΑΜΝΙΑΝ Τ' ΕΘ'ΝΕΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΑΝΔΡΟΦΟΝΩΝ: ΕΝΘΑ ΚΑΙ ΓΥΙΩΝ ΑΕΘΛΟΙΣ ΕΠΕΔΕΙΞΑΝΤΟ ΚΡΙΣΙΝ ΕΣΘΑΤΟΣ].