ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Β΄(στίχοι : 278-418) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
|
Ορθός ωστόσ’ ο πορθητής κρατούσεν Οδυσσέας το σκήπτρο, και στο πλάγι του με κήρυκος την όψιν, η Αθηνά παράγγελνε τα πλήθη να σωπάσουν, ώστε τον λόγον οι Αχαιοί απ’ άκρην σ’ άκρην όλοι ν’ ακούσουν και την συμβουλήν να πάρουν εις τον νουν τους. Και
αυτός με γνώμην αγαθήν ομίλησε στα πλήθη: |
Ὣς φάσαν ἣ πληθύς· ἀνὰ δ᾽ ὃ πτολίπορθος Ὀδυσσεὺς ἔστη σκῆπτρον ἔχων· παρὰ δὲ γλαυκῶπις Ἀθήνη εἰδομένη κήρυκι σιωπᾶν λαὸν ἀνώγει, 280 ὡς ἅμα θ᾽ οἳ πρῶτοί τε καὶ ὕστατοι υἷες Ἀχαιῶν μῦθον ἀκούσειαν καὶ ἐπιφρασσαίατο βουλήν· ὅ σφιν ἐὺ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν·
|
|
«Σήμερα θέλουν οι Αχαιοί, Ατρείδη βασιλέα, εσέ να κάμουν άτιμον εμπρός στον κόσμον όλον. Και ιδού τον λόγον αθετούν που απ’ αρχής σου δώσαν, όταν στην Τροίαν έρχονταν απ’ το ιπποτρόφον Άργος, οπώς θα
γύρης πορθητής των πύργων του Πριάμου. |
Ἀτρεΐδη νῦν δή σε ἄναξ ἐθέλουσιν Ἀχαιοὶ πᾶσιν ἐλέγχιστον θέμεναι μερόπεσσι βροτοῖσιν, 285 οὐδέ τοι ἐκτελέουσιν ὑπόσχεσιν ἥν περ ὑπέσταν ἐνθάδ᾽ ἔτι στείχοντες ἀπ᾽ Ἄργεος ἱπποβότοιο Ἴλιον ἐκπέρσαντ᾽ εὐτείχεον ἀπονέεσθαι.
|
|
Και τώρα ωσάν μικρά παιδιά και απόχηρες γυναίκες τους πήρε το παράπονο να ιδούν τα γονικά τους. Και πώς να μη το επιθυμούν με τόσα που υποφέρουν; Ο άνθρωπος αδημονεί κι ένα φεγγάρι αν μείνη, μακράν απ’ την γυναίκα του, στο πλοίον αν τον κείσαν χειμώνος άνεμοι κακοί και θάλασσ’ αγριωμένη. Κι εμάς ο χρόνος ένατος στον κύκλον του μας ήβρε κι ακόμη εδώ να μένωμεν. Για τούτο εγώ δεν ψέγω τους Αχαιούς που αδημονούν, αλλ’ όμως είν’ αισχύνη πολύν να έμεινες καιρόν και άδειος να γυρίσης. |
Ὥς τε γὰρ ἢ παῖδες νεαροὶ χῆραί τε γυναῖκες ἀλλήλοισιν ὀδύρονται οἶκον δὲ νέεσθαι. 290 Ἦ μὴν καὶ πόνος ἐστὶν ἀνιηθέντα νέεσθαι· καὶ γάρ τίς θ᾽ ἕνα μῆνα μένων ἀπὸ ἧς ἀλόχοιο ἀσχαλάᾳ σὺν νηῒ πολυζύγῳ, ὅν περ ἄελλαι χειμέριαι εἰλέωσιν ὀρινομένη τε θάλασσα· ἡμῖν δ᾽ εἴνατός ἐστι περιτροπέων ἐνιαυτὸς 295 ἐνθάδε μιμνόντεσσι· τὼ οὐ νεμεσίζομ᾽ Ἀχαιοὺς ἀσχαλάαν παρὰ νηυσὶ κορωνίσιν· ἀλλὰ καὶ ἔμπης αἰσχρόν τοι δηρόν τε μένειν κενεόν τε νέεσθαι.
|
|
Λάβετε, ω φίλ’, υπομονήν και καρτερείτε ολίγο να ιδούμ’ εάν του Κάλχαντος τα ρήματ’ αληθεύσουν. Είναι στον νου μας ζωντανά και μάρτυρες είσθ’ όλοι όσους δεν πήρε ο θάνατος, οπόταν στην Αυλίδα – χθες ή προχθές μου φαίνεται – συνάζονταν τα πλοία των Αχαιών καταστροφήν να φέρουν εις τους Τρώας. Κι εμείς στους ιερούς βωμούς, όπου μια βρύση εκύλα κάτω απ’ ωραίον πλάτανον τα όμορφα νερά της, των αθανάτων καίαμεν εξαίσιες εκατόμβες. |
Τλῆτε φίλοι, καὶ μείνατ᾽ ἐπὶ χρόνον ὄφρα δαῶμεν ἢ ἐτεὸν Κάλχας μαντεύεται ἦε καὶ οὐκί. 300 Εὖ γὰρ δὴ τόδε ἴδμεν ἐνὶ φρεσίν, ἐστὲ δὲ πάντες μάρτυροι, οὓς μὴ κῆρες ἔβαν θανάτοιο φέρουσαι· χθιζά τε καὶ πρωΐζ᾽ ὅτ᾽ ἐς Αὐλίδα νῆες Ἀχαιῶν ἠγερέθοντο κακὰ Πριάμῳ καὶ Τρωσὶ φέρουσαι, ἡμεῖς δ᾽ ἀμφὶ περὶ κρήνην ἱεροὺς κατὰ βωμοὺς 305 ἕρδομεν ἀθανάτοισι τεληέσσας ἑκατόμβας καλῇ ὑπὸ πλατανίστῳ[1] ὅθεν ῥέεν ἀγλαὸν ὕδωρ·
|
|
Μέγα σημάδι εφάνη εκεί, μαύρος σαν αίμα δράκος, τέρας που έβγαλε στο φως ο ίδιος ο Κρονίδης, από το βάθος του βωμού στον πλάτανο εχύθη. Εκεί φωλιάζαν σπούργιτες, αφτέρωτα πουλάκια εις το υψηλότατο κλαδί κρυμμένα μές στα φύλλα οκτώ,
κι ενάτ’ η μάνα τους που τα’χε γεννημένα. |
ἔνθ᾽ ἐφάνη μέγα σῆμα· δράκων ἐπὶ νῶτα δαφοινὸς[2] σμερδαλέος, τόν ῥ᾽ αὐτὸς Ὀλύμπιος ἧκε φόως δέ, βωμοῦ ὑπαΐξας πρός ῥα πλατάνιστον ὄρουσεν. 310 Ἔνθα δ᾽ ἔσαν στρουθοῖο νεοσσοί, νήπια τέκνα, ὄζῳ ἐπ᾽ ἀκροτάτῳ πετάλοις ὑποπεπτηῶτες ὀκτώ, ἀτὰρ μήτηρ ἐνάτη ἦν ἣ τέκε τέκνα·
|
|
Τά ’τρωγε αυτός που έτριζαν ελεεινά και γύρω πετούσε η μάνα κλαίοντας τα τέκνα της κι ο δράκος εστράφη, ετινάχθη κι έπιασεν απ’ το φτερό κι εκείνην. Και αφού τα τέκνα όλα ’φαγε και ακόμη την μητέρα, θαύμα τον έστησε ο θεός οπού τον είχε δείξει. Εκεί τον πέτρωσ’ ο υιός του κρυπτοβούλου Κρόνου. Κι εμείς όλοι απορούσαμε σ’ αυτό που εγίνη εμπρός μας.
Κι ως ήλθαν ξάφνου ανάμεσα στες θείες εκατόμβες τέρατα τόσο φοβερά, τον λόγον πήρε ο Κάλχας:
|
ἔνθ᾽ ὅ γε τοὺς ἐλεεινὰ κατήσθιε τετριγῶτας· μήτηρ δ᾽ ἀμφεποτᾶτο ὀδυρομένη φίλα τέκνα· 315 τὴν δ᾽ ἐλελιξάμενος πτέρυγος λάβεν ἀμφιαχυῖαν. Αὐτὰρ ἐπεὶ κατὰ τέκνα φάγε στρουθοῖο καὶ αὐτήν, τὸν μὲν ἀρίζηλον θῆκεν θεὸς ὅς περ ἔφηνε· λᾶαν γάρ μιν ἔθηκε Κρόνου πάϊς ἀγκυλομήτεω· ἡμεῖς δ᾽ ἑσταότες θαυμάζομεν οἷον ἐτύχθη. 320 Ὡς οὖν δεινὰ πέλωρα θεῶν εἰσῆλθ᾽ ἑκατόμβας, Κάλχας δ᾽ αὐτίκ᾽ ἔπειτα θεοπροπέων ἀγόρευε·
|
|
«Πώς όλοι στέκεσθ’ άφωνοι; Το μέγ’ αυτό σημείον ο Ζεύς μας το’δειξε ο σοφός, κι ό,τι δηλοί θα γίνη με τους καιρούς, αλλ’ ένδοξο θα μείνη στον αιώνα. Καθώς τα τέκνα όλα ’φαγε και την μητέρα εκείνος, οκτώ, κι ενάτη ήταν αυτή που τα’χε γεννημένα, κι εμείς θα πολεμήσωμεν αυτού χρόνους εννέα, και η πόλις η πλατύδρομη στον δέκατον θα πέση.» |
τίπτ᾽ ἄνεῳ ἐγένεσθε κάρη κομόωντες Ἀχαιοί; ἡμῖν μὲν τόδ᾽ ἔφηνε τέρας μέγα μητίετα Ζεὺς ὄψιμον ὀψιτέλεστον, ὅου κλέος οὔ ποτ᾽ ὀλεῖται. 325 Ὡς οὗτος κατὰ τέκνα φάγε στρουθοῖο καὶ αὐτὴν ὀκτώ, ἀτὰρ μήτηρ ἐνάτη ἦν ἣ τέκε τέκνα, ὣς
ἡμεῖς τοσσαῦτ᾽ ἔτεα πτολεμίξομεν
αὖθι, τῷ δεκάτῳ δὲ πόλιν αἱρήσομεν εὐρυάγυιαν**.
|
|
Αυτά μας έλεγε και ιδού που τώρα γίνοντ’ όλα. Και, ω μεγαλόψυχοι Αχαιοί, να μείνετε σας λέγω, ωσότου
να πατήσωμε τους πύργους του Πριάμου.» |
Κεῖνος τὼς ἀγόρευε· τὰ δὴ νῦν πάντα τελεῖται. 330 Ἀλλ᾽ ἄγε μίμνετε πάντες ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ αὐτοῦ εἰς ὅ κεν ἄστυ μέγα Πριάμοιο ἕλωμεν.
|
|
Είπε, και όλοι εφώναξαν και τρομερά τα πλοία απ’ την βοήν των Αχαιών ως πέρα ηχολογήσαν, τόσον εις όλους άρεσαν οι λόγοι του Οδυσσέως. |
Ὣς ἔφατ᾽, Ἀργεῖοι δὲ μέγ᾽ ἴαχον, ἀμφὶ δὲ νῆες σμερδαλέον κονάβησαν ἀϋσάντων ὑπ᾽ Ἀχαιῶν, μῦθον ἐπαινήσαντες Ὀδυσσῆος θείοιο· 335 τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
|
|
«Ωιμέ, να συναθροίζεσθε και να δημηγορήτε, ως θα’καναν ανήλικα και απόλεμα παιδία ! Λοιπόν οι συμφωνίες μας κι οι όρκοι τι θα γίνουν; Θε να καούν οι συμβουλές κι οι γνώμες των ηρωων, οι αγνές σπονδές και των χεριών που εδώσαμεν η πίστις ; Λογομαχούμεν μάταια και τρόπον να σωθούμε, τόσους
καιρούς που’μεθα εδώ δεν έχομ’ έβρει ακόμη. |
ὦ πόποι ἦ δὴ παισὶν ἐοικότες ἀγοράασθε νηπιάχοις οἷς οὔ τι μέλει πολεμήϊα ἔργα. Πῇ δὴ συνθεσίαι τε καὶ ὅρκια βήσεται ἥμιν; ἐν πυρὶ δὴ βουλαί τε γενοίατο μήδεά τ᾽ ἀνδρῶν 340 σπονδαί τ᾽ ἄκρητοι καὶ δεξιαί, ᾗς ἐπέπιθμεν· αὔτως γὰρ ἐπέεσσ᾽ ἐριδαίνομεν, οὐδέ τι μῆχος εὑρέμεναι δυνάμεσθα, πολὺν χρόνον ἐνθάδ᾽ ἐόντες.
|
|
Και συ Ατρείδη πάλι, ως πριν ασάλευτος στην γνώμην, συ των Αργείων αρχηγός να είσαι εις τους αγώνες, κι άφησ’ εκείνοι να χαθούν, ένας ή δυο που χώρια βουλεύονται απ’ τους Αχαιούς, και του κακού κοπιάζουν, στο Άργος να γυρίσωμεν πριν μάθωμ’ αν αλήθεια ή ψέμα θα ’ν’ η υπόσχεση του αιγιδοφόρου Δία. Ναι, λέγ’ ότι την έδωκεν ο υπέρτατος Κρονίδης αστράφτοντας στα δεξιά με φανερά σημεία την ώραν όπου ανέβαιναν στα γρήγορα καράβια οι
Αργείοι μαύρον θάνατον να φέρουν εις τους Τρώες. |
Ἀτρεΐδη σὺ δ᾽ ἔθ᾽ ὡς πρὶν ἔχων ἀστεμφέα βουλὴν ἄρχευ᾽ Ἀργείοισι κατὰ κρατερὰς ὑσμίνας, 345 τούσδε δ᾽ ἔα φθινύθειν ἕνα καὶ δύο, τοί κεν Ἀχαιῶν νόσφιν βουλεύωσ᾽· ἄνυσις δ᾽ οὐκ ἔσσεται αὐτῶν· πρὶν Ἄργος δ᾽ ἰέναι πρὶν καὶ Διὸς αἰγιόχοιο γνώμεναι εἴ τε ψεῦδος ὑπόσχεσις εἴ τε καὶ οὐκί. Φημὶ γὰρ οὖν κατανεῦσαι ὑπερμενέα Κρονίωνα 350 ἤματι τῷ ὅτε νηυσὶν ἐν ὠκυπόροισιν ἔβαινον Ἀργεῖοι Τρώεσσι φόνον καὶ κῆρα φέροντες ἀστράπτων ἐπιδέξι᾽ ἐναίσιμα σήματα φαίνων.
|
|
Όθεν κανείς ας μη βιασθή να γύρη στην πατρίδα, πριν λάβη στις αγκάλες του γυναίκ’ ανδρός της Τροίας, και δικαιωθούν οι στεναγμοί κι οι πόνοι της Ελένης.
Κι αν κάποιος θέλη φοβερά να γύρη στην πατρίδα το χέρι στο κακόστρωτο κρεβάτι του ας απλώση, και πριν των άλλων γρήγορα θα κακοθανατίση.
Αλλά και αυτός σου, κύριε, σκέψου καλά και σ’ άλλον πείθου και λόγον που θα ειπώ μη τον καταφρονήσης.
Κατά φυλές να χωρισθούν και κατά γέν’ οι άνδρες, ώστε φυλή να βοηθή φυλήν και γένη γένος. Και αν τούτο κάμης κι οι Αχαιοί στον λόγον σου υπακούσουν, των αρχηγών και των λαών θα ιδής ποιος είναι ανδρείος κα ποιος δειλός, ως χωριστά θα πολεμά καθένας. Θα ιδής αν είναι από θεού την πόλιν να μην πάρης ή από
δειλίαν των ανδρών και αμάθειαν του πολέμου.» |
Τὼ μή τις πρὶν ἐπειγέσθω οἶκον δὲ νέεσθαι πρίν τινα πὰρ Τρώων ἀλόχῳ κατακοιμηθῆναι, 355 τίσασθαι δ᾽ Ἑλένης ὁρμήματά τε στοναχάς τε. Εἰ δέ τις ἐκπάγλως ἐθέλει οἶκον δὲ νέεσθαι ἁπτέσθω ἧς νηὸς ἐϋσσέλμοιο μελαίνης, ὄφρα πρόσθ᾽ ἄλλων θάνατον καὶ πότμον ἐπίσπῃ. Ἀλλὰ ἄναξ αὐτός τ᾽ εὖ μήδεο πείθεό τ᾽ ἄλλῳ· 360 οὔ τοι ἀπόβλητον ἔπος ἔσσεται ὅττί κεν εἴπω· κρῖν᾽ ἄνδρας κατὰ φῦλα κατὰ φρήτρας Ἀγάμεμνον, ὡς φρήτρη[3] φρήτρηφιν ἀρήγῃ, φῦλα δὲ φύλοις. Εἰ δέ κεν ὣς ἕρξῃς καί τοι πείθωνται Ἀχαιοί, γνώσῃ ἔπειθ᾽ ὅς θ᾽ ἡγεμόνων κακὸς ὅς τέ νυ λαῶν 365 ἠδ᾽ ὅς κ᾽ ἐσθλὸς ἔῃσι· κατὰ σφέας γὰρ μαχέονται. Γνώσεαι δ᾽ εἰ καὶ θεσπεσίῃ πόλιν οὐκ ἀλαπάξεις, ἦ ἀνδρῶν κακότητι καὶ ἀφραδίῃ πολέμοιο.
|
|
Τότε σ’ αυτόν απάντησεν ο κραταιός Ατρείδης: |
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων·
|
|
«Στες συμβουλές πόσο νικάς τους Αχαιούς, ω γέρε ! πατέρα Δία και Αθηνά και Απόλλων, ω θεοί μου, αν είχα δέκα ωσάν εσέ συμβούλους στο πλευρό μου. Στην δύναμή σας γρήγορα η πόλις του Πριάμου θα έσκυφτε, και χαλασμός κι ερμιά θα την πλακώναν. Αλλά μ’ εταλαιπώρησεν ο υπέρτατος Κρονίδης, που σ’ έχθρες αδιόρθωτες και σ’ έριδες μ’ εμπλέκει. Ότι ελογομαχήσαμεν εγώ και ο Πηλείδης χάριν της κόρης και βαρύς εδείχθηκα εγώ πρώτος. Αλλ’ αν ομογνωμήσωμε και πάλ’ εμείς οι δυο, δεν θε ν’ αργήση ουδέ στιγμήν ο όλεθρος των Τρώων. Τώρα θα γευματίσετε, κατόπι αρματωθήτε. |
ἦ μὰν αὖτ᾽ ἀγορῇ νικᾷς γέρον υἷας Ἀχαιῶν. 370 Αἲ γὰρ Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον τοιοῦτοι δέκα μοι συμφράδμονες εἶεν Ἀχαιῶν· τώ κε τάχ᾽ ἠμύσειε πόλις Πριάμοιο ἄνακτος χερσὶν ὑφ᾽ ἡμετέρῃσιν ἁλοῦσά τε περθομένη τε. Ἀλλά μοι αἰγίοχος Κρονίδης Ζεὺς ἄλγε᾽ ἔδωκεν, 375 ὅς με μετ᾽ ἀπρήκτους ἔριδας καὶ νείκεα βάλλει. Καὶ γὰρ ἐγὼν Ἀχιλεύς τε μαχεσσάμεθ᾽ εἵνεκα κούρης ἀντιβίοις ἐπέεσσιν, ἐγὼ δ᾽ ἦρχον χαλεπαίνων· εἰ δέ ποτ᾽ ἔς γε μίαν βουλεύσομεν, οὐκέτ᾽ ἔπειτα Τρωσὶν ἀνάβλησις κακοῦ ἔσσεται οὐδ᾽ ἠβαιόν. 380 Νῦν δ᾽ ἔρχεσθ᾽ ἐπὶ δεῖπνον ἵνα ξυνάγωμεν Ἄρηα.
|
|
Σώσετε τις ασπίδες σας τροχίσετε τες λόγχες. Άφθονη δώσετε τροφήν στα γρήγορα πουλάρια, τ’ αμάξια θεωρήσετε, με τούτο στην καρδιά σας, που θα κρατούμε ολήμερα τον φονικόν αγώνα και δεν θα έχη ο πόλεμος ξανάσασμα κανένα ως να’λθ’ η νύκτα την ορμήν να κόψη των ανδρείων. Στα στήθη σας και το λουρί της κυκλωτής ασπίδος θα ιδρώση και το χέρι σας στην λόγχην θ’ αποκάμη, και θα ιδρώσουν τ’ άλογα στ’ αμάξι τανυσμένα.
Κι αν απ’ τον πόλεμον μακράν εις τα κυρτά καράβια μείνη κανείς και τον ιδώ, να μην ελπίση εκείνος που δεν
θα γίνη σπάραγμα των όρνεων και των σκύλων». |
Εὖ μέν τις δόρυ θηξάσθω, εὖ δ᾽ ἀσπίδα θέσθω, εὖ δέ τις ἵπποισιν δεῖπνον δότω ὠκυπόδεσσιν, εὖ δέ τις ἅρματος ἀμφὶς ἰδὼν πολέμοιο μεδέσθω, ὥς κε πανημέριοι στυγερῷ κρινώμεθ᾽ Ἄρηϊ. 385 Οὐ γὰρ παυσωλή γε μετέσσεται οὐδ᾽ ἠβαιὸν εἰ μὴ νὺξ ἐλθοῦσα διακρινέει μένος ἀνδρῶν. Ἱδρώσει μέν τευ τελαμὼν ἀμφὶ στήθεσφιν ἀσπίδος ἀμφιβρότης, περὶ δ᾽ ἔγχεϊ χεῖρα καμεῖται· ἱδρώσει δέ τευ ἵππος ἐΰξοον ἅρμα τιταίνων. 390 Ὃν δέ κ᾽ ἐγὼν ἀπάνευθε μάχης ἐθέλοντα νοήσω μιμνάζειν παρὰ νηυσὶ κορωνίσιν, οὔ οἱ ἔπειτα ἄρκιον ἐσσεῖται φυγέειν κύνας ἠδ᾽ οἰωνούς.
|
|
Είπε και όλοι εβόησαν, καθώς βοά το κύμα από του Νότου την ορμήν επάνω σ’ ακρωτήρι, που βγαίνει εμπρός στην θάλασσαν και πάντοτε το δέρνουν τα κύματ’ όπως έρχονται απ’ όλους τους ανέμους. Τα πλήθη τότ’ εσκόρπισαν τριγύρω στα καράβια, φωτιά στες σκηνές άναψαν κι εκάθισαν να φάγουν. Κι εις έναν από τους θεούς θυσίαζε ο καθέναςκι εύχονταν να’βγη ζωντανός απ’ απ’ τον φρικτόν αγώνα.
Αλλά βόδι πεντάχρονον ο μέγας Αγαμέμνων παχύτατο εθυσίασε του φοβερού Κρονίδη, και των Παναχαιών εκεί τους γέροντας καλούσε και πρώτιστα τον Νέστορα και τον Ιδομενέα, τους δυο κατόπιν Αίαντες, και τον Τυδείδην, κι έκτον τον Οδυσσέα, πόμοιαζε στην γνώση με τον Δία, και μόνος αυτοκάλεστος του ήλθεν ο γενναίος Μενέλαος
που εγνώριζε πόσες φροντίδες είχε. |
Ὣς ἔφατ᾽, Ἀργεῖοι δὲ μέγ᾽ ἴαχον ὡς ὅτε κῦμα ἀκτῇ ἐφ᾽ ὑψηλῇ, ὅτε κινήσῃ Νότος ἐλθών, 395 προβλῆτι σκοπέλῳ· τὸν δ᾽ οὔ ποτε κύματα λείπει παντοίων ἀνέμων, ὅτ᾽ ἂν ἔνθ᾽ ἢ ἔνθα γένωνται. Ἀνστάντες δ᾽ ὀρέοντο κεδασθέντες κατὰ νῆας, κάπνισσάν τε κατὰ κλισίας, καὶ δεῖπνον ἕλοντο. Ἄλλος δ᾽ ἄλλῳ ἔρεζε θεῶν αἰειγενετάων 400 εὐχόμενος θάνατόν τε φυγεῖν καὶ μῶλον Ἄρηος. Αὐτὰρ ὃ βοῦν ἱέρευσε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων πίονα πενταέτηρον ὑπερμενέϊ Κρονίωνι, κίκλησκεν δὲ γέροντας ἀριστῆας Παναχαιῶν***, Νέστορα μὲν πρώτιστα καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα, 405 αὐτὰρ ἔπειτ᾽ Αἴαντε δύω καὶ Τυδέος υἱόν, ἕκτον δ᾽ αὖτ᾽ Ὀδυσῆα Διὶ μῆτιν ἀτάλαντον. Αὐτόματος δέ οἱ ἦλθε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος· ᾔδεε γὰρ κατὰ θυμὸν ἀδελφεὸν ὡς ἐπονεῖτο.
|
|
Και αφού στο βόδι ολόγυρα επήραν τα κριθάρια, άρχισ’ ο Ατρείδης την ευχήν: «Υπέρτατε Κρονίδη, ένδοξε, μαυρονέφελε, εγκάτοικο του αιθέρος, δώσε πριν πέση ο ήλιος και το σκοτάδι φθάση χάμω στην γην το μέγαρον να ρίξω του Πριάμου ασβολωτό και στη φωτιά τες πύλες του να λιώσω, και τον Εκτόρειον θώρακα με το σπαθί να σχίσω στα αιματωμένα στήθη του, κι επίστομα στην σκόνη γύρω
του σύντροφοι πολλοί το χώμα να δαγκάσουν.». |
Βοῦν δὲ περιστήσαντο καὶ οὐλοχύτας ἀνέλοντο· 410 τοῖσιν δ᾽ εὐχόμενος μετέφη κρείων Ἀγαμέμνων· Ζεῦ κύδιστε μέγιστε κελαινεφὲς αἰθέρι ναίων μὴ πρὶν ἐπ᾽ ἠέλιον δῦναι καὶ ἐπὶ κνέφας ἐλθεῖν πρίν με κατὰ πρηνὲς βαλέειν Πριάμοιο μέλαθρον αἰθαλόεν, πρῆσαι δὲ πυρὸς δηΐοιο θύρετρα, 415 Ἑκτόρεον δὲ χιτῶνα περὶ στήθεσσι δαΐξαι χαλκῷ ῥωγαλέον· πολέες δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροι πρηνέες ἐν κονίῃσιν ὀδὰξ λαζοίατο γαῖαν.
|
[1] Στο βιβλίο ΙΧ, [ΒΟΙΩΤΙΚΑ], κεφ. 19, 6, ο Παυσανίας λέει πως στην Αυλίδα υπάρχει ναός της Άρτεμης, όπου μέσα φυλάσσουν το σωζόμενο ξύλο από το πλατάνι που αναφέρει εδώ ο Όμηρος.
[2] Ο Δράκων σύμβολο της ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΟΣ.
[Βλ. Απολλόδωρου Β 8,5] ἐπὶ δὲ τοῖς βωμοῖς οἷς ἔθυσαν [οι ΗΡΑΚΛΕΙΔΕΙΣ, αφού είχαν καταλάβει την Πελοπόννησο κατά την Κάθοδό τους] εὗρον σημεῖα κείμενα οἱ μὲν λαχόντες Ἄργος φρῦνον, οἱ δὲ Λακεδαίμονα δράκοντα, οἱ δὲ Μεσσήνην ἀλώπεκα.].
[Επίσης Βλ. Παυσανίας, βιβλ. Χ, Φωκικά, κεφ. 26, 3, ‘Στην ασπίδα που κρατεί ο Μενέλαος είναι απεικονισμένος πάνω δράκοντας, ο οποίος αποτελεί υπαινιγμό στο θαύμα κατά τη θυσία της Αυλίδος’].
Και ΙΛΙΑΔΟΣ ΡΑΨΩΔΙΑ Μ, στ. 199-229.
Για τον συμβολισμό του Δράκοντα γράφει ο ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, ΑΡΚΑΔΙΚΑ, 11, 7. Μετά την ίση έκβαση της μάχης [της ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ], ο Επαμεινώνδας απεσυρε το χέρι από το τραύμα και ξεψύχησε. Τον έθαψαν στον τόπο όπου έγινε η σύγκρουση. Στον τάφο είναι στημένη κολώνα και πάνω σ’ αυτήν ασπίδα με ανάγλυφη παράσταση ΔΡΑΚΟΝΤΑ. Ο δράκων έχει την έννοια πως ο Επαμεινώνδας ήταν από την γενιά των λεγόμενων ΣΠΑΡΤΩΝ.
[3] Φατρίες.
** Είναι πολύ περίεργο που αυτήν την
μαντεια του Κάλχαντα την θυμάται μόνο ο Οδυσσέας. Αν όντως είχε μαντέψει κάτι τέτοιο, και τον έπαιρναν στα σοβαρά,
θα έπρεπε να μην είχαν καν ξεκινήσει για την πολιορκία τη Τροίας – ίσως
και η ‘μαντεία’ αυτή του Κάλχαντα, αν
την έκανε όντως, να είχε αυτή την
σημασία, να αποτρέψει δηλαδή την εκστρατεία. Πρέπει λοιπόν, να μην του έδιναν –
ο Αγαμέμνων και ο Μενέλαος τουλάχιστον – καμμία σημασία, του Κάλχαντα. Ισως
γιατί τον είχαν συνηθίσει να προβλέπει μόνο άσχημα πράγματα, κάτι που συνήθως
κανουν οι μάντεις.
*** Σε αντίθεση με το πολίτευμα που ήθελε
ο Αχιλλέας, κατά την γνώμη του Αγαμέμνονα πάντα, [ολοκληρωτικό] και σε αντίθεση
με τον λαϊκισμό του Θερσίτη, ο Αγαμέμνων
πολιτεύεται ακτά τον αριστοκρατικό τρόπο. Καλεί συμβούλιο αποτελούμενο
από 8 ‘αριστήας’.