ΣΑΜΟΣ = ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ

Ιλιάδος Ραψωδία  Β, στ. 631 κ.εξ.

Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἦγε Κεφαλλῆνας μεγαθύμους,

οἵ ῥ᾽ Ἰθάκην εἶχον καὶ Νήριτον εἰνοσίφυλλον

καὶ Κροκύλει᾽ ἐνέμοντο καὶ Αἰγίλιπα τρηχεῖαν,

οἵ τε Ζάκυνθον ἔχον ἠδ᾽ οἳ Σάμον ἀμφενέμοντο,

οἵ τ᾽ ἤπειρον ἔχον ἠδ᾽ ἀντιπέραι᾽ ἐνέμοντο·              

τῶν μὲν Ὀδυσσεὺς ἦρχε Διὶ μῆτιν ἀτάλαντος·

τῷ δ᾽ ἅμα νῆες ἕποντο δυώδεκα μιλτοπάρῃοι

Κατόπ’ οι μεγαλόψυχοι έρχονταν Κεφαλλήνες,

η Ιθάκη, τα σεισόφυλλα προπόδια του Νηρίτου,

τους στείλαν τα Κροκύλεια κι η Αιγίλιψ η τραχεία

τους έστειλεν η Ζάκυνθος, η Σάμος και τα μέρη

της στερεάς τ’ αντίπερα. Και είχαν αρχηγό τους

τον Οδυσσέα πόμοιαζε στην γνώση με τον Δία,

και είχαν πλοία δώδεκα με κόκκινες τις πλώρες

Βλ. και  Ομηρικό Ύμνο στον Απόλλωνα  στ. 418-429

Όμως το στέρεο πλοίο δεν υπάκουε στα πηδάλιά του,

αλλά μακριά απ’ την πλούσια Πελοπόννησο αρμενίζοντας

τράβαε το δρόμο του, κι ο τηλεργής αναξ Απόλλων με άνεμο

το διεύθυνε επιδέξια. Και κείνο ακολουθώνας την πορεία του

έφθασε στην Αρήνη και στην ερατεινή Αργυφέη

και στο Θρύο, το πέρασμα του Αλφειού, και στον καλόχτιστο Αίπυ

και στην αμμουδερή την Πυλο και στους Πύλιους κατοίκους.

Κι έφτασε στους Κρουνούς και στην Χαλκίδα και στην Δύμη

και στην ιερή την Ηλιδα όπου αρχοντεύουν οι Επειοί.

Καθώς πλησίαζε στις Φερές  καμαρωτή απ’ του Δία τον ούριο ανεμο,

κάτω απ’ τα νέφη φάνηκαν σ’ αυτούς το απόκρημνο όρος της Ιθάκης

και το Δουλίχιο και η Σάμη και η δασώδης Ζάκυνθος.

Η ΣΑΜΗ του Ομηρικού κειμένου, είναι η ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ.

ΙΘΑΚΗ

Στην Οδύσσεια αναφέρεται επίσης Ραψωδία α, στ. 245-248.

ὅσσοι γὰρ νήσοισιν ἐπικρατέουσιν ἄριστοι,
Δουλιχίῳ τε Σάμῃ τε καὶ ὑλήεντι Ζακύνθῳ,
ἠδ᾽ ὅσσοι κραναὴνἸθάκην κάτα κοιρανέουσιν,
τόσσοι μητέρ᾽ ἐμὴν μνῶνται, τρύχουσι δὲ οἶκον.

Γιατὶ ὅσοι γύρω στὰ νησιὰ πρωτοστατοῦν ἀρχόντοι,
Δουλίχι, Σάμη, Ζάκυθο μὲ τὰ δασιὰ τὰ δέντρα,
κι ὅσοι στὸ βραχορίζωτο τὸ Θιάκι ἐδῶ ἀρχοντεύουν,
ὅλοι ζητοῦν τὴ μάνα μου καὶ μοῦ χαλνᾶν τὸ βιός μου.

Αλλά και στην Ιλιάδα, Ραψωδία Γ, στ. 200 κ.εξ., η Ελένη, μιλώντας για τον Οδυσσέα, στον Πρίαμο, λέει:

οὗτος δ᾽ αὖ Λαερτιάδης πολύμητις Ὀδυσσεύς,       200

ὃς τράφη ἐν δήμῳ Ἰθάκης κραναῆς περ ἐούσης

εἰδὼς παντοίους τε δόλους καὶ μήδεα πυκνά.

«Αυτός είναι ο πολύβουλος Λαερτιάδης Οδυσσέας

οπού ανετράφη στον δήμο της πετρωτής Ιθάκης

και πολλούς δόλους και άπειρα σοφίσματα γνωρίζει».

ΚΡΑΝΑΟΣ = τραχύς # σκληρός # πετρώδης # βραχώδης # πετραδερός

Στην Ιθάκη, περιοχή του Αετού, υπάρχουν τα ερείπια της αρχαίας πόλης ΑΛΑΛΚΟΜΕΝΑΙ, γνωστά στους ντόπιους ως «το Κάστρο του Οδυσσέα». Ο Σλήμαν έκανε ανασκαφές στην περιοχή για το περίφημο Οδυσσέως Άστυ [5 χλμ. ΝΔ. του Βαθύ]. Τα υπάρχοντα τείχη πολυγωνικής τοιχοδομίας χρονολογούνται στο 700 π.Χ. Στις πλαγιές του λόφου ανασκάφηκαν κατάλοιπα αρχαϊκού ναού.

[Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως πόλη Αλαλκομεναί υπήρχε και στην Βοιωτία, πάνω από την Λίμνη Κωπαϊδα, την οποία όμως πόλη ΔΕΝ αναφέρει ο Όμηρος. Στις Αλαλκομενές τοποθετείται η γέννηση της Αθηνάς η οποία αποκαλείται από τον Όμηρο ‘Αλαλκομενηίς Αθήνη’. Ισως τελικά ο πρόγονος του Οδυσσέα, ο ΚΕΦΑΛΟΣ και το νησί της Κεφαλλονιάς να έχουν περισσότερο σχέση με την γέννηση της θεάς Αθηνάς. Ο Διονύσιος, στο έργο του ‘Κτίσεις’ γράφει πως ο Ωγυγος είχε τρεις θυγατέρες, την Αλαλκομένεια, την Θελξίνεια και την Αυλίδα, τις οποίες αργότερα ονόμασαν ΠΡΑΞΙΔΙΚΕΣ. Ο Φώτιος στο λεξικό του λέει πως ΠΡΑΞΙΔΙΚΗ ήταν θεά, της οποίας όμως αναπαριστούσαν μόνο το κεφάλι. Ο Μνασέας ο περιηγητής μας λέει πως από τον Σωτήρα και την Πραξιδίκη γεννήθηκε ένας γιος, ο Κτήσιος, και δύο θυγατέρες, η Ομόνοια και η Αρετή. Αυτές οι δυο ονομάστηκαν Πραξιδίκες].

Και ο ίδιος ο Οδυσσέας, όταν συστήνεται στους Φαίακες, λέει

Εἶμ' ὁ Δυσσέας, τοῦ Λαέρτη ὁ γιός, ποὺ ξέρουν ὅλοι οἱ ἀνθρῶποι

τοὺς δόλους μου, κι ἡ δόξα μου στὸν οὐρανὸ ἀνεβαίνει.
Καὶ κατοικῶ στὸ λιόλουστο τὸ Θιάκι, ποὺ ἔχει ἀπάνω
τὸ Νήριτο, τρανὸ βουνὸ ποὺ σειεῖ ἁψηλὰ τὰ φύλλα,
κι ὁλόγυρα πολλὰ νησιὰ τό 'να κοντά 'ναι στ' ἄλλο,
ἡ Σάμη καὶ τὸ Δουλιχιό, κι ἡ Ζάκυνθο ἡ δεντράτη.

Ἐτούτη χάμου ἁπλώνεταο στὰ πέλαγα τῆς Δύσης,
τ' ἄλλα νησιά 'ναι ξέχωρα, στ' ἀνάβλεμμα τοῦ ἥλιου.
Πέτρες γεμάτο, μὰ καλὸ λεβέντες γιὰ νὰ βγάζη.
Ἄλλο ἀπ' τὴ γῆς μου πιὸ γλυκὸ δὲν ξέρω ἐγὼ στὸν κόσμο.

εἴμ᾽ Ὀδυσεὺς Λαερτιάδης, ὃς πᾶσι δόλοισιν

ἀνθρώποισι μέλω, καί μευ κλέος οὐρανὸν ἵκει.
ναιετάω δ᾽ Ἰθάκην ἐυδείελον· ἐν δ᾽ ὄρος αὐτῇ
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές· ἀμφὶ δὲ νῆσοι
πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι,
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.

αὐτὴ δὲ χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται
πρὸς ζόφον, αἱ δέ τ᾽ ἄνευθε πρὸς ἠῶ τ᾽ ἠέλιόν τε,
τρηχεῖ᾽, ἀλλ᾽ ἀγαθὴ κουροτρόφος· οὔ τοι ἐγώ γε
ἧς γαίης δύναμαι γλυκερώτερον ἄλλο ἰδέσθαι.

Οδύσσεια  ραψωδία  ι, στ.  11-20

 Επίσης,  Οδύσσεια δ, στ. 631

ἐν πορθμῷ Ἰθάκης τε Σάμοιό τε παιπαλοέσσης

μὲς στὰ στενὰ ἐκεῖ τοῦ Θιακιοῦ καὶ τῶν βραχιῶν τῆς Σάμης

Και ακόμα, στη σκηνή της Οδύσσειας όπου η  ΑΘΗΝΑ, με μορφή νέου, μιλάει για την Ιθάκη  στον Οδυσσέα, ο οποίος μόλις έχει φτάσει στο νησί από τους Φαίακες,  διαβάζουμε:

Δὲν εἶναι γῆς γιὰ ἀλόγατα, παρὰ γεμάτη πέτρα·
μὰ πάλε μήτε γῆς φτωχή, κι ἁπλόχωρη ἂς μὴν εἶναι.
Στάρι περίσσιο καὶ κρασὶ καλὸ μᾶς δίνει ὁ τόπος,

τὶ πάντα πέφτει ἐδῶ βροχὴ καὶ μᾶς δροσαίνουν πάχνες·
γίδια καὶ βόδια βρίσκουνε καλὴ βοσκὴ ἐδῶ πέρα,
μὰ καὶ τὰ δέντρα μὲ νερὰ ποτίζουνται περίσσια.
Κι ἔτσι τὸ Θιάκι ἀκούστηκε κι ὡς τὴν Τρωάδα ἀκόμα,
ποὺ λένε ἀπ' τὴν Ἀχαϊκὴ τὴ γῆς μακριὰ πὼς εἶναι.

ἦ τοι μὲν τρηχεῖα καὶ οὐχ ἱππήλατός ἐστιν,
οὐδὲ λίην λυπρή, ἀτὰρ οὐδ᾽ εὐρεῖα τέτυκται.
ἐν μὲν γάρ οἱ σῖτος ἀθέσφατος, ἐν δέ τε οἶνος

γίγνεται· αἰεὶ δ᾽ ὄμβρος ἔχει τεθαλυῖά τ᾽ ἐέρση·
αἰγίβοτος δ᾽ ἀγαθὴ καὶ βούβοτος· ἔστι μὲν ὕλη
παντοίη, ἐν δ᾽ ἀρδμοὶ ἐπηετανοὶ παρέασι.
τῷ τοι, ξεῖν᾽, Ἰθάκης γε καὶ ἐς Τροίην ὄνομ᾽ ἵκει,
τήν περ τηλοῦ φασὶν Ἀχαιΐδος ἔμμεναι αἴης.

Οδύσσεια  Ν, 243-249

ΠΥΛΟΣ

Πρέπει να σημειώσουμε πως η ΠΥΛΟΣ  φαίνεται, στον Ομηρικό Ύμνο στον Απόλλωναστ. 418-429, τους οποίους παραθέτω πιο πάνω, να είναι ΜΕΤΑ τις εκβολές του Αλφειού, καθώς το καράβι έρχεται από τη Ν. Πελοπόννησο προς τον Κορινθιακό κόλπο.

Η Ομηρική  ΠΥΛΟΣ δηλαδή ήταν λίγο νοτιότερα από τον σημερινό ΠΥΡΓΟ της Ηλείας.

Και ο  Στραβων 8,343, ασχολείται με μια 'ΠΥΛΟ τριφυλιακή ή λεπρεατική' σε άγνωστη απόσταση βορειότερα του ΛΕΠΡΕΟΥ. Αυτή την Πύλο ο Στράβων τη θωρει ως την εδρα του Νέστορα. Σε αυτήν ανήκει το ιερό του 'σαμίου Ποσειδωνος' [στην παραλία του Σαμικού], όπου ο Τηλέμαχος, προερχόμενος από την Ιθάκη αποβιβάστηκε και βρήκε τους πυλίους να θυσιάζουν 'παμμέλανας ταύρους' [Οδ. γ-6] στον Ποσειδώνα. Σχετικά με το ιερο του ‘σαμιακού Ποσειδίου’ λέει πως ήταν το σημαντικότερο στην περιοχή του Σαμικού. Επί των ημερών του ήταν ένα άλσος γεμάτο αγριελιές.

Οι αγριελιές όμως στην αρχαιότητα ονομάζονταν ΦΥΛΙΑΙ - βλ.Οδύσσεια ε, στ. 478- 'ο μεν ΦΥΛΙΗΣ, ο δ' ΕΛΑΙΗΣ' = ο μεν από ΑΓΡΙΕΛΙΑ ο δε από ήμερη ΕΛΙΑ.
Οπότε και το όνομα της ΠΥΛΟΥ ίσως είχε σχέση με τις ΦΥΛΙΕΣ - ΑΓΡΙΕΛΙΕΣ, γι' αυτό θεωρεί πως πρέπει να το αναφέρει ο Στράβων αυτό το άλσος από αγριελιές.
Όπως και η λέξη ΤΡΙΦΥΛΙΑ θα πρέπει να προέρχεται από την ΦΥΛΙΑ=ΑΓΡΙΕΛΙΑ. Το τρι- είναι επιτατικό μόριο και δείχνει το πλήθος.
Υπάρχει επίσης και ο ΚΟΤΙΝΟΣ = αγριελιά μπολιασμένη με ήμερο μπόλι.
Βόρεια από το σημερινό Σαμικό είναι η Αρχαία Ολυμπία όπου τους νικητές των αγωνισμάτων τους στεφάνωναν με ΚΟΤΙΝΟΥΣ, θέλοντας να δείξουν έτσι το πέρασμα από την 'αγρια' εποχή στην ημερότερη.

Αντιλαμβανόμαστε πως το ιερό αυτό του Σαμίου Ποσειδώνα, είχε ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ  με την Κεφαλλονιά, την τότε ονομαζόμενη ΣΑΜΟ [ή Σάμη].

Βλ. επίσης Ραψωδία  Ε, στ. 542-545

υἷε Διοκλῆος Κρήθωνά τε Ὀρσίλοχόν τε,

τῶν ῥα πατὴρ μὲν ἔναιεν ἐϋκτιμένῃ ἐνὶ Φηρῇ

ἀφνειὸς βιότοιο, γένος δ᾽ ἦν ἐκ ποταμοῖο

Ἀλφειοῦ, ὅς τ᾽ εὐρὺ ῥέει Πυλίων διὰ γαίης

τον Κρήθωνα και Ορσίλοχον, παιδιά του Διοκλέους,

που μέσα στην καλόκτιστην Φεράν εκατοικούσε

πάμπλουτος και απ’ τον Αλφειόν κρατούσεν όπου ρέει,

πλατύ ποτάμι, ανάμεσα στην χώρα των Πυλίων

G