ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Ρ΄(στίχοι : 366-532) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
|
Έτσι, ωσάν φλόγα εμάχοντο και θα’λεγες πώς μήτε ο ήλιος εσώζονταν μήτε η σελήνη πλέον. Ότι σκοτάδι εσκέπαζε τους πολεμάρχους όλους που εστέκονταν κι εμάχοντο στον Πάτροκλον τριγύρω. Ως οι άλλοι Τρώες και Αχαιοί με ανάσα επολεμούσαν εις τον αέρα ολόλαμπρον από το φως του ηλίου, και νέφος δεν εφαίνονταν στην γη μηδέ στα όρη, κι είχαν και ξανασάματα μακρόθεν πολεμώντας κι εξέφευγαν, ως έπεφταν, τα πικροφόρ’ ακόντια. Ενώ στην μέσην φοβερά πεθαίναν απ’ το σκότος |
ὣς οἳ μὲν μάρναντο δέμας πυρός, οὐδέ κε φαίης οὔτέ ποτ᾽ ἠέλιον σῶν ἔμμεναι οὔτε σελήνην· ἠέρι γὰρ κατέχοντο μάχης ἐπί θ᾽ ὅσσον ἄριστοι ἕστασαν ἀμφὶ Μενοιτιάδῃ κατατεθνηῶτι. οἳ δ᾽ ἄλλοι Τρῶες καὶ ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ 370 εὔκηλοι πολέμιζον ὑπ᾽ αἰθέρι, πέπτατο δ᾽ αὐγὴ ἠελίου ὀξεῖα, νέφος δ᾽ οὐ φαίνετο πάσης γαίης οὐδ᾽ ὀρέων· μεταπαυόμενοι δὲ μάχοντο ἀλλήλων ἀλεείνοντες βέλεα στονόεντα πολλὸν ἀφεσταότες. τοὶ δ᾽ ἐν μέσῳ ἄλγε᾽ ἔπασχον
|
|
και από τες λόγχες των εχθρών οι πολεμάρχοι πρώτοι. Κι ήρωες δυο δοξαστοί δεν είχαν μάθει ακόμη, ο Αντίλοχος και, αυτάδελφος εκείνου, ο Θρασυμήδης, πόπεσ’ ο θείος Πάτροκλος, κι ενόμιζαν που εκείνος στην σειράν πρώτων ζωντανός τους Τρώας πολεμούσε. και ως των συντρόφων την φυγήν φοβούνται και τον φόνον, ξεχωρισμένοι εμάχονταν, ως είχε παραγγείλει ο Νέστωρ που τους έστειλε στην μάχην απ’ τα πλοία.
|
ἠέρι καὶ πολέμῳ, τείροντο δὲ νηλέϊ χαλκῷ ὅσσοι ἄριστοι ἔσαν· δύο δ᾽ οὔ πω φῶτε πεπύσθην ἀνέρε κυδαλίμω Θρασυμήδης Ἀντίλοχός τε Πατρόκλοιο θανόντος ἀμύμονος, ἀλλ᾽ ἔτ᾽ ἔφαντο ζωὸν ἐνὶ πρώτῳ ὁμάδῳ Τρώεσσι μάχεσθαι. 380 τὼ δ᾽ ἐπιοσσομένω θάνατον καὶ φύζαν ἑταίρων νόσφιν ἐμαρνάσθην, ἐπεὶ ὣς ἐπετέλλετο Νέστωρ ὀτρύνων πόλεμον δὲ μελαινάων ἀπὸ νηῶν.
|
|
Κι είχαν με πείσμα ολήμερον δεινού πολέμου αγώνα και απ’ τον κόπον ίδρωτας δεν έπαυε να ραίνει τες κνήμες των, τα γόνατα, τα πόδια και τα χέρια, πατόκορφα ως τα βλέφαρα, καθώς αγωνιζόνταν για τον λαμπρόν ακόλουθον του θείου Αχιλλέως. Και ως άνθρωπος των νέων του να του τανύσουν δίνει μεγάλου ταύρου τόμαρο με πάχος ποτισμένο και χωρισμένοι γύρωθεν εκείνοι το τεντώνουν και ως φεύγ’η νότια μέσα του ρουφά το πάχος όλο, και ωσάν τραβιέται από πολλούς τεντώνεται ως την άκρα.
|
τοῖς δὲ πανημερίοις ἔριδος μέγα νεῖκος ὀρώρει ἀργαλέης· καμάτῳ δὲ καὶ ἱδρῷ νωλεμὲς αἰεὶ 385 γούνατά τε κνῆμαί τε πόδες θ᾽ ὑπένερθεν ἑκάστου χεῖρές τ᾽ ὀφθαλμοί τε παλάσσετο μαρναμένοιιν ἀμφ᾽ ἀγαθὸν θεράποντα ποδώκεος Αἰακίδαο. ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀνὴρ ταύροιο βοὸς μεγάλοιο βοείην λαοῖσιν δώῃ τανύειν μεθύουσαν ἀλοιφῇ· 390 δεξάμενοι δ᾽ ἄρα τοί γε διαστάντες τανύουσι κυκλόσ᾽, ἄφαρ δέ τε ἰκμὰς ἔβη, δύνει δέ τ᾽ ἀλοιφὴ πολλῶν ἑλκόντων, τάνυται δέ τε πᾶσα διὰ πρό·
|
|
Όμοια σ’ αυτήν την σπιθαμήν εκείνοι αντιτραβούσαν εδώθ’ εκείθε τον νεκρόν, κι οι Τρώες να τον σύρουν άνω στην Ίλιον έλπιζαν κι οι Δαναοί στα πλοία. Και γύρω του άγριος μάνιζεν ο πόλεμος, πως μήτε εάν τους έβλεπ’ η Αθηνά μήτ’ ο ανδρεγέρτης Άρης ποσώς δεν θα τας έλεγαν, όσον και αν τους μισούσε. Τέτοιον ο Ζευς στον Πάτροκλον επάνω ανδρών και ίππων σκληρόν αγώνα ετέντωσεν εκείνην την ημέραν. Και που’χε πέσει ο Πάτροκλος δεν γνωριζε ο Πηλείδης ότι απ’ τα πλοία ξέμακρα, στα τείχη εμπρός της Τροίας επολεμούσαν. Ώστε αυτός δεν το’λπιζε να πέσει, θαρρώντας ότι ζωντανός, αφού στες πύλες φθάσει θενά γυρίσει. Ότι ποσώς δεν έλπιζε ότι εκείνος χωρίς αυτόν, ή και μ’ αυτόν, την πόλην θα πορθήσει, ότι πολλές, το άκουσε φορές απ’ την μητέρα πως του εφανέρωνε κρυφά το νου του υψίστου Δία.
|
ὣς οἵ γ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθα νέκυν ὀλίγῃ ἐνὶ χώρῃ εἵλκεον ἀμφότεροι· μάλα δέ σφισιν ἔλπετο θυμὸς 395 Τρωσὶν μὲν ἐρύειν προτὶ Ἴλιον, αὐτὰρ Ἀχαιοῖς νῆας ἔπι γλαφυράς· περὶ δ᾽ αὐτοῦ μῶλος ὀρώρει ἄγριος· οὐδέ κ᾽ Ἄρης λαοσσόος οὐδέ κ᾽ Ἀθήνη τόν γε ἰδοῦσ᾽ ὀνόσαιτ᾽, οὐδ᾽ εἰ μάλα μιν χόλος ἵκοι· τοῖον Ζεὺς ἐπὶ Πατρόκλῳ ἀνδρῶν τε καὶ ἵππων 400 ἤματι τῷ ἐτάνυσσε κακὸν πόνον· οὐδ᾽ ἄρα πώ τι ᾔδεε Πάτροκλον τεθνηότα δῖος Ἀχιλλεύς· πολλὸν γὰρ ῥ᾽ ἀπάνευθε νεῶν μάρναντο θοάων τείχει ὕπο Τρώων· τό μιν οὔ ποτε ἔλπετο θυμῷ τεθνάμεν, ἀλλὰ ζωὸν ἐνιχριμφθέντα πύλῃσιν 405 ἂψ ἀπονοστήσειν, ἐπεὶ οὐδὲ τὸ ἔλπετο πάμπαν ἐκπέρσειν πτολίεθρον ἄνευ ἕθεν, οὐδὲ σὺν αὐτῷ*· πολλάκι γὰρ τό γε μητρὸς ἐπεύθετο νόσφιν ἀκούων, ἥ οἱ ἀπαγγέλλεσκε Διὸς μεγάλοιο νόημα.
|
|
Αλλά δεν του’πε το κακόν, όσο κατόπι εγίνη, η μάνα του, ότι ο σύντροφος εχάθη ο ποθητός του.
Και άπαντα γύρ’ απ’ τον νεκρόν τ’ ακονητά κοντάρια έσμιγαν κείνοι αντίστηθα κι επλήθαιναν οι φόνοι. Και των ανδρείων Αχαιών, κάποιος ευρέθη κι είπε:
|
δὴ τότε γ᾽ οὔ οἱ ἔειπε κακὸν τόσον ὅσσον ἐτύχθη μήτηρ, ὅττί ῥά οἱ πολὺ φίλτατος ὤλεθ᾽ ἑταῖρος. οἳ δ᾽ αἰεὶ περὶ νεκρὸν ἀκαχμένα δούρατ᾽ ἔχοντες νωλεμὲς ἐγχρίμπτοντο καὶ ἀλλήλους ἐνάριζον· ὧδε δέ τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων·
|
|
«Ω φίλοι, δεν θα’ν’ένδοξο για μας προς τα καράβια να γύρωμε. Αλλ’ η μαύρη γη στα πόδια μας ν’ ανοίξει θα ήταν ποθητότερο και να χαθώμεν όλοι, εάν τούτον θ’ αφήσωμεν τους ιπποδάμους Τρώας, να σύρουν εις την πόλην τους και δόξαν ν’ αποκτήσουν.».
|
ὦ φίλοι οὐ μὰν ἧμιν ἐϋκλεὲς ἀπονέεσθαι 415 νῆας ἔπι γλαφυράς, ἀλλ᾽ αὐτοῦ γαῖα μέλαινα πᾶσι χάνοι· τό κεν ἧμιν ἄφαρ πολὺ κέρδιον εἴη εἰ τοῦτον Τρώεσσι μεθήσομεν ἱπποδάμοισιν ἄστυ πότι σφέτερον ἐρύσαι καὶ κῦδος ἀρέσθαι.
|
|
Και κάποιος πάλιν έλεγε των γενναιοψύχων Τρώων:
«Στο πλάγι, ω φίλοι, αυτού του ανδρός να πέσωμε όλοι αντάμα η μοίρ’ αν θέλει, ασάλευτοι σταθείτε στον αγώνα.».
|
ὣς δέ τις αὖ Τρώων μεγαθύμων αὐδήσασκεν· 420 ὦ φίλοι, εἰ καὶ μοῖρα παρ᾽ ἀνέρι τῷδε δαμῆναι πάντας ὁμῶς, μή πώ τις ἐρωείτω πολέμοιο.
|
|
Αυτά ’λεγαν και άναφτε του καθενός η ανδρεία. Αυτού εκείνοι εμάχοντο και ο σιδερένιος κρότος στον ουρανόν τον χάλκινον βροντούσε απ’ τον αιθέρα και ανάμερ’ απ’ τον πόλεμον οι ίπποι του Αχιλλέως εκλαίγαν άμα εγνώρισαν πόπεσ’ ο κυβερνήτης νεκρός από του Έκτορος την λόγχην, του ανδροφόνου. Και όσο και αν ίδρωνε ο καλός Διωρείδης Αυτομέδων και με την σφοδράν μάστιγα στα νώτα να τους πλήττει και να τους κραίνει μαλακά και να τους φοβερίζει,
|
ὣς ἄρα τις εἴπεσκε, μένος δ᾽ ὄρσασκεν ἑκάστου. ὣς οἳ μὲν μάρναντο, σιδήρειος δ᾽ ὀρυμαγδὸς χάλκεον οὐρανὸν ἷκε δι᾽ αἰθέρος ἀτρυγέτοιο· 425 ἵπποι δ᾽ Αἰακίδαο μάχης ἀπάνευθεν ἐόντες κλαῖον, ἐπεὶ δὴ πρῶτα πυθέσθην ἡνιόχοιο ἐν κονίῃσι πεσόντος ὑφ᾽ Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο. ἦ μὰν Αὐτομέδων Διώρεος ἄλκιμος υἱὸς πολλὰ μὲν ἂρ μάστιγι θοῇ ἐπεμαίετο θείνων, 430 πολλὰ δὲ μειλιχίοισι προσηύδα, πολλὰ δ᾽ ἀρειῇ·
|
|
μήτε στες πρύμνες να στραφούν, στην άκραν του Ελλησπόντου, μήτε κατά τον πόλεμον των Αχαιών να γύρουν ήθελαν, και ως ασάλευτη στέκεται στήλη επάνω στο μνήμ’ ανδρός ή γυναικός, ακλόνητοι κι εκείνοι εμέναν, στο πανεύμορφον αμάξι τους ζωσμένοι, με τα κεφάλια στηρικτά στην γην. Και πυρωμένα εχύναν δάκρυα που ο καλός τους λείπει κυβερνήτης. Και ως απ’ την ζεύγλην έπεφτεν η φουντωμένη χαίτη εις τα δυο πλάγια του ζυγού, μολύνετο εις το χώμα. Τους είδε κι εσυμπόνεσε το κλάϋμα τους ο Δίας, την κεφαλήν εκίνησε κι έλεγε μέσα ο νους του:
|
τὼ δ᾽ οὔτ᾽ ἂψ ἐπὶ νῆας ἐπὶ πλατὺν Ἑλλήσποντον ἠθελέτην ἰέναι οὔτ᾽ ἐς πόλεμον μετ᾽ Ἀχαιούς, ἀλλ᾽ ὥς τε στήλη μένει ἔμπεδον, ἥ τ᾽ ἐπὶ τύμβῳ ἀνέρος ἑστήκῃ τεθνηότος ἠὲ γυναικός, 435 ὣς μένον ἀσφαλέως περικαλλέα δίφρον ἔχοντες οὔδει ἐνισκίμψαντε καρήατα·δάκρυα δέ σφι θερμὰ κατὰ βλεφάρων χαμάδις ῥέε μυρομένοισιν ἡνιόχοιο πόθῳ· θαλερὴ δ᾽ ἐμιαίνετο χαίτη ζεύγλης ἐξεριποῦσα παρὰ ζυγὸν ἀμφοτέρωθεν. 440 μυρομένω δ᾽ ἄρα τώ γε ἰδὼν ἐλέησε Κρονίων, κινήσας δὲ κάρη προτὶ ὃν μυθήσατο θυμόν·
|
|
«Δύστυχοι, τι σας δώσαμε του σεβαστού Πηλέως θνητού ανθρώπου, αγέραστοι και αθάνατοι όπως είσθε; Ή για να πάσχετε κι εσείς με τον θνητών το γένος; Διότι θλιβερότερο του ανθρώπου δεν υπάρχει, κανέν’ απ’ όσα εκεί στην γη κινούνται και αναπνέουν. Αλλά ποτέ σας ν’ ανεβεί και το λαμπρόν αμάξι τον Πριαμίδην Έκτορα ποσώς δεν θε ν’ αφήσω, δεν φθάνει που’χει τ’ άρματα και τόσο δεν καυχάται; Και σας ανδρεία στα γόνατα και στην ψυχήν θα βάλω να σώσετε απ’ τον πόλεμον ως εις τα κοίλα πλοία, τον Αυτομέδοντα. Ότι εγώ σ’ αυτούς θα αφήσω ακόμη να σφάζουν και να δοξασθούν, στες πρύμνες ως να φθάσουν, άμα βυθίσει ο ήλιος και τ’ άγιο σκότος έλθει.».
|
ἆ δειλώ, τί σφῶϊ δόμεν Πηλῆϊ ἄνακτι θνητῷ, ὑμεῖς δ᾽ ἐστὸν ἀγήρω τ᾽ ἀθανάτω τε; ἦ ἵνα δυστήνοισι μετ᾽ ἀνδράσιν ἄλγε᾽ ἔχητον; 445 οὐ μὲν γάρ τί πού ἐστιν ὀϊζυρώτερον ἀνδρὸς πάντων, ὅσσά τε γαῖαν ἔπι πνείει τε καὶ ἕρπει. ἀλλ᾽ οὐ μὰν ὑμῖν γε καὶ ἅρμασι δαιδαλέοισιν Ἕκτωρ Πριαμίδης ἐποχήσεται· οὐ γὰρ ἐάσω. ἦ οὐχ ἅλις ὡς καὶ τεύχε᾽ ἔχει καὶ ἐπεύχεται αὔτως; σφῶϊν δ᾽ ἐν γούνεσσι βαλῶ μένος ἠδ᾽ ἐνὶ θυμῷ, ὄφρα καὶ Αὐτομέδοντα σαώσετον ἐκ πολέμοιο νῆας ἔπι γλαφυράς· ἔτι γάρ σφισι κῦδος ὀρέξω κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκωνται δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ· 455
|
|
Αυτά είπε κι εφύσησεν ορμήν σφοδράν στους ίππους, κι εκείνοι από τες χαίτες των την σκόνην αφού τινάξαν φέραν τ’ αμάξι ως αστραπή στην μέσην του πολέμου. Και αν κι έκλαιεν τον Πάτροκλον, εχύθη με τους ίππους ο Αυτομέδων, ως αετός εκεί που χήνες βόσκουν. Κι εύκολ’ από την χλαλοή έφευγε αυτός των Τρώων κι εύκολα πάλι έπεφτε το πλήθος να σκορπίσει αλλ’ άνδρες δεν εφόνευε κει που τους κυνηγούσε ότι στ’ αμάξι μόνος του να σπρώχνει δεν εμπόρει τους γοργούς ίππους και να ορμά στην μάχην με την λόγχην.
|
ὣς εἰπὼν ἵπποισιν ἐνέπνευσεν μένος ἠΰ. τὼ δ᾽ ἀπὸ χαιτάων κονίην οὖδας δὲ βαλόντε ῥίμφα φέρον θοὸν ἅρμα μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς. τοῖσι δ᾽ ἐπ᾽ Αὐτομέδων μάχετ᾽ ἀχνύμενός περ ἑταίρου ἵπποις ἀΐσσων ὥς τ᾽ αἰγυπιὸς μετὰ χῆνας· 460 ῥέα μὲν γὰρ φεύγεσκεν ὑπ᾽ ἐκ Τρώων ὀρυμαγδοῦ, ῥεῖα δ᾽ ἐπαΐξασκε πολὺν καθ᾽ ὅμιλον ὀπάζων. ἀλλ᾽ οὐχ ᾕρει φῶτας ὅτε σεύαιτο διώκειν· οὐ γάρ πως ἦν οἶον ἐόνθ᾽ ἱερῷ ἐνὶ δίφρῳ ἔγχει ἐφορμᾶσθαι καὶ ἐπίσχειν ὠκέας ἵππους. 465
|
|
Στο τέλος ένας σύντροφος τον είδε, ο Αλκιμέδων, που ήταν του Λαέρκεως βλαστάρι του Αιμονίδου. Στο αμάξι οπίσω εστάθηκε και προς εκείνον είπε:
|
ὀψὲ δὲ δή μιν ἑταῖρος ἀνὴρ ἴδεν ὀφθαλμοῖσιν Ἀλκιμέδων υἱὸς Λαέρκεος Αἱμονίδαο· στῆ δ᾽ ὄπιθεν δίφροιο καὶ Αὐτομέδοντα προσηύδα·
|
|
«Ω Αυτομέδων, των θεών ποιος σου’βαλε στα στήθη βουλήν ολέθριαν κι έβλαψε τα ύγεια λογικά σου; Τους Τρώας συ να πολεμείς στην πρώτην τάξιν μόνος! Και σου εφονεύθη ο σύντροφος, και ο Έκτωρ με καμάρι τώρα στους ώμους του φορεί τα όπλα του Αχιλλέως.».
|
Αὐτόμεδον, τίς τοί νυ θεῶν νηκερδέα βουλὴν ἐν στήθεσσιν ἔθηκε, καὶ ἐξέλετο φρένας ἐσθλάς; 470 οἷον πρὸς Τρῶας μάχεαι πρώτῳ ἐν ὁμίλῳ μοῦνος· ἀτάρ τοι ἑταῖρος ἀπέκτατο, τεύχεα δ᾽ Ἕκτωρ αὐτὸς ἔχων ὤμοισιν ἀγάλλεται Αἰακίδαο.
|
|
Και ο Διωρείδης προς αυτόν: «Κανείς, ω Ακλιμέδων, των Αχαιών, όσον εσύ καλός άλλος δεν είναι να οδηγήσει την ανδρειά των αθανάτων ίππων, μόνον ο ισόθεος Πάτροκλος όταν ακόμα εζούσε. Τώρα τον έχει ο θάνατος και η μοίρα αλλά συ λάβε την μάστιγα και τα λαμπρά των ίππων χαλινάρια, και κάτω εγώ θα κατεβώ πεζός να πολεμήσω.».
|
τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Αὐτομέδων προσέφη Διώρεος υἱός· Ἀλκίμεδον τίς γάρ τοι Ἀχαιῶν ἄλλος ὁμοῖος 475 ἵππων ἀθανάτων ἐχέμεν δμῆσίν τε μένος τε, εἰ μὴ Πάτροκλος θεόφιν μήστωρ ἀτάλαντος ζωὸς ἐών; νῦν αὖ θάνατος καὶ μοῖρα κιχάνει. ἀλλὰ σὺ μὲν μάστιγα καὶ ἡνία σιγαλόεντα δέξαι, ἐγὼ δ᾽ ἵππων ἀποβήσομαι, ὄφρα μάχωμαι.
|
|
Είπε κι εκείνος όρμησε στο γρήγορον αμάξι κι έλαβ’ ευθύς την μάστιγα και ομού τα χαλινάρια. Και ο άλλος κάτω επήδησε. Τους είδε ο λαμπρός Έκτωρ και στον Αινείαν είπ’ ευθύς που ευρίσκετο σιμά του:
|
ὣς ἔφατ᾽, Ἀλκιμέδων δὲ βοηθόον ἅρμ᾽ ἐπορούσας καρπαλίμως μάστιγα καὶ ἡνία λάζετο χερσίν, Αὐτομέδων δ᾽ ἀπόρουσε· νόησε δὲ φαίδιμος Ἕκτωρ, αὐτίκα δ᾽ Αἰνείαν προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·
|
|
«Ένδοξ’ Αινεία της βουλής των χαλκοφόρων Τρώων, ξάφνου εφανήκαν τ’ άλογα του θείου Αχιλλέως στον πόλεμον και αδύναμοι τα έχουν κυβερνήτες. Αν είσαι πρόθυμος και συ, θαρρούσα να το πάρω ότι αν ορμούσαμεν εμείς, δεν θα σταθούν εκείνοι εμπρός μας να δοκιμασθούν στου Άρη τον αγώνα.».
|
Αἰνεία Τρώων βουληφόρε χαλκοχιτώνων 485 ἵππω τώδ᾽ ἐνόησα ποδώκεος Αἰακίδαο ἐς πόλεμον προφανέντε σὺν ἡνιόχοισι κακοῖσι· τώ κεν ἐελποίμην αἱρησέμεν, εἰ σύ γε θυμῷ σῷ ἐθέλεις, ἐπεὶ οὐκ ἂν ἐφορμηθέντε γε νῶϊ τλαῖεν ἐναντίβιον στάντες μαχέσασθαι Ἄρηϊ. 490
|
|
Τον λογον έστερξ’ ο υιός του Αγχίση ο παινεμένος. Και αυτοί με ασπίδες στερεές πλασμένες από δέρμα ταύρου ξερό χαλκόστρωτο στην μάχην ίσια ορμούσαν. Ο θείος Άρητος μ’ αυτούς κινήθη και ο Χρομίος, και μέγα θάρρος στην ψυχήν ετρέφαν πως θα πάρουν τ’άλογα τα μακρόλαιμα κι εκείνους να φονεύσουν.
|
ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησεν ἐῢς πάϊς Ἀγχίσαο. τὼ δ᾽ ἰθὺς βήτην βοέῃς εἰλυμένω ὤμους αὔῃσι στερεῇσι· πολὺς δ᾽ ἐπελήλατο χαλκός. τοῖσι δ᾽ ἅμα Χρομίος τε καὶ Ἄρητος θεοειδὴς ἤϊσαν ἀμφότεροι· μάλα δέ σφισιν ἔλπετο θυμὸς 495 αὐτώ τε κτενέειν ἐλάαν τ᾽ ἐριαύχενας ἵππους
|
|
μωροί που αναιμάτωτοι δεν έμελλαν να φύγουν από τον Αυτομέδοντα. Και του Διός ευχήθη κείνος και ανδρειά πλημμύρισε τα φύλλα της καρδιάς του, κι είπε στον Αλκιμέδοντα, εγκάρδιον σύντροφόν του:
|
νήπιοι, οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔμελλον ἀναιμωτί γε νέεσθαι αὖτις ἀπ᾽ Αὐτομέδοντος. ὃ δ᾽ εὐξάμενος Διὶ πατρὶ ἀλκῆς καὶ σθένεος πλῆτο φρένας ἀμφὶ μελαίνας· αὐτίκα δ᾽ Ἀλκιμέδοντα προσηύδα πιστὸν ἑταῖρον·
|
|
«Ω Αλκιμέδων, μη μακράν τους ίππους μου κρατήσεις, αλλά τα χνώτα οπίσω μου να αισθάνομαι, ότι βλέπω που δεν θα παύσει απ’ την ορμήν ο Πριαμίδης Έκτωρ όσο ή τους ίππους θ’ ανεβή του θείου Αχιλλέως, αφού φονεύσει πρώτα εμάς και διώξει των Αργείων τα πλήθη, ή πέσει αυτός νεκρός στην μέσην των προμάχων.».
|
Ἀλκίμεδον μὴ δή μοι ἀπόπροθεν ἰσχέμεν ἵππους, ἀλλὰ μάλ᾽ ἐμπνείοντε μεταφρένῳ· οὐ γὰρ ἔγωγε Ἕκτορα Πριαμίδην μένεος σχήσεσθαι ὀΐω, πρίν γ᾽ ἐπ᾽ Ἀχιλλῆος καλλίτριχε βήμεναι ἵππω νῶϊ κατακτείναντα, φοβῆσαί τε στίχας ἀνδρῶν 505 Ἀργείων, ἤ κ᾽ αὐτὸς ἐνὶ πρώτοισιν ἁλοίη.
|
|
Κι εφώναξε τους Αίαντας αυτού και τον Ατρείδην:
|
ὣς εἰπὼν Αἴαντε καλέσσατο καὶ Μενέλαον·
|
|
«Αίαντες και Μενέλαε, των Δαναών προστάτες, σεις τον νεκρόν αφήσετε στους άλλους πολεμάρχους στο πλάγι του τες φάλαγγες του εχθρού ν’ απομακρύνουν και σώσετε απ’ τον όλεθρον εμάς που ζούμε ακόμη. Ότι μας έπεσαν βαρείς μες στον σκληρόν αγώνα, Έκτωρ και Αινείας, ήρωες οι πρώτοι στην Τρωάδα. Αλλ’ όλ’ αυτά στην δύναμην των αθανάτων μένουν. Θέλω κι εγώ την λόγχην μου να ρίξω κι έχει ο Δίας.».
|
Αἴαντ᾽ Ἀργείων ἡγήτορε καὶ Μενέλαε ἤτοι μὲν τὸν νεκρὸν ἐπιτράπεθ᾽ οἵ περ ἄριστοι ἀμφ᾽ αὐτῷ βεβάμεν καὶ ἀμύνεσθαι στίχας ἀνδρῶν, νῶϊν δὲ ζωοῖσιν ἀμύνετε νηλεὲς ἦμαρ· τῇδε γὰρ ἔβρισαν πόλεμον κάτα δακρυόεντα Ἕκτωρ Αἰνείας θ᾽, οἳ Τρώων εἰσὶν ἄριστοι. ἀλλ᾽ ἤτοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται· ἥσω γὰρ καὶ ἐγώ, τὰ δέ κεν Διὶ πάντα μελήσει. 515
|
|
Είπε και το μακρόσκιον ετίναξε κοντάρι του Αρήτου, τον ακόντισε στην κυκλωτήν ασπίδα. Και τον χαλκόν δεν κράτησαν η ασπίδα αλλ’ ετρυπήθη, και τον ζωστήρα επέρασεν ως την γαστέρα η λόγχη.
|
ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος, καὶ βάλεν Ἀρήτοιο κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην· ἣ δ᾽ οὐκ ἔγχος ἔρυτο, διὰ πρὸ δὲ εἴσατο χαλκός, νειαίρῃ δ᾽ ἐν γαστρὶ διὰ ζωστῆρος ἔλασσεν.
|
|
Και όπως μ’ αξίναν κοφτερήν ανδρειωμένο αγόρι οπίσω από τα κέρατα ταύρον κτυπά στο νεύρο να κοπεί όλο και βροντά σκιρτώντας χάμου ο ταύρος. Όμοια σκιρτώντας έπεσε κι αυτός, και η πικρή λόγχη μες στ’ άντερά του τινακτή του ενέκρωσε τα μέλη.
|
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ὀξὺν ἔχων πέλεκυν αἰζήϊος ἀνὴρ 520 κόψας ἐξόπιθεν κεράων βοὸς ἀγραύλοιο ἶνα τάμῃ διὰ πᾶσαν, ὃ δὲ προθορὼν ἐρίπῃσιν, ὣς ἄρ᾽ ὅ γε προθορὼν πέσεν ὕπτιος· ἐν δέ οἱ ἔγχος νηδυίοισι μάλ᾽ ὀξὺ κραδαινόμενον λύε γυῖα.
|
|
Τότε στον Αυτομέδοντα την λόγχην ρίχν’ ο Έκτωρ. Εμπρός τηρώντας ξέφυγεν εκείνος το κοντάρι. Και, ως αυτός έσκυψεν εμπρός, οπίσω του εστυλώθη στο χώμα η λόγχη κι έτρεμεν η ουρά της από πάνω. Και ο βαρύς Άρης έσβησεν εκεί την δύναμήν του.
|
Ἕκτωρ δ᾽ Αὐτομέδοντος ἀκόντισε δουρὶ φαεινῷ· 525 ἀλλ᾽ ὃ μὲν ἄντα ἰδὼν ἠλεύατο χάλκεον ἔγχος· πρόσσω γὰρ κατέκυψε, τὸ δ᾽ ἐξόπιθεν δόρυ μακρὸν οὔδει ἐνισκίμφθη, ἐπὶ δ᾽ οὐρίαχος πελεμίχθη ἔγχεος· ἔνθα δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀφίει μένος ὄβριμος Ἄρης.
|
|
Και με τα στήθη αντίστηθα να χτυπηθούν ορμούσαν αν την ορμήν δεν έκοφταν οι Αίαντες που εφθάναν εις του συντρόφου την φωνήν εκεί που επολεμούσαν.
|
καί νύ κε δὴ ξιφέεσσ᾽ αὐτοσχεδὸν ὁρμηθήτην 530 εἰ μή σφω᾽ Αἴαντε διέκριναν μεμαῶτε, οἵ ῥ᾽ ἦλθον καθ᾽ ὅμιλον ἑταίρου κικλήσκοντος· |
* Βλ. και ΡΑΨΩΔΙΑ Π, στ. 707, όπου ο Απόλλων λέει στον Πάτροκλο πως δεν είναι ορισμένο από τη μοίρα να εκπορθήσει αυτός την Τροία, ούτε ακόμα και ο Αχιλλέας, που είναι καλύτερός του.