ΙΛΙΑΔΟΣ  -  ΡΑΨΩΔΙΑ  Ψ΄ (στίχοι  : 257-357) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ  ΠΟΛΥΛΑ]
Και άμα τελειώσαν, τον λαόν εκράτησε ο Πηλείδης και εις πλατύν γύρον έκαμε τα πλήθη να καθίσουν, κι έβγαλε απ’ τα καράβια του του αγώνος τα βραβεία, ίππους,  μουλάρια, βόδια και καλόζωνες γυναίκες και λέβητες και τρίποδες και σίδερο εργασμένο.	χεύαντες δὲ τὸ σῆμα πάλιν κίον. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς αὐτοῦ λαὸν ἔρυκε καὶ ἵζανεν εὐρὺν ἀγῶνα, νηῶν δ᾽ ἔκφερ᾽ ἄεθλα λέβητάς τε τρίποδάς τε ἵππους θ᾽ ἡμιόνους τε βοῶν τ᾽ ἴφθιμα κάρηνα,   260 ἠδὲ γυναῖκας ἐϋζώνους πολιόν τε σίδηρον.
Έθεσε πρώτα στους ταχείς ιππείς λαμπρό βραβείο να πάρει ο πρώτος άξιαν, σ’ έργα λαμπρά, γυναίκα και με τ’ αυτιά του τρίποδα, που μέτρα εικοσιδύο χωρούσε. Και στον δεύτερον μιαν άστρωτην φοράδα εξάχρονην, που έμελλε μουλάρι να γεννήσει.	ἱππεῦσιν μὲν πρῶτα ποδώκεσιν ἀγλά᾽ ἄεθλα θῆκε γυναῖκα[1] ἄγεσθαι ἀμύμονα ἔργα ἰδυῖαν καὶ τρίποδ᾽ ὠτώεντα[2] δυωκαιεικοσίμετρον τῷ πρώτῳ· ἀτὰρ αὖ τῷ δευτέρῳ ἵππον ἔθηκεν ἑξέτε᾽ ἀδμήτην βρέφος ἡμίονον κυέουσαν·
Του τρίτου λέβητ’ άκαφτον, όλον λευκόν ακόμη, λαμπρόν, που μέτρα τέσσερα χωρούσε, κάτω βάζει.	αὐτὰρ τῷ τριτάτῳ ἄπυρον κατέθηκε λέβητα καλὸν τέσσαρα μέτρα κεχανδότα λευκὸν ἔτ᾽ αὔτως·
Και του τετάρτου έστησε δυο τάλαντα χρυσάφι. Του πέμπτου ένα διχέρουλον αφλόγιστο ποτήρι.	τῷ δὲ τετάρτῳ θῆκε δύω χρυσοῖο τάλαντα[3], πέμπτῳ δ᾽ ἀμφίθετον φιάλην ἀπύρωτον ἔθηκε.
Και ορθός εστάθη κι άρχισε να λέγει στους Αργείους:	στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«Ατρείδη, και των Αχαιών οι άλλοι πολεμάρχοι, αυτά στην μέσην έθεσα για τους ιππείς βραβεία. Αν τον αγώνα εκάναμε δι’ άλλον πεθαμένον, τα πρώτα εγώ θα έπαιρνα βραβεία στην σκηνήν μου.	Ἀτρεΐδη τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ ἱππῆας τάδ᾽ ἄεθλα δεδεγμένα κεῖτ᾽ ἐν ἀγῶνι. εἰ μὲν νῦν ἐπὶ ἄλλῳ ἀεθλεύοιμεν Ἀχαιοὶ ἦ τ᾽ ἂν ἐγὼ τὰ πρῶτα λαβὼν κλισίην[4] δὲ φεροίμην.
Γνωρίζετ’ αν οι ίπποι μου πρωτεύουν στην ανδρείαν. Αθάνατ’ είναι, ο Ποσειδών τους έχει δώσει πρώτα εις τον πατέρα μου και αυτός τους έδωκε σ’ εμένα. Όθεν θα μείνω ανάμερα κι εγώ και τ’ άλογά μου.	ἴστε γὰρ ὅσσον ἐμοὶ ἀρετῇ περιβάλλετον ἵπποι· ἀθάνατοί τε γάρ εἰσι, Ποσειδάων δὲ πόρ᾽ αὐτοὺς πατρὶ ἐμῷ Πηλῆϊ, ὃ δ᾽ αὖτ᾽ ἐμοὶ ἐγγυάλιξεν. ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ μενέω καὶ μώνυχες ἵπποι·
Ο κυβερνήτης ο αγαθός δεν τους δοξάζει πλέον, οπού συχνά τους έλουζεν από καθάρια βρύση και όλες τες χαίτες έραινε μ’ ευωδιασμένο λάδι.	τοίου γὰρ κλέος ἐσθλὸν ἀπώλεσαν ἡνιόχοιο      280 ἠπίου, ὅς σφωϊν μάλα πολλάκις ὑγρὸν ἔλαιον χαιτάων κατέχευε λοέσσας ὕδατι λευκῷ.
Εκείνον τώρ’ αυτοί πενθούν, τες χαίτες των κρεμώντας κάτω ως το χώμα, ακίνητοι στον πόνον της ψυχής των. Κι ετοιμασθείτ’ οι άλλοι εσείς, όσοι στα στερεά σας αμάξια θάρρος έχετε και στα καλά πουλάρια.».	τὸν τώ γ᾽ ἑσταότες πενθείετον, οὔδεϊ δέ σφι χαῖται ἐρηρέδαται, τὼ δ᾽ ἕστατον ἀχνυμένω κῆρ. ἄλλοι δὲ στέλλεσθε κατὰ στρατόν, ὅς τις Ἀχαιῶν   ἵπποισίν τε πέποιθε καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν.
Είπε ο Πηλείδης και ταχείς ιππείς επεταχθήκαν.	ὣς φάτο Πηλεΐδης, ταχέες δ᾽ ἱππῆες ἄγερθεν.
Ο πολεμάρχος Εύμηλος σηκώθη απ’ όλους πρώτος, υιός του Αδμήτου, δοξαστός στους ιππικούς αγώνας. Κατόπι ευθύς ο δυνατός σηκώνεται ο Διομήδης, τους ίππους ζεύει του Τρωός, που’χε του Αινεία πάρει τότε, οπού τούτον έσωσε στον κίνδυνόν του ο Φοίβος.	ὦρτο πολὺ πρῶτος μὲν ἄναξ ἀνδρῶν Εὔμηλος Ἀδμήτου φίλος υἱός, ὃς ἱπποσύνῃ ἐκέκαστο· τῷ δ᾽ ἐπὶ Τυδεΐδης ὦρτο κρατερὸς Διομήδης, 290 ἵππους δὲ Τρῳοὺς ὕπαγε ζυγόν, οὕς ποτ᾽ ἀπηύρα Αἰνείαν, ἀτὰρ αὐτὸν ὑπεξεσάωσεν Ἀπόλλων.
Σηκώθη τότε  και ο ξανθός διογέννητος Ατρείδης κι έζευεν, ο Μενέλαος, δυο γρήγορα πουλάρια, με τον δικόν του Πόδαγρον την Αίθην του αδελφού του, που χάρισ’ ο Εχέπωλος σ’ αυτόν ο Αγχισιάδης, για να μην τον ακολουθεί στα τείχη εμπρός της Τροίας, και αυτού μες στην πλατύχωρην πατρίδα Σικυώνα να ευφραίνετ’ όλα τα καλά που του’χε δώσει ο Δίας. Κείνην τότ’ έζεψεν αυτός λαχταριστήν φοράδα.	τῷ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ Ἀτρεΐδης ὦρτο ξανθὸς Μενέλαος διογενής, ὑπὸ δὲ ζυγὸν ἤγαγεν ὠκέας ἵππους Αἴθην τὴν Ἀγαμεμνονέην τὸν ἑόν τε Πόδαργον· 295 τὴν Ἀγαμέμνονι δῶκ᾽ Ἀγχισιάδης Ἐχέπωλος δῶρ᾽, ἵνα μή οἱ ἕποιθ᾽ ὑπὸ Ἴλιον ἠνεμόεσσαν, ἀλλ᾽ αὐτοῦ τέρποιτο μένων· μέγα γάρ οἱ ἔδωκε Ζεὺς ἄφενος, ναῖεν δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν εὐρυχόρῳ Σικυῶνι[5]· τὴν ὅ γ᾽ ὑπὸ ζυγὸν ἦγε μέγα δρόμου ἰσχανόωσαν.
Τέταρτος ο Αντίλοχος, κλωνάρι παινεμένο του Νηληιάδη Νέστορος, δυο, θρέμματα της Πύλου, έφερνε κάτω απ’ τον ζυγόν καλότριχα πουλάρια. Τότε τον επλησίασεν ο σεβαστός πατέρας. Κι είπε καλά και φρόνιμα στο φρόνιμο παιδί του:	Ἀντίλοχος δὲ τέταρτος ἐΰτριχας ὁπλίσαθ᾽ ἵππους, Νέστορος ἀγλαὸς υἱὸς ὑπερθύμοιο ἄνακτος τοῦ Νηληϊάδαο· Πυλοιγενέες δέ οἱ ἵπποι ὠκύποδες φέρον ἅρμα· πατὴρ δέ οἱ ἄγχι παραστὰς μυθεῖτ᾽ εἰς ἀγαθὰ φρονέων νοέοντι καὶ αὐτῷ·   305
«Νέον ακόμ’, Αντίλοχε, σ’ αγάπησεν ο Δίας και ο Ποσειδών, και σου’δειξαν της ιππικής τες τέχνες. Όθεν εσύ να διδαχθείς πολλή δεν είναι χρεία. Ξεύρεις γύρω στα τέρματα να στρέφεις. Έχεις όμως ίππους οκνούς. Για τούτο εγώ καλό δεν περιμένω. Κι εκείνοι οπού ταχύτερους τυχαίνει να’χουν ίππους πάλιν δεν έχουν νόημα καλύτερο από σένα.	Ἀντίλοχ᾽ ἤτοι μέν σε νέον περ ἐόντ᾽ ἐφίλησαν Ζεύς τε Ποσειδάων τε, καὶ ἱπποσύνας ἐδίδαξαν παντοίας· τὼ καί σε διδασκέμεν οὔ τι μάλα χρεώ· οἶσθα γὰρ εὖ περὶ τέρμαθ᾽ ἑλισσέμεν[6]· ἀλλά τοι ἵπποι βάρδιστοι[7] θείειν· τώ τ᾽ οἴω λοίγι᾽ ἔσεσθαι.       310 τῶν δ᾽ ἵπποι μὲν ἔασιν ἀφάρτεροι, οὐδὲ μὲν αὐτοὶ πλείονα ἴσασιν σέθεν αὐτοῦ μητίσασθαι.
Αλλ’ άκουσέ με, αγαπητέ, και σκέψου στην ψυχήν σου της τέχνης κάθε σόφισμα, μη χάσεις τα βραβεία. Με σόφισμα παρά μ’ ανδρειά προκόβει ο δενδροκόπος. Με σόφισμα στης θάλασσας τ’ αγριωμένα πλάτη το ανεμόδαρτ’ οδηγεί καράβι ο κυβερνήτης. Με σόφισμα και ηνίοχος ηνίοχον περνάει.	ἀλλ᾽ ἄγε δὴ σὺ φίλος μῆτιν ἐμβάλλεο θυμῷ παντοίην, ἵνα μή σε παρεκπροφύγῃσιν ἄεθλα. μήτι τοι δρυτόμος μέγ᾽ ἀμείνων ἠὲ βίηφι[8]·        315 μήτι δ᾽ αὖτε κυβερνήτης ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ νῆα θοὴν ἰθύνει ἐρεχθομένην ἀνέμοισι· μήτι δ᾽ ἡνίοχος περιγίγνεται ἡνιόχοιο.
Αλλ’ όποιος εις τους ίππους του θαρρώντας και στ’ αμάξι εδώθ’ εκείθε αστόχαστα πολύν γυρίζει τόπον, οι ίπποι που παραστρατούν, του φεύγουν απ’ το χέρι. Και μ’ άλογο κατώτερο όποιος τες τέχνες ξέρει στο τέρμα στρέφει αδιάκοπα, πάντοτ’ εμπρός του το’χει, απ’ την στιγμήν που ετέντωσε τους χαλινούς των ίππων ίσια τους φέρνει και τηρά τον πρώτον να περάσει.	ἀλλ᾽ ὃς μέν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασιν οἷσι πεποιθὼς ἀφραδέως ἐπὶ πολλὸν ἑλίσσεται ἔνθα καὶ ἔνθα, 320 ἵπποι δὲ πλανόωνται ἀνὰ δρόμον, οὐδὲ κατίσχει· ὃς δέ κε κέρδεα εἰδῇ ἐλαύνων ἥσσονας ἵππους, αἰεὶ τέρμ᾽ ὁρόων στρέφει ἐγγύθεν, οὐδέ ἑ λήθει ὅππως τὸ πρῶτον τανύσῃ βοέοισιν ἱμᾶσιν, ἀλλ᾽ ἔχει ἀσφαλέως καὶ τὸν προὔχοντα δοκεύει.
Κι ένα σημάδι θα σου ειπώ, που ευκόλως θα γνωρίσεις. Ξύλον ορθώνεται ξερό, όσον οργιά, στο χώμα, δρυός ή πεύκου και η βροχή καθόλου δεν το σέπει.	σῆμα δέ τοι ἐρέω μάλ᾽ ἀριφραδές, οὐδέ σε λήσει. ἕστηκε ξύλον αὖον ὅσον τ᾽ ὄργυι᾽ ὑπὲρ αἴης ἢ δρυὸς ἢ πεύκης· τὸ μὲν οὐ καταπύθεται ὄμβρῳ,
Και απ’ τα δυο μέρη κάτασπροι στυλώνονται δυο λίθοι στο στένωμα κι είν’ ομαλός ο ιππόδρομος τριγύρω. Είτ’ είναι μνήμα κανενός που απέθανε το πάλαι, ή για καμπτόν κει το’βαλαν έναν καιρόν οι αρχαίοι, και τώρα τέρμα το’θεσεν ο ισόθεος Πηλείδης.	λᾶε δὲ τοῦ ἑκάτερθεν ἐρηρέδαται δύο λευκὼ ἐν ξυνοχῇσιν ὁδοῦ, λεῖος δ᾽ ἱππόδρομος ἀμφὶς  330 ἤ τευ σῆμα βροτοῖο πάλαι κατατεθνηῶτος, ἢ τό γε νύσσα[9] τέτυκτο ἐπὶ προτέρων ἀνθρώπων, καὶ νῦν τέρματ᾽ ἔθηκε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς.
Σ’ εκείνο εγγύς συ να οδηγείς τ’ αμάξι με τους ίππους, και απ’το καλόπλεκτο θρονί στ’ αριστερά των ίππων να χαμηλώνεις το κορμί και το δεξί πουλάρι με βοήν κεντα και άφησε λυτά τα χαλινάρια. Εις τον καμπτόν ο αριστερός σου ίππος να κολλήσει, να φαίνεται που του καλού τροχού το κεφαλάρι τον ξάκρισε, και πρόσεχε στον λίθον μη σκουντήσεις μήπως λαβώσεις τ’ άλογα και σπάσεις και τ’ αμάξι.	τῷ σὺ μάλ᾽ ἐγχρίμψας ἐλάαν σχεδὸν ἅρμα καὶ ἵππους, αὐτὸς δὲ κλινθῆναι ἐϋπλέκτῳ ἐνὶ δίφρῳ             335 ἦκ᾽ ἐπ᾽ ἀριστερὰ τοῖιν· ἀτὰρ τὸν δεξιὸν ἵππον κένσαι[10] ὁμοκλήσας, εἶξαί τέ οἱ ἡνία χερσίν. ἐν νύσσῃ δέ τοι ἵππος ἀριστερὸς ἐγχριμφθήτω, ὡς ἄν τοι πλήμνη γε δοάσσεται ἄκρον ἱκέσθαι κύκλου ποιητοῖο· λίθου δ᾽ ἀλέασθαι ἐπαυρεῖν,  340 μή πως ἵππους τε τρώσῃς κατά θ᾽ ἅρματα ἄξῃς·
Χαρά στους άλλου, όνειδος πολύ στον εαυτόν σου θα είναι. Αλλά με φρόνησιν φυλάξου, αγαπητέ μου, ότι αν στο τέρμα δυνηθείς τον άλλον να περάσεις, μη φοβηθείς άλλος κανείς αλλού να σε προφθάσει κι εάν οπίσω σου κεντά το γρήγορο πουλάρι του Αδρήστου, τον Αρίονα που’ναι από γένος θείον ή εκείνα του Λαομέδοντος, θρέμμα λαμπρό της Τροίας.».	χάρμα δὲ τοῖς ἄλλοισιν, ἐλεγχείη δὲ σοὶ αὐτῷ ἔσσεται· ἀλλὰ φίλος φρονέων πεφυλαγμένος εἶναι. εἰ γάρ κ᾽ ἐν νύσσῃ γε παρεξελάσῃσθα διώκων, οὐκ ἔσθ᾽ ὅς κέ σ᾽ ἕλῃσι μετάλμενος οὐδὲ παρέλθῃ,      οὐδ᾽ εἴ κεν μετόπισθεν Ἀρίονα[11] δῖον ἐλαύνοι Ἀδρήστου ταχὺν ἵππον, ὃς ἐκ θεόφιν γένος ἦεν, ἢ τοὺς Λαομέδοντος, οἳ ἐνθάδε γ᾽ ἔτραφεν ἐσθλοί.
Είπε και προς την θέσην του εγύρισε ο Νηλείδης, όλους αφού εφανέρωσε τους τρίτους στον υιόν του. Πέμπτος τους ίππους έζεψε κατόπι ο Μηριόνης.	ὣς εἰπὼν Νέστωρ Νηλήϊος ἂψ ἐνὶ χώρῃ ἕζετ᾽, ἐπεὶ ᾧ παιδὶ ἑκάστου πείρατ᾽ ἔειπε.         350 Μηριόνης δ᾽ ἄρα πέμπτος ἐΰτριχας ὁπλίσαθ᾽ ἵππους.
Στους θρόνους τότε ανέβηκαν, και τους λαχνούς ερίξαν. Τους τίναξε ο Αχιλλεύς, κι εβγήκε του Αντιλόχου ο πρώτος κλήρος, κι έλαχεν ο δεύτερος του Ευμήλου, κατόπιν ο Μενέλαος ο δοξαστός Ατρείδης, ο Μηριόνης έπειτα, κι ύστερος  ο Τυδείδης, απ’ όλους ο καλύτερος, του αγώνος πήρε κλήρον.	ἂν δ᾽ ἔβαν ἐς δίφρους, ἐν δὲ κλήρους ἐβάλοντο· πάλλ᾽ Ἀχιλεύς, ἐκ δὲ κλῆρος θόρε Νεστορίδαο Ἀντιλόχου· μετὰ τὸν δ᾽ ἔλαχε κρείων Εὔμηλος· τῷ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπ᾽ Ἀτρεΐδης δουρὶ κλειτὸς Μενέλαος, 355 τῷ δ᾽ ἐπὶ Μηριόνης λάχ᾽ ἐλαυνέμεν· ὕστατος αὖτε Τυδεΐδης ὄχ᾽ ἄριστος ἐὼν λάχ᾽ ἐλαυνέμεν ἵππους.

ß à

G

---

[1]Γυναίκα και τρίποδας το πρώτο βραβείο.

[2]με αυτιά, ΛΑΒΕΣ.

[3]Τα παραπάνω έπαθλα άξιζαν πάνω από 2 τάλαντα.

[4]κλισιη = σκηνη.

[5]Ο ΕΧΕΠΩΛΟΣ έδωσε το άλογο ΑΙΘΗ στον ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ εξαγοράζοντας κατά κάποιο τρόπο την υποχρέωση να ακολουθήσει τους Αχαιους στην Τροία.

[6]Να στρέφεις γύρω από τα τέρματα, να στρίβεις την άμαξα.

[7]ΒΑΡΔΙΣΤΟΙ = είναι οκνοί, βαριούνται (να τρέξουν).

[8]ΒΙΗΦΙ = με ανδρεία. [με σόφισμα παρά με ανδρεία προκόβει ο δενδροκόπος].

[9]στροφη, καμπτός. [σημάδι για να κάνουν στροφή τα άλογα στον ιππόδρομο].

[10]ΚΕΝΤΗΣΕ.

[11] Και τα άλογα του Αδράστου, είναι θεϊκά.