ΠΕΙΡΙΘΟΟΣ

Πειρίθοος : Γιος του Ιξίονα ή του Δία και της Δίας, βασιλιάς των ΛΑΠΙΘΩΝ στην Θεσσαλία. Είχε πάρει μέρος στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου [βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Ι, στ. 527 κ.εξ.]. Στους γάμους του με την Ιπποδάμεια [κόρη του ΒΟΥΤΗ, γιου του ΒΟΡΕΑ], έγινε η γνωστή μάχη μεταξύ Λαπιθών και Κενταύρων, που επιχείρησαν να απαγάγουν και να βιάσουν τις γυναίκες των Λαπιθών.

Στην Οδύσσεια, ραψωδία φ, στ. 295 κ.εξ. γράφει ο Ομηρος για αυτή την περίφημη μάχη Λαπιθών και Κενταύρων.

οἶνος καὶ Κένταυρον, ἀγακλυτὸν Εὐρυτίωνα,
ἄασ᾽ ἐνὶ μεγάρῳ μεγαθύμου Πειριθόοιο,
ἐς Λαπίθας ἐλθόνθ᾽· ὁ δ᾽ ἐπεὶ φρένας ἄασεν οἴνῳ,
μαινόμενος κάκ᾽ ἔρεξε δόμον κάτα Πειριθόοιο·
ἥρωας δ᾽ ἄχος εἷλε, διὲκ προθύρου δὲ θύραζε

ἕλκον ἀναΐξαντες, ἀπ᾽ οὔατα νηλέϊ χαλκῷ
ῥῖνάς τ᾽ ἀμήσαντες· ὁ δὲ φρεσὶν ᾗσιν ἀασθεὶς
ἤϊεν ἣν ἄτην ὀχέων ἀεσίφρονι θυμῷ.
ἐξ οὗ Κενταύροισι καὶ ἀνδράσι νεῖκος ἐτύχθη,
οἷ δ᾽ αὐτῷ πρώτῳ κακὸν εὕρετο οἰνοβαρείων.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Το κρασί, τοὺ δοξαστοῦ Εὐρυτίωνα, τοῦ Κένταυρου, εἶχε σβήσει το μυαλό,
μέσα στοῦ μεγαλόψυχου Πειρίθοου τοὺς πύργους,
σὰν ἦρθε ἐκεῖ στὸ κάλεσμα τῶ Λαπιθῶν. Ὁ νοῦς του
μὲ τὸ πιοτὸ τυφλώθηκε, καὶ στοῦ Πειρίθοου τότες
ἔργα φριχτὰ ἡ μανία του τὸν ἔκαμε νὰ πράξη.

Κι ἔπιασ' ὀργὴ τοὺς ἥρωες, τρέξαν τὸν σῦραν ἔξω,

μύτη κι αὐτιὰ σὰν τοῦ 'κοψαν μὲ τὸ σκληρὸ μαχαίρι.
Κι αὐτὸς, μὲ τυφλωμένο νοῦ γυρνοῦσε φορτωμένος
πάνω στὴν ἔρμη του ψυχὴ τὴ μαύρη συμφορά του.
Κένταυροι τότες καὶ θνητοὶ τὸν πόλεμο ἀρχινῆσαν,
καὶ πρῶτος βρῆκε αὐτὸς κακὸ μὲ τὸ βαρὺ πιοτό του.

Ο Πειρίθους με τη βοήθεια  του φίλου του, Θησέα, κατόρθωσε να τους εκδιώξει και αυτός με τη σειρά του βοήθησε τον Θησέα στην αρπαγή της ωραίας Ελένης, όταν ήταν μικρή ακόμα,  καθώς και στην εκστρατεία εναντίον των Αμαζόνων. Σύμφωνα με μια παράδοση, ο Πειρίθοος είχε κατεβεί στον Αδη μαζί με τον Θησέα, για  να απαγάγουν την Περσεφόνη [βλ. σχετικά  ΙΛΙΑΔΟΣ  ΡΑΨΩΔΙΑ Μ, στ. 331 υποσημ.]. Ο γιος του ήταν ο Πολυποίτης, αρχηγός αυτών που ήλθαν από την Γυρτώνη, την Αργισσα κ.λπ. μαζί με τον εγγονό του Καινέα, τον Κόρωνο. Βλ.  ΡΑΨΩΔΙΑ  Β, στ. 741. [Βλ. και ΡΑΨΩΔΙΑ  Α, στ. 263 κ.εξ.,   ΟΔΥΣΣΕΙΑ  ραψωδία φ, στ. 296,  Παυσανία  Ε, 10, 8,  Απολλόδωρου  Α, 67,  Β, 124].

Ο πατέρας του Πειρίθου, ο ΙΞΙΩΝ, ήταν γιος του Φλεγύα και της Περιμήλης. Ο μύθος λέει πως σκότωσε τον πεθερό του, τον Διηονέα, και γι’ αυτό καταλήφθηκε από μανία. Αλλά ο Δίας τον λυπήθηκε και τον υπόβαλλε σε κάθαρση και τον δέχθηκε στο τραπέζι των θεών. Δυστυχώς φάνηκε αχάριστος και προσπάθησε να απαγάγει την Ηρα χωρίς να το πετύχει. Όμως έσμιξε με ένα νέφος, που είχε τη μορφή της, και μ’ αυτόν τον τρόπο λένε πως απόκτησε τον ΚΕΝΤΑΥΡΟ, τον πατέρα των Κενταύρων. [Πιο πάνω είπαμε πως τους Κενταύρους τους έδιωξε ο γιος του Ιξίονα, ο Πειρίθους... Σαφώς εδώ έχουμε να κάνουμε με δυο διαφορετικές εκδοχές της ίδιας ιστορίας. 1. Ο Πειρίθους διώχνει τους Κενταύρους, 2. Τους οποίους ... γέννησε ο ΠΑΤΕΡΑΣ του, ο  Ιξίων. Επειδή όμως για το δεύτερο σκέλος της ιστορίας δεν λέει τίποτα ο Νέστωρ, πρέπει να συμπεράνουμε πως είναι μεταγενέστερη προσθήκη.]. Για τις πράξεις του αυτές ο Δίας τον έριξε στον Τάρταρο, όπου περιστρέφεται αιώνια  δεμένος πάνω σε έναν πύρινο τροχό [συνεχίζει η εκδοχή 2]..

Φλεγύας:Γιος του Αρη και της Χρύσης. Μυθικός πρόγονος των Φλεγύων, λαού Θεσσαλικού. Ο Ιξίονας, η Κορωνίδα και η Γυρτώνη ήταν παιδιά του [την Γυρτώνη την συναντούμε ως ΠΟΛΗ που έστειλε στρατό στην Τροία, ΡΑΨΩΔΙΑ Β, στ. 738].  Όταν πληροφορήθηκε ότι η Κορωνίδα περίμενε παιδί από τον Απόλλωνα, οργίστηκε και προσπάθησε να καταστρέψει τον ναό του θεού στους Δελφούς. Σύμφωνα με μια εκδοχή κατατοξεύθηκε από τον Απόλλωνα. Κατ’ άλλη εκδοχή καταδικάστηκε να τον ρίξουν στον Τάρταρο, όπου πάνω από το κεφάλι του κρέμεται αιώνια ένας πελώριος βράχος. [Βλ. Απολλόδωρος Γ, 118].

Και ο  Παυσανία Θ, 36, 1-4 μιλώντας για τον Ορχομενό της Βοιωτίας,  λέει: Μετά τον θάνατο του Ετεοκλή, γιου του Ανδρέως και της Ευίππης, ο οποίος, Ετεοκλής,  ήταν ο πρώτος  που θυσίασε στις θεές Χάριτες, η βασιλεία περιήλθε στη γενιά του Αλμου. Ο ίδιος ο Αλμος είχε κόρες την Χρυσογένεια και την Χρύση. Από την κόρη του Αλμου, Χρύση, και τον Αρη, υπάρχει παράδοση πως γεννήθηκε ο Φλεγύας, ο οποίος έγινε βασιλιάς επειδή ο Ετεοκλής πέθανε χωρίς παιδιά. Την χώρα που ονομαζόταν ως τότε ΑΝΔΡΗΙΣ, την μετονόμασε σε Φλεγυαντίδα. Πόλη ήταν αρχικά κτισμένη Ανδρηίς, καθώς και μια που έκτισε ο Φλεγύας και την ονόμασε από το όνομά του. Σε αυτήν μάζεψε τους άριστους Έλληνες πολεμιστές. Οι Φλεγύες αργότερα, από απερισκεψία αποστάτησαν από τους άλλους Ορχομένιους και άρχισαν να διαρπάζουν τους γείτονες. Στο τέλος έκαναν εκστρατεία και στο δελφικό ιερό για να το συλήσουν. Όταν και ο Φιλάμμων πήγε εναντίον τους με επίλεκτους Αργείους, αλλά σκοτώθηκε στη μάχη και αυτός και οι διαλεχτοί Αργείοι. Πως τους Φλεγύες τους ευχαριστούσε ο πόλεμος πιο πολύ από τους άλλους   Ελληνες, το επιβεβαιώνουν και οι στίχοι της Ιλιάδας [ΡΑΨΩΔΙΑ Ν, στ. 301-302], σχετικά με τον ΑΡΗ και τον γιο του Αρη ΦΟΒΟ. Οι δύο τους λοιπόν εξοπλίζονταν για πόλεμο με τους Εφύρους και με τους μεγαλόκαρδους Φλεγύες. Εφύρους εδώ νομίζω εννοεί της Θεσπρωτίας χώρας. Η γενιά των Φλεγυών δέχτηκε δεινά πλήγματα από τον θεό με συνεχείς κεραυνούς και δυνατούς σεισμούς. Οσοι γλίτωσαν εξολοθρεύτηκαν από αρρώστεια επιδημική και μόνο ένα μικρό μέρος απ’ αυτούς διέφυγε στην Φωκίδα. Επειδή ο Φλεγύας δεν είχε παιδιά πηρε την βασιλεία ο Χρύσης, γιος της κόρης του Αλμου, Χρυσογένειας και του Ποσειδώνα. Γιος του Χρύση αυτού ήταν ο Μινύας, από τον οποίο οι υπήκοοί του ακόμη και τώρα λέγονται Μινύες.

Βλέπουμε πως η άποψη του Παυσανία ήταν ότι ο Φλεγύας δεν είχε παιδιά... Αλλοι όμως παραπάνω λένε πως γιος του ήταν ο Ιξίονας, που ρίχτηκε στον Τάρταρο [εξολοθρεύθηκε κατά κάποιον τρόπο, τιμωρούμενος από τον Δία]. Μετά από αυτόν, με επέμβαση πάλι του Δία, γεννηθηκε ο Πειρίθους. Εδώ πρέπει να συμπεράνουμε κάποια ανόρθωση των Φλεγυών και μίξη τους με τους Λαπίθες των οποίων το όνομα πήραν. Προκύπτει λοιπόν κάποια μακρινή σχέση Λαπίθων και Μινυών...

Η θεσπρωτική Εφύρα ήταν στα νότια της σημερινής Πάργας, σε μικρή απόσταση ανατολικά των εκβολών του Αχέροντα σε λόφο βρισκόμενο στη συμβολή του Αχέροντα με τον Κωκυτό. Κάτω από την Εφύρα σχηματιζόταν η Αχερουσία λίμνη. Το όνομα της Εφύρας διατηρήθηκε μέχρι τον Θουκυδίδη [1, 46]. Αργότερα αναφέρεται ως Κίχυρος [Στράβων 7, 324]. Ο Παυσανίας εκφράζει τη γνώμη πως ο Αρης και ο Φόβος που αναφέρονται στην Ιλιάδα ΡΑΨΩΔΙΑ Ν, στ. 301-302, πήγαν στους ΕΦΥΡΟΥΣ της Θεσπρωτίας. Πλησιέστερα όμως στη Θράκη απ’ όπου ο Αρης και ο γιος του ξεκίνησαν, ήταν η Εφύρα της Θεσσαλίας [κατόπιν Κραννών]. Γι’ αυτό υποστηρίχθηκε πως ο Ποιητής είχε στο νου του αυτήν την Εφύρα και τους περισσότερο γνωστούς Φλεγύες της Θεσσαλίας.

Ο Γεωγράφος Στράβων, λέει, πως ο Φλεγύας ήταν αδελφός του Ιξίονα και όχι πατέρας του.

ΙΧΙΟΝ = φύλλο του ιξού

ΙΞΙΣ = ορμή # φόρα # κίνηση

G