ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Ψ΄(στίχοι : 1-153) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
|
Εκεί στην πόλην έκλαιαν. Και ωστόσον είχαν φθάσει στα πλοία τους οι Αχαιοί, στην άκρην του Ελλησπόντου, καθένας εις την πρύμνην του. Τους Μυρμιδόνας όμως να διαλυθούν δεν άφηνεν ο ισόθεος Πηλείδης, και των συντρόφων έλεγεν: «Ανδρείοι Μυρμιδόνες, ω ποθητοί μου σύντροφοι, τ’ άλογ’ από τ’ αμάξια τώρα δεν θα ξεζέψωμεν, αλλά μαζί μ’ εκείνα θα προχωρήσουμε σιμά να κλάψουμε τον φίλον Πάτροκλον, μόνη προσφορά που των νεκρών ανήκει.
|
ὣς οἳ μὲν στενάχοντο κατὰ πτόλιν· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ ἐπεὶ δὴ νῆάς τε καὶ Ἑλλήσποντον ἵκοντο, οἳ μὲν ἄρ᾽ ἐσκίδναντο ἑὴν ἐπὶ νῆα ἕκαστος, Μυρμιδόνας δ᾽ οὐκ εἴα ἀποσκίδνασθαι Ἀχιλλεύς, ἀλλ᾽ ὅ γε οἷς ἑτάροισι φιλοπτολέμοισι μετηύδα· 5 Μυρμιδόνες ταχύπωλοι ἐμοὶ ἐρίηρες ἑταῖροι μὴ δή πω ὑπ᾽ ὄχεσφι λυώμεθα μώνυχας ἵππους, ἀλλ᾽ αὐτοῖς ἵπποισι καὶ ἅρμασιν ἆσσον ἰόντες Πάτροκλον κλαίωμεν· ὃ γὰρ γέρας ἐστὶ θανόντων.
|
|
Και αφού του πικρού κλάματος την ηδονήν χαρούμε, τ’ άλογα θα ξεζέψουμε κι εδώ θα γίνει ο δείπνος.».
|
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ὀλοοῖο τεταρπώμεσθα γόοιο, 10 ἵππους λυσάμενοι δορπήσομεν ἐνθάδε πάντες.
|
|
Είπε και όλοι εθρήνησαν και πρώτος ο Πηλείδης κι εφέραν γύρω εις τον νεκρόν τρεις γύρες με τους ίππους κλαίοντας και στα κλάματα τους εκινούσε η Θέτις. Δάκρυα στον άμμον, δάκρυα στα όπλα τους εκύλαν πόσον τους ήταν ποθητός ο μέγας πολεμάρχος. Και ο Πηλείδης άπλωσε στου φίλου του τα στήθη τ’ ανθρωποφόνα χέρια του κι έκανε αρχή του θρήνου:
|
ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ᾤμωξαν ἀολλέες, ἦρχε δ᾽ Ἀχιλλεύς. οἳ δὲ τρὶς περὶ νεκρὸν ἐΰτριχας ἤλασαν ἵππους μυρόμενοι· μετὰ δέ σφι Θέτις γόου ἵμερον ὦρσε. δεύοντο ψάμαθοι, δεύοντο δὲ τεύχεα φωτῶν 15 δάκρυσι· τοῖον γὰρ πόθεον μήστωρα φόβοιο. τοῖσι δὲ Πηλεΐδης ἁδινοῦ ἐξῆρχε γόοιο χεῖρας ἐπ᾽ ἀνδροφόνους θέμενος στήθεσσιν ἑταίρου·
|
|
«Αγάλλου, ω Πάτροκλε, και αυτού που ευρίσκεσαι στον Άδην, ότι όλα όσα σου’ταξα τα τελειώνω τώρα, τον Έκτορα να σύρω εδώ, στους σκύλους να τον δώσω, και εις την πυράν σου δώδεκα τέκνα λαμπρά των Τρώων από χολήν του φόνου σου να σου αποκεφαλήσω.».
|
χαῖρέ μοι ὦ Πάτροκλε καὶ εἰν Ἀΐδαο δόμοισι· πάντα γὰρ ἤδη τοι τελέω τὰ πάροιθεν ὑπέστην 20 Ἕκτορα δεῦρ᾽ ἐρύσας δώσειν κυσὶν ὠμὰ δάσασθαι, δώδεκα δὲ προπάροιθε πυρῆς ἀποδειροτομήσειν Τρώων ἀγλαὰ τέκνα σέθεν κταμένοιο χολωθείς.
|
|
Αυτά’πε και σκληρόψυχα τον Έκτορα τον θείον ξάπλωσε μπρούμυτα σιμά στην κλίνην του Πατρόκλου στο χώμα. Κι εξεζώνονταν ωστόσο οι Μυρμιδόνες τα χάλκινά τους άρματα κι εξέζεψαν τους ίππους και όλοι εκαθίσαν έμπροσθεν στην πρύμνην του Αχιλλέως που ευφραντικά τους έκανε νεκρώσιμο τραπέζι.
|
ἦ ῥα καὶ Ἕκτορα δῖον ἀεικέα μήδετο ἔργα πρηνέα πὰρ λεχέεσσι Μενοιτιάδαο τανύσσας 25 ἐν κονίῃς· οἳ δ᾽ ἔντε᾽ ἀφωπλίζοντο ἕκαστος χάλκεα μαρμαίροντα, λύον δ᾽ ὑψηχέας ἵππους, κὰδ δ᾽ ἷζον παρὰ νηῒ ποδώκεος Αἰακίδαο μυρίοι· αὐτὰρ ὃ τοῖσι τάφον μενοεικέα δαίνυ.
|
|
Και βόδια κάτασπρα πολλά σφαζόμενα εβογγούσαν, εσφάζοντο και αρνιά πολλά κι ερίφια που βελάζαν. Χοίροι πολλοί λευκόδοντες, που από το πάχος λάμπαν, στου Ηφαίστου εκαψαλίζονταν την φλόγαν τεντωμένοι, και στον νεκρόν ολόγυρα το αίμα επλημμυρούσε.
|
πολλοὶ μὲν βόες ἀργοὶ ὀρέχθεον ἀμφὶ σιδήρῳ σφαζόμενοι, πολλοὶ δ᾽ ὄϊες καὶ μηκάδες αἶγες· πολλοὶ δ᾽ ἀργιόδοντες ὕες θαλέθοντες ἀλοιφῇ εὑόμενοι τανύοντο διὰ φλογὸς Ἡφαίστοιο· πάντῃ δ᾽ ἀμφὶ νέκυν κοτυλήρυτον ἔρρεεν αἷμα.
|
|
Και οι βασιλείς των Αχαιών τον μέγαν Αχιλλέα, ως ήταν απ’ τον θάνατον του φίλου χολωμένος, με κόπον τον κατάπεισαν να τον ακολουθήσει εις του Ατρείδη την σκηνήν. Και αμέσως, άμα εφθάσαν, στους ψιλοφώνους κήρυκες επρόσταξαν να στήσουν τρίποδα μέγαν στην φωτιά, να πείσουν τον Πηλείδη απ’ τα πηγμένα αίματα το σώμα να καθάρει.
|
αὐτὰρ τόν γε ἄνακτα ποδώκεα Πηλεΐωνα 35 εἰς Ἀγαμέμνονα δῖον ἄγον βασιλῆες Ἀχαιῶν σπουδῇ παρπεπιθόντες ἑταίρου χωόμενον κῆρ. οἳ δ᾽ ὅτε δὴ κλισίην Ἀγαμέμνονος ἷξον ἰόντες, αὐτίκα κηρύκεσσι λιγυφθόγγοισι κέλευσαν ἀμφὶ πυρὶ στῆσαι τρίποδα μέγαν, εἰ πεπίθοιεν 40 Πηλεΐδην λούσασθαι ἄπο βρότον αἱματόεντα.
|
|
Και αυτός αρνείτο στερεά και μέγαν ώμοσ’ όρκον:
|
αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἠρνεῖτο στερεῶς, ἐπὶ δ᾽ ὅρκον ὄμοσσεν·
|
|
«Μα τον Κρονίδην των θεών εξαίσιον και πρώτον, λούσιμο αυτή μου η κεφαλή δεν θα δεχθεί πριν βάλω εις την πυράν τον Πάτροκλον, και του σηκώσω τάφον και τα μαλλιά μου κουρευθούν, ότι παρόμοιος πόνος δεν θα μου πλήξει την ψυχήν όσον καιρόν και αν ζήσω.
|
οὐ μὰ Ζῆν᾽, ὅς τίς τε θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος, οὐ θέμις ἐστὶ λοετρὰ καρήατος ἆσσον ἱκέσθαι πρίν γ᾽ ἐνὶ Πάτροκλον θέμεναι πυρὶ σῆμά τε χεῦαι κείρασθαί τε κόμην, ἐπεὶ οὔ μ᾽ ἔτι δεύτερον ὧδε ἵξετ᾽ ἄχος κραδίην ὄφρα ζωοῖσι μετείω.
|
|
Αλλά για τώρ’ ας στέρξωμε το θλιβερό τραπέζι. Και πρόσταξ’ αύριον ενωρίς, ω Ατρείδη βασιλέα, ξύλα να φέρουν κι έπειτα να ετοιμάσουν ίσα τους πεθαμένους προβοδούν εις τον ανήλιον τόπον.
|
ἀλλ᾽ ἤτοι νῦν μὲν στυγερῇ πειθώμεθα δαιτί· ἠῶθεν δ᾽ ὄτρυνον ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον ὕλην τ᾽ ἀξέμεναι παρά τε σχεῖν ὅσσ᾽ ἐπιεικὲς 50 νεκρὸν ἔχοντα νέεσθαι ὑπὸ ζόφον ἠερόεντα,
|
|
Γρήγορα τούτος άφαντος να γίνει απ’ έμπροσθέν μας μέσα εις την φλόγα και ο λαός τα έργα του να πιάσει.».
|
ὄφρ᾽ ἤτοι τοῦτον μὲν ἐπιφλέγῃ ἀκάματον πῦρ θᾶσσον ἀπ᾽ ὀφθαλμῶν, λαοὶ δ᾽ ἐπὶ ἔργα τράπωνται.
|
|
Είπε και όλοι πρόθυμοι στον λόγον του υπακούσαν. Και αφού το δείπνο ετοίμασαν σπουδαστικά καθένας έτρωγαν, και όλοι εχάρηκαν το ισόμοιρο τραπέζι.
|
ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδὲ πίθοντο. ἐσσυμένως δ᾽ ἄρα δόρπον ἐφοπλίσσαντες ἕκαστοι δαίνυντ᾽, οὐδέ τι θυμὸς ἐδεύετο δαιτὸς ἐΐσης.
|
|
Κι αφού εφάγαν κι έπιαν όσο ήθελε η ψυχή τους εις την σκηνήν εγύρισε καθένας να πλαγιάσει. Αλλ’ ο Πηλείδης κείτονταν στο ελεύθερο ακρογιάλι στενάζοντας και ολόγυρα των Μυρμιδόνων πλήθος, και ο ύπνος οπού της ψυχής κάθε φροντίδα σβήνει βαθύς του περιχύθηκε στα μέλη τα γενναία κοπιασμέν’ απ’ τον βαρύν αγώνα που’χε κάμει να κυνηγά τον Έκτορα στα τείχη εμπρός της Τροίας.
|
αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο, οἳ μὲν κακκείοντες ἔβαν κλισίην δὲ ἕκαστος, Πηλεΐδης δ᾽ ἐπὶ θινὶ πολυφλοίσβοιο θαλάσσης κεῖτο βαρὺ στενάχων πολέσιν μετὰ Μυρμιδόνεσσιν ἐν καθαρῷ, ὅθι κύματ᾽ ἐπ᾽ ἠϊόνος κλύζεσκον· εὖτε τὸν ὕπνος ἔμαρπτε λύων μελεδήματα θυμοῦ νήδυμος ἀμφιχυθείς· μάλα γὰρ κάμε φαίδιμα γυῖα Ἕκτορ᾽ ἐπαΐσσων προτὶ Ἴλιον ἠνεμόεσσαν·
|
|
Κι ήλθε η ψυχή του δύστυχου Πατρόκλου και έμοιαζ’ όλη μ’ εκείνον εις τ’ ανάστημα και στα λαμπρά του μάτια και στην φωνήν και όμοια τα ενδύματα εφορούσε. Στην κεφαλήν του εστάθηκεν επάνω και του είπε:
|
ἦλθε δ᾽ ἐπὶ ψυχὴ Πατροκλῆος δειλοῖο 65 πάντ᾽ αὐτῷ μέγεθός τε καὶ ὄμματα κάλ᾽ ἐϊκυῖα καὶ φωνήν, καὶ τοῖα περὶ χροῒ εἵματα ἕστο· στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὲρ κεφαλῆς καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·
|
|
«Κοιμάσαι και με λησμονείς, γλυκύτατε Πηλείδη, νεκρόν, και ότ’ ήμουν ζωντανός εις την καρδιά σου μ’ είχες. Θάψε μ’ ευθύς να διαβώ του Άδη τον πυλώνα. Μακράν με διώχνουν οι ψυχές, σκιές αναπαυμένων να μη διαβώ τον ποταμόν και απόπερα τες σμίξω, κι εμπρός στες πύλες τες πλατιές του Άδη παραδέρνω. Δος μου το χέρι, κλαίομαι. Και οπίσω από τον Άδη δεν θα’λθω, αφού μες στην πυράν με βάλετε του τάφου.
|
εὕδεις, αὐτὰρ ἐμεῖο λελασμένος ἔπλευ Ἀχιλλεῦ. οὐ μέν μευ ζώοντος ἀκήδεις, ἀλλὰ θανόντος· 70 θάπτέ με ὅττι τάχιστα πύλας Ἀΐδαο περήσω. τῆλέ με εἴργουσι ψυχαὶ εἴδωλα καμόντων, οὐδέ μέ πω μίσγεσθαι ὑπὲρ ποταμοῖο ἐῶσιν, ἀλλ᾽ αὔτως ἀλάλημαι ἀν᾽ εὐρυπυλὲς Ἄϊδος δῶ. καί μοι δὸς τὴν χεῖρ᾽· ὀλοφύρομαι, οὐ γὰρ ἔτ᾽ αὖτις νίσομαι ἐξ Ἀΐδαο, ἐπήν με πυρὸς λελάχητε.
|
|
Ότι όχι πλέον ζωντανοί καθήμενοι μονάχοι θενά τα λέγωμε ως και πριν. Κι εμένα η μοίρα η μαύρη μ’ άρπαξε ως διορίσθηκεν από την γενετήν μου. Και σένα η μοίρα διόρισεν, ισόθεε Πηλείδη, κάτω απ’ τα τείχη να σβησθείς των ανδρειωμένων Τρώων. Και άλλο ακόμη θα σου ειπώ κι ελπίζω να το στέρξεις.
|
οὐ μὲν γὰρ ζωοί γε φίλων ἀπάνευθεν ἑταίρων βουλὰς ἑζόμενοι βουλεύσομεν, ἀλλ᾽ ἐμὲ μὲν κὴρ ἀμφέχανε στυγερή, ἥ περ λάχε γιγνόμενόν περ· καὶ δὲ σοὶ αὐτῷ μοῖρα, θεοῖς ἐπιείκελ᾽ Ἀχιλλεῦ, 80 τείχει ὕπο Τρώων εὐηφενέων ἀπολέσθαι. ἄλλο δέ τοι ἐρέω καὶ ἐφήσομαι αἴ κε πίθηαι·
|
|
Μη απ’ τα δικά σου χωριστά τα κόκαλά μου βάλεις. Αλλ’ όπως εις το σπίτι σου μ’ ανάθρεψαν μαζί σου, όταν παιδί στην σκέπην σας με έφερε ο πατέρας απ’ τον Οπούντα, εξ αφορμής κακής ανδροφονίας, όταν του Αμφιδάμαντος εφόνευσα τ’ αγόρι αθέλητα, ως εθύμωσα μ’ αυτόν στους αστραγάλους.
|
μὴ ἐμὰ σῶν ἀπάνευθε τιθήμεναι ὀστέ᾽ Ἀχιλλεῦ, ἀλλ᾽ ὁμοῦ ὡς ἐτράφημεν ἐν ὑμετέροισι δόμοισιν, εὖτέ με τυτθὸν ἐόντα Μενοίτιος ἐξ Ὀπόεντος 85 ἤγαγεν ὑμέτερόνδ᾽ ἀνδροκτασίης ὕπο λυγρῆς, ἤματι τῷ ὅτε παῖδα κατέκτανον Ἀμφιδάμαντος νήπιος οὐκ ἐθέλων ἀμφ᾽ ἀστραγάλοισι χολωθείς·
|
|
Τότε μ’ εδέχθηκε ο Πηλεύς και καλοανάθρεψέ με στο σπίτι, και μ’ ονόμασεν αυτός ακόλουθόν σου. Γι’ αυτό των δυο τα κόκαλα μια θήκη ας κλείσει μόνη, η χρυσή στάμνα, που η σεπτή σου εχάρισε μητέρα.».
|
ἔνθά με δεξάμενος ἐν δώμασιν ἱππότα Πηλεὺς ἔτραφέ τ᾽ ἐνδυκέως καὶ σὸν θεράποντ᾽ ὀνόμηνεν· 90 ὣς δὲ καὶ ὀστέα νῶϊν ὁμὴ σορὸς ἀμφικαλύπτοι χρύσεος ἀμφιφορεύς, τόν τοι πόρε πότνια μήτηρ.
|
|
Σ’ εκείνον ο γοργόποδος απάντησε Αχιλλέας:
«Τ’ ήλθες, σεπτή μου κεφαλή, να μ’ έβρης και να κάμω μου παραγγέλλεις όλα αυτά; Κι εγώ θα σε υπακούσω και όλα θα γίνουν,ως ποθείς. Αλλ’ έλα εδώ σιμά μου, όπως και ολίγες καν στιγμές εδώ περιπλεγμένοι του πικρού κλάματος μαζί την ηδονήν χαρούμε.».
|
τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· τίπτέ μοι ἠθείη κεφαλὴ δεῦρ᾽ εἰλήλουθας καί μοι ταῦτα ἕκαστ᾽ ἐπιτέλλεαι; αὐτὰρ ἐγώ τοι πάντα μάλ᾽ ἐκτελέω καὶ πείσομαι ὡς σὺ κελεύεις. ἀλλά μοι ἆσσον στῆθι· μίνυνθά περ ἀμφιβαλόντε ἀλλήλους ὀλοοῖο τεταρπώμεσθα γόοιο.
|
|
Και τες αγκάλες άπλωσεν αλλ’ έπιασεν αέρα. Ότ’ η ψυχή κάτω απ’ την γην ωσάν καπνός εχάθη τρίζοντας. Και ο Αχιλλεύς πετάχθη σαστισμένος. Κτύπησε τες παλάμες του και με παράπον’ είπε:
|
ὣς ἄρα φωνήσας ὠρέξατο χερσὶ φίλῃσιν οὐδ᾽ ἔλαβε· ψυχὴ δὲ κατὰ χθονὸς ἠΰτε καπνὸς 100 ᾤχετο τετριγυῖα· ταφὼν δ᾽ ἀνόρουσεν Ἀχιλλεὺς χερσί τε συμπλατάγησεν, ἔπος δ᾽ ὀλοφυδνὸν ἔειπεν·
|
|
«Θεοί μου, και στην κατοικιά του Άδη, καθώς βλέπω είναι ψυχή και φάντασμα, αλλά δεν έχει σπλάχνα. Ότ’ η ψυχή του δύστυχου Πατρόκλου μου οληνύκτα μ’ εκείνον απαράλλακτη επάνω μου εστεκόταν και μου παράγγελνε πολλά, στα δάκρυα της πνιγμένη.».
|
ὢ πόποι ἦ ῥά τίς ἐστι καὶ εἰν Ἀΐδαο δόμοισι ψυχὴ καὶ εἴδωλον, ἀτὰρ φρένες οὐκ ἔνι πάμπαν· παννυχίη γάρ μοι Πατροκλῆος δειλοῖο 105 ψυχὴ ἐφεστήκει γοόωσά τε μυρομένη τε, καί μοι ἕκαστ᾽ ἐπέτελλεν, ἔϊκτο δὲ θέσκελον αὐτῷ.
|
|
Είπε και εις όλους κίνησε τον πόθον των δακρύων. Κι η αυγή τους ήβρε ολόγυρα στο λείψανο να κλαίουν.».
|
ὣς φάτο, τοῖσι δὲ πᾶσιν ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο· μυρομένοισι δὲ τοῖσι φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠὼς
|
|
Και τότε απ’ όλες τες σκηνές, ως όρισεν ο Ατρείδης, άνδρες με τα μουλάρια τους κινούσαν για τον λόγγον να φέρουν ξύλα, κι έφορος ο εξαίσιος Μηριόνης του πολεμάρχου ακόλουθος, μεγάλου Ιδομενέως. Και αξίνες και καλόπλεκτα σχοινιά βαστούσαν όλοι με τα μουλάρια τους εμπρός, και ανεβοκατεβήκαν ράχες πολλές, λοξά, στριφτά μές στ΄άγρια μονοπάτια.
|
ἀμφὶ νέκυν ἐλεεινόν. ἀτὰρ κρείων Ἀγαμέμνων 110 οὐρῆάς τ᾽ ὄτρυνε καὶ ἀνέρας ἀξέμεν ὕλην πάντοθεν ἐκ κλισιῶν· ἐπὶ δ᾽ ἀνὴρ ἐσθλὸς ὀρώρει Μηριόνης θεράπων ἀγαπήνορος Ἰδομενῆος. οἳ δ᾽ ἴσαν ὑλοτόμους πελέκεας ἐν χερσὶν ἔχοντες σειράς τ᾽ εὐπλέκτους· πρὸ δ᾽ ἄρ᾽ οὐρῆες κίον αὐτῶν. πολλὰ δ᾽ ἄναντα κάταντα πάραντά τε δόχμιά τ᾽ ἦλθον·
|
|
Κι ότ’ έφθασαν στα σύλλακκα της δροσισμένης Ίδης γοργά τα υψηλά δρυά μ’ ακονητές αξίνες έκοφταν και, όπως έπεφταν τα δένδρ’, αχούσε ο τόπος. Και, αφού τα εσχίζαν, έδεναν τα ξύλα στα μουλάρια.
|
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κνημοὺς προσέβαν πολυπίδακος Ἴδης, αὐτίκ᾽ ἄρα δρῦς ὑψικόμους ταναήκεϊ χαλκῷ τάμνον ἐπειγόμενοι· ταὶ δὲ μεγάλα κτυπέουσαι πῖπτον· τὰς μὲν ἔπειτα διαπλήσσοντες Ἀχαιοὶ
|
|
Και από τον λόγγον πρόθυμα να φθάσουν στην πεδιάδα εκείνα ετετραπόδιζαν. Και ακόμ’ οι ξυλοκόποι φέρνουν γογγύλι’ επάνω τους, ως είπε ο Μηριόνης, του Ιδομενέως οπαδός. Κατόπιν στ’ ακρογιάλλι τα έβαζαν αραδιαστά στο μέρος που ο Πηλείδης μνήμα να στησει εσκέφθηκεν αυτού και του Πατρόκλου.
|
ἔκδεον ἡμιόνων· ταὶ δὲ χθόνα ποσσὶ δατεῦντο ἐλδόμεναι πεδίοιο διὰ ῥωπήϊα[1] πυκνά. πάντες δ᾽ ὑλοτόμοι φιτροὺς φέρον· ὡς γὰρ ἀνώγει Μηριόνης θεράπων ἀγαπήνορος Ἰδομενῆος. κὰδ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ ἀκτῆς βάλλον ἐπισχερώ, ἔνθ᾽ ἄρ᾽ Ἀχιλλεὺς φράσσατο Πατρόκλῳ μέγα ἠρίον ἠδὲ οἷ αὐτῷ. αὐτὰρ ἐπεὶ πάντῃ παρακάββαλον ἄσπετον ὕλην
|
|
Και αφού με ξύλ’ αμέτρητα τον τόπον εσκεπάσαν καθήμενοι επερίμεναν. Ωστόσον ο Πηλείδης τους Μυρμιδόνας πρόσταξε να ζώσουν τ’ άρματά τους, και κάτω από τες άμαξες να ζέψουν τα πουλάρια. Και αρματωμένοι ανέβηκαν στ’ αμάξια οι κυβερνήτες και οι μαχηταί στο πλάγι τους, και οπίσω ακολουθούσαν σαν μαύρο σύγνεφο οι πεζοί. Εβάσταζαν στην μέσην τον Πάτροκλον οι σύντροφοι και όλον με τα κομμένα μαλλιά τους τον εσκέπασαν, και οπίσω του βαστούσε την κεφαλήν ο ισόθεος Πηλείδης, πικραμένος που σύντροφον εξαίσιον στον Άδη προβοδούσε.
|
ἥατ᾽ ἄρ᾽ αὖθι μένοντες ἀολλέες. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς αὐτίκα Μυρμιδόνεσσι φιλοπτολέμοισι κέλευσε χαλκὸν ζώννυσθαι, ζεῦξαι δ᾽ ὑπ᾽ ὄχεσφιν ἕκαστον ἵππους· οἳ δ᾽ ὄρνυντο καὶ ἐν τεύχεσσιν ἔδυνον, ἂν δ᾽ ἔβαν ἐν δίφροισι παραιβάται ἡνίοχοί τε, πρόσθε μὲν ἱππῆες, μετὰ δὲ νέφος εἵπετο πεζῶν μυρίοι· ἐν δὲ μέσοισι φέρον Πάτροκλον ἑταῖροι. θριξὶ δὲ πάντα νέκυν καταείνυσαν, ἃς ἐπέβαλλον κειρόμενοι· ὄπιθεν δὲ κάρη ἔχε δῖος Ἀχιλλεὺς ἀχνύμενος· ἕταρον γὰρ ἀμύμονα πέμπ᾽ Ἄϊδος δέ.
|
|
Και όταν στο μέρος έφθασαν που έδειξε ο Πηλείδης τον βάλαν κάτω και άφθονα του εστοίβασαν τα ξύλα.
|
οἳ δ᾽ ὅτε χῶρον ἵκανον ὅθί σφισι πέφραδ᾽ Ἀχιλλεὺς κάτθεσαν, αἶψα δέ οἱ μενοεικέα νήεον ὕλην.
|
|
Τότ’ άλλο εσκέφθη ο Αχιλλεύς. Απ’ την πυράν εστράφη, την ξανθήν κόμην έκοψε που την καλλιεργούσε του ποταμού του Σπερχειού καλήν να την προσφέρει.
Κι είπε με πόνον της καρδιάς κοιτώντας τα πελάγη :
|
ἔνθ᾽ αὖτ᾽ ἄλλ᾽ ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς· 140 στὰς ἀπάνευθε πυρῆς ξανθὴν ἀπεκείρατο χαίτην, τήν ῥα Σπερχειῷ[2] ποταμῷ τρέφε τηλεθόωσαν·
ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπεν ἰδὼν ἐπὶ οἴνοπα πόντον·
|
|
«Άλλα σου ευχήθη, ω Σπερχειέ, το στόμα του πατρός μου όταν εκεί θα εγύριζα στην γην την πατρικήν μου, να δώσει εσέ την κόμην μου και αγίαν εκατόμβην, και αυτού στο κτήμα, στες πηγές, πόχεις βωμόν ευώδη πεντήκοντ’ αμουνούχιστα κριάρια να σου σφάξει. Αλλά συ δεν εκτέλεσες αυτά που ευχήθη ο γέρος. Τώρ’ αφού δεν θα ξαναϊδώ την ποθητήν πατρίδα ας πάρει ο ήρως Πάτροκλος την κόμην μου στον Άδη.».
|
Σπερχεί᾽ ἄλλως σοί γε πατὴρ ἠρήσατο Πηλεὺς κεῖσέ με νοστήσαντα φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν 145 σοί τε κόμην κερέειν ῥέξειν θ᾽ ἱερὴν ἑκατόμβην, πεντήκοντα δ᾽ ἔνορχα παρ᾽ αὐτόθι μῆλ᾽ ἱερεύσειν ἐς πηγάς, ὅθι τοι τέμενος βωμός τε θυήεις. ὣς ἠρᾶθ᾽ ὃ γέρων, σὺ δέ οἱ νόον οὐκ ἐτέλεσσας. νῦν δ᾽ ἐπεὶ οὐ νέομαί γε φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν Πατρόκλῳ ἥρωϊ κόμην ὀπάσαιμι φέρεσθαι.
|
|
Είπε, την κόμην έβαλε στου αγαπημένου φίλου τα χέρια και όλους έκαμε τα δάκρυα ν’ αρχινήσουν.
|
ὣς εἰπὼν ἐν χερσὶ κόμην ἑτάροιο φίλοιο θῆκεν, τοῖσι δὲ πᾶσιν ὑφ᾽ ἵμερον ὦρσε γόοιο.
|
[1] Ρωπήια =Λόγγοι.