ΙΛΙΑΔΟΣ - ΡΑΨΩΔΙΑ Ρ΄(στίχοι : 1-182) [Μετάφραση : ΙΑΚΩΒΟΥ ΠΟΛΥΛΑ]
|
|
Είδεν ευθύς ο αρείφιλος Μενέλαος Ατρείδης πόπεσε ο Πάτροκλος αυτού στην μάχην με τους Τρώας, και στ’ άρματά του αστραφτερός εβγήκε απ’ τους προμάχους και ολόγυρά του εβάδιζε, καθώς εις το μοσχάρι γόζοντας περιστρέφεται πρωτόγεννη μητέρα. Παρόμοια ο Μενέλαος στο σώμα του Πατρόκλου. Και το κοντάρι εκράτει εμπρός και την γλιστρήν ασπίδα, για να φονεύσει όποιον ιδή στο σωμα να σιμώσει. Και ως έπεσεν ο Πάτροκλος ο ασύγκριτος στην μάχην αδιάφορος δεν έμεινεν ο ήρως Πανθοϊδης. Και στον Μενέλαον έπροσθεν εστήθη και του είπε:
|
οὐδ᾽ ἔλαθ᾽ Ἀτρέος υἱὸν ἀρηΐφιλον Μενέλαον Πάτροκλος Τρώεσσι δαμεὶς ἐν δηϊοτῆτι. βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ, ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτῷ βαῖν᾽ ὥς τις περὶ πόρτακι μήτηρ πρωτοτόκος κινυρὴ* οὐ πρὶν εἰδυῖα τόκοιο· 5 ὣς περὶ Πατρόκλῳ βαῖνε ξανθὸς Μενέλαος. πρόσθε δέ οἱ δόρυ τ᾽ ἔσχε καὶ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην, τὸν κτάμεναι μεμαὼς ὅς τις τοῦ γ᾽ ἀντίος ἔλθοι. οὐδ᾽ ἄρα Πάνθου υἱὸς ἐϋμμελίης ἀμέλησε Πατρόκλοιο πεσόντος ἀμύμονος· ἄγχι δ᾽ ἄρ᾽ αὐτοῦ ἔστη, καὶ προσέειπεν ἀρηΐφιλον Μενέλαον·
|
«Μενέλαε διόθρεπτε, οπίσω και άφησέ μου το λείψανο και τ’ άρματα τα αιματοβαμμένα. Ότι απ’ εμέ πρώτος κανείς των Τρώων κι επικούρων δεν λόγχισε τον Πάτροκλον στον δυνατόν αγώνα. Γι’ αυτό να λάβω άφησε φήμην λαμπρήν στους Τρώας μη σου αφαιρέσ’ η λόγχη μου την ποθητήν ψυχήν σου.».
|
Ἀτρεΐδη Μενέλαε διοτρεφὲς ὄρχαμε λαῶν χάζεο, λεῖπε δὲ νεκρόν, ἔα δ᾽ ἔναρα βροτόεντα· οὐ γάρ τις πρότερος Τρώων κλειτῶν τ᾽ ἐπικούρων Πάτροκλον βάλε δουρὶ κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην· 15 τώ με ἔα κλέος ἐσθλὸν ἐνὶ Τρώεσσιν ἀρέσθαι, μή σε βάλω, ἀπὸ δὲ μελιηδέα θυμὸν ἕλωμαι.
|
Τότε ο ξανθός Μενέλαος εβάρυνε και του’πε:
«Δία πατέρ’, αβάστακτες που είν’ οι αλαζονείες! Όμοιαν ψυχήν περήφανην δεν έχει το λιοντάρι δεν έχει ο λεοπάρδαλις, ο άγριος μήτε ο χοίρος οπού κακόγνωμος θαρρεί πολύ στην δύναμίν του, όσο του Πάνθου τα παιδιά επαίρονται τ’ ανδρεία. Ουδ’ ο Υπερήνωρ χάρηκε την νιότη του ο γενναίος, που εμπρός μου εστάθη, αντίμαχος και μ’ έψεξε πως είμαι στην μάχην ο αχρειότερος των Δαναών ηρώων. Και οπίσω με τα πόδια του δεν γύρισε, πιστεύω, να ευφράνει την γυναίκα του και τους σεπτούς γονείς του. Εμπρός μου εάν σταθείς και συ, νεκρός εδώ θα πέσεις. Αλλά να μην αντιταχθείς σ’ εμέ σε συμβουλεύω, και γύρε οπίσω εις τον στρατόν πριν πάθεις από εμένα. Μόνο αφού εγίν’ η συμφορά ο ανόητος μαθαίνει.».
|
τὸν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη ξανθὸς Μενέλαος· Ζεῦ πάτερ οὐ μὲν καλὸν ὑπέρβιον εὐχετάασθαι. οὔτ᾽ οὖν παρδάλιος τόσσον μένος οὔτε λέοντος 20 οὔτε συὸς κάπρου ὀλοόφρονος, οὗ τε μέγιστος θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι περὶ σθένεϊ βλεμεαίνει, ὅσσον Πάνθου υἷες ἐϋμμελίαι φρονέουσιν. οὐδὲ μὲν οὐδὲ βίη Ὑπερήνορος ἱπποδάμοιο ἧς ἥβης ἀπόνηθ᾽, ὅτε μ᾽ ὤνατο καί μ᾽ ὑπέμεινε 25 καί μ᾽ ἔφατ᾽ ἐν Δαναοῖσιν ἐλέγχιστον πολεμιστὴν ἔμμεναι· οὐδέ ἕ φημι πόδεσσί γε οἷσι κιόντα εὐφρῆναι ἄλοχόν τε φίλην κεδνούς τε τοκῆας. ὥς θην καὶ σὸν ἐγὼ λύσω μένος εἴ κέ μευ ἄντα στήῃς· ἀλλά σ᾽ ἔγωγ᾽ ἀναχωρήσαντα κελεύω 30 ἐς πληθὺν ἰέναι, μηδ᾽ ἀντίος ἵστασ᾽ ἐμεῖο πρίν τι κακὸν παθέειν· ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω.
|
Είπε, και δεν τον έπειθε. Και αντείπε προς εκείνον:
«Μενέλαε, τώρα εκδίκησιν θα πάρω του αδελφού μου, οπού μου τον εφόνευσες και το καυχάσαι ακόμη, που την γυναίκα εχήρεψες στον νέον τους νυμφώνα και τους γονείς του έκαμες την κλάψα ν’ αγαπήσουν. Του θρήνου παρηγόρημα θα φέρω των θλιμμένων, αν αφού πάρω τ’ άρματα και ομού την κεφαλήν σου, του Πάνθου και της Φρόντιδος εγώ τα παραδώσω. Αλλά θα είναι σύντομος στην δοκιμήν ο αγώνας, και θενά δείξει ποιος εδώ θα φύγ’ ή θα νικήσει.».
|
ὣς φάτο, τὸν δ᾽ οὐ πεῖθεν· ἀμειβόμενος δὲ προσηύδα· νῦν μὲν δὴ Μενέλαε διοτρεφὲς ἦ μάλα τείσεις γνωτὸν ἐμὸν τὸν ἔπεφνες, ἐπευχόμενος δ᾽ ἀγορεύεις, χήρωσας δὲ γυναῖκα μυχῷ θαλάμοιο νέοιο, ἀρητὸν δὲ τοκεῦσι γόον καὶ πένθος ἔθηκας. ἦ κέ σφιν δειλοῖσι γόου κατάπαυμα γενοίμην εἴ κεν ἐγὼ κεφαλήν τε τεὴν καὶ τεύχε᾽ ἐνείκας Πάνθῳ ἐν χείρεσσι βάλω καὶ Φρόντιδι δίῃ. 40 ἀλλ᾽ οὐ μὰν ἔτι δηρὸν ἀπείρητος πόνος ἔσται οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἀδήριτος ἤτ᾽ ἀλκῆς ἤτε φόβοιο.
|
Είπε και τον εκτύπησε στην κυκλωτήν ασπίδα. Δεν έσπασε την στερεήν ασπίδα το κοντάρι κι η χάλκιν’ άκρη εστράβωσε. Κατόπιν επετάχθη, αφού ευχήθη του Διός, ο Ατρείδης με την λόγχην, μες στον λαιμόν την έμπηξεν, εκεί που αποχωρούσε, και δυνατά την άμπωσε με το βαρύ του χέρι. Κι έξω απ’ το ζνίχι τ’απαλό η άκρη ακτίκρυ εβγήκε. Βρόντησε κάτω κι ήχησαν επάνω τ’ άρματά του.
|
ὣς εἰπὼν οὔτησε κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην· οὐδ᾽ ἔρρηξεν χαλκός, ἀνεγνάμφθη δέ οἱ αἰχμὴ ἀσπίδ᾽ ἐνὶ κρατερῇ· ὃ δὲ δεύτερος ὄρνυτο χαλκῷ 45 Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἐπευξάμενος Διὶ πατρί· ἂψ δ᾽ ἀναχαζομένοιο κατὰ στομάχοιο θέμεθλα νύξ᾽, ἐπὶ δ᾽ αὐτὸς ἔρεισε βαρείῃ χειρὶ πιθήσας· ἀντικρὺ δ᾽ ἁπαλοῖο δι᾽ αὐχένος ἤλυθ᾽ ἀκωκή, δούπησεν δὲ πεσών, ἀράβησε δὲ τεύχε᾽ ἐπ᾽ αὐτῷ. 50
|
Στο αίμα εβάφ’ η κόμη του, καλή σαν των Χαρίτων, και με τ’ ασημοχρύσαφα σφιγμένες οι πλεξίδες. Και όπως γεωργός ολόχλωρο τρέφει βλαστάρι ελαίας, σ’ έρημον τόπον μ’ άφθονον νερόν σιμά στην ρίζαν, ωραίον, ολοπάσινο και ασπροανθοβολισμένο εις των ανέμων τες πνοές λυγίζει τα κλαδιά του. Έρχεται ξάφνου ρούφουλας σφοδρής ανεμοζάλης και σύρριζ’ απ’ τον λάκκον του στο χώμα το ξαπλώνει. Παρόμοια τον Εύφορβον, κονταριστήν ανδρείον εφόνευσε ο Μενέλαος και να τον γδύσει ορμούσε.
|
αἵματί οἱ δεύοντο κόμαι Χαρίτεσσιν ὁμοῖαι πλοχμοί θ᾽, οἳ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἐσφήκωντο. οἷον δὲ τρέφει ἔρνος ἀνὴρ ἐριθηλὲς ἐλαίης χώρῳ ἐν οἰοπόλῳ, ὅθ᾽ ἅλις ἀναβέβροχεν ὕδωρ, καλὸν τηλεθάον· τὸ δέ τε πνοιαὶ δονέουσι 55 παντοίων ἀνέμων, καί τε βρύει ἄνθεϊ λευκῷ· ἐλθὼν δ᾽ ἐξαπίνης ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ βόθρου τ᾽ ἐξέστρεψε καὶ ἐξετάνυσσ᾽ ἐπὶ γαίῃ· τοῖον Πάνθου υἱὸν ἐϋμμελίην Εὔφορβον[1] Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἐπεὶ κτάνε τεύχε᾽ ἐσύλα. 60
|
Και ως την ανδρειάν του θαρρετό, θρέμμα βουνού, λεοντάρι αρπάζει την καλύτερην δαμάλαν της αγέλης. Με τ’ ανδρειωμένα δόντια του στον σβέρκον της συντρίβει, και της ρουφά τα σωθικά κατόπι και το αίμα σπαρακτικά, και άνδρες βοσκοί και σκύλοι τον κοιτάζουν, και από μακριά βάζουν φωνές και δεν τολμά κανένας να πλησιάσει ότι χλωμός τους κυριεύει ο τρόμος. Όμοια στα στήθη του κανείς τότε καρδιά δεν είχε εις την ανδρειά ν’ αντιταχθεί του ενδόξου Μενελάου.
|
ὡς δ᾽ ὅτε τίς τε λέων ὀρεσίτροφος ἀλκὶ πεποιθὼς βοσκομένης ἀγέλης βοῦν ἁρπάσῃ ἥ τις ἀρίστη· τῆς δ᾽ ἐξ αὐχέν᾽ ἔαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσι πρῶτον, ἔπειτα δέ θ᾽ αἷμα καὶ ἔγκατα πάντα λαφύσσει δῃῶν· ἀμφὶ δὲ τόν γε κύνες τ᾽ ἄνδρές τε νομῆες 65 πολλὰ μάλ᾽ ἰύζουσιν ἀπόπροθεν οὐδ᾽ ἐθέλουσιν ἀντίον ἐλθέμεναι· μάλα γὰρ χλωρὸν δέος αἱρεῖ· ὣς τῶν οὔ τινι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἐτόλμα ἀντίον ἐλθέμεναι Μενελάου κυδαλίμοιο.
|
Κι εύκολα τα λαμπρ’ άρματα θα έπαιρνε του Ευφόρβου ο Ατρείδης, αλλά βάσκανος εναντιώθη ο Φοίβος που εκίνησε τον Έκτορα, ισόπαλον του Άρη. Του Μέντη, οπού βασίλευε στους Κίκονας, επήρε τ’ ανάστημα και την μορφήν και προς εκείνον είπε:
«Ω Έκτορ, τ΄ακατάφθαστα ξετρέχεις τόσην ώραν, του Αχιλλέως τ’ άλογα και αυτά δεν τα δαμάζει ή τ’ ανεβαίνει άλλος θνητός ή μόνος ο ανδρειωμένος Αιακίδης, οπού αθάνατη τον γέννησε μητέρα.
|
ἔνθά κε ῥεῖα φέροι κλυτὰ τεύχεα Πανθοΐδαο 70 Ἀτρεΐδης, εἰ μή οἱ ἀγάσσατο Φοῖβος Ἀπόλλων, ὅς ῥά οἱ Ἕκτορ᾽ ἐπῶρσε θοῷ ἀτάλαντον Ἄρηϊ ἀνέρι εἰσάμενος Κικόνων ἡγήτορι Μέντῃ· καί μιν φωνήσας ἔπεα πτερόεντα προσηύδα· Ἕκτορ νῦν σὺ μὲν ὧδε θέεις ἀκίχητα διώκων 75 ἵππους Αἰακίδαο δαΐφρονος· οἳ δ᾽ ἀλεγεινοὶ ἀνδράσι γε θνητοῖσι δαμήμεναι ἠδ᾽ ὀχέεσθαι ἄλλῳ γ᾽ ἢ Ἀχιλῆϊ, τὸν ἀθανάτη τέκε μήτηρ.
|
Ωστόσον ο Μενέλαος, εκεί που του Πατρόκλου σκέπει το σώμα, εφόνευσεν άνδρα λαμπρόν των Τρώων τον Πανθοϊδην Εύφορβον, και την ανδρειά του επήρε.».
|
τόφρα δέ τοι Μενέλαος ἀρήϊος Ἀτρέος υἱὸς Πατρόκλῳ περιβὰς Τρώων τὸν ἄριστον ἔπεφνε 80 Πανθοΐδην Εὔφορβον, ἔπαυσε δὲ θούριδος ἀλκῆς.
|
Είπε κι εγύρισε ο θεός στην ταραχήν της μάχης, κι αισθάνθη πόνον τρομερόν ο Έκτωρ στην καρδιά του. Εκοίταξε στες φάλαγγες και είδε τον Ατρείδην να παίρνει τα λαμπρ’ άρματα, τον άλλον ξαπλωμένον στην γην και από το λάβωμα τα αίματα να ρέουν. Εις τ’ άρματά του αστραφτερός εβγήκε απ’ τους προμάχους κραυγάζοντας, προσόμοιος μ’ άσβεστην φλόγα Ηφαίστου και την βοήν δεν άργησεν ο Ατρείδης να γνωρίσει και μέσα εις την γενναίαν του ψυχήν με πόνον είπε:
|
ὣς εἰπὼν ὃ μὲν αὖτις ἔβη θεὸς ἂμ πόνον ἀνδρῶν, Ἕκτορα δ᾽ αἰνὸν ἄχος πύκασε φρένας ἀμφὶ μελαίνας· πάπτηνεν δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα κατὰ στίχας, αὐτίκα δ᾽ ἔγνω τὸν μὲν ἀπαινύμενον κλυτὰ τεύχεα, τὸν δ᾽ ἐπὶ γαίῃ κείμενον· ἔρρει δ᾽ αἷμα κατ᾽ οὐταμένην ὠτειλήν. βῆ δὲ διὰ προμάχων κεκορυθμένος αἴθοπι χαλκῷ ὀξέα κεκλήγων φλογὶ εἴκελος Ἡφαίστοιο ἀσβέστῳ· οὐδ᾽ υἱὸν λάθεν Ἀτρέος ὀξὺ βοήσας· ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν· 90
|
«Ω συμφορά μου ! Αν τ’ άρματα αφήσω εδώ και ακόμη τον Πάτροκλον που έπεσε, για να εκδικήσει εμένα, θα με ονειδίσουν οι Αχαιοί. Κα απ’ εντροπήν αν μείνω τους Τρώας και τον Έκτορα να πολεμήσω μόνος τότε τον έναν οι πολλοί κακά θα περικλείσουν. Και ο Έκτωρ όλες φέρνει εδώ τες φάλαγγες των Τρώων, αλλά να διαλογίζεται τι στέκεται η ψυχή μου;
|
ὤ μοι ἐγὼν εἰ μέν κε λίπω κάτα τεύχεα καλὰ Πάτροκλόν θ᾽, ὃς κεῖται ἐμῆς ἕνεκ᾽ ἐνθάδε τιμῆς, μή τίς μοι Δαναῶν νεμεσήσεται ὅς κεν ἴδηται. εἰ δέ κεν Ἕκτορι μοῦνος ἐὼν καὶ Τρωσὶ μάχωμαι αἰδεσθείς, μή πώς με περιστήωσ᾽ ἕνα πολλοί· 95 Τρῶας δ᾽ ἐνθάδε πάντας ἄγει κορυθαίολος Ἕκτωρ. ἀλλὰ τί ἤ μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός;
|
Όποιος θελήσει αντίθετα να μάχεται μ’ εκείνον, που τον δοξάζει ένας θεός, μέγα κακό να πάθει. Και αφού τον Έκτορα οι θεοί στην μάχην εκινήσαν αν δώσω τόπον εις αυτόν κανείς δεν θα με ψέγει.
|
ὁππότ᾽ ἀνὴρ ἐθέλῃ πρὸς δαίμονα φωτὶ μάχεσθαι ὅν κε θεὸς τιμᾷ, τάχα οἱ μέγα πῆμα κυλίσθη. τώ μ᾽ οὔ τις Δαναῶν νεμεσήσεται ὅς κεν ἴδηται 100 Ἕκτορι χωρήσαντ᾽, ἐπεὶ ἐκ θεόφιν πολεμίζει.
|
Κάπου ήθελα τον Αίαντα να άκουα τον ανδρείον. Τότε και αντίθεα πόλεμον δεν εκάμαμεν οι δύο, να πάρουμε ίσως το νεκρόν στον θείον Αχιλλέα, ένα ολιγότερο κακό στες τόσες συμφορές μας.».
|
εἰ δέ που Αἴαντός γε βοὴν ἀγαθοῖο πυθοίμην, ἄμφω κ᾽ αὖτις ἰόντες ἐπιμνησαίμεθα χάρμης καὶ πρὸς δαίμονά περ, εἴ πως ἐρυσαίμεθα νεκρὸν Πηλεΐδῃ Ἀχιλῆϊ· κακῶν δέ κε φέρτατον εἴη. 105
|
Ταύτα ενώ εκείνος έλεγε στα βάθη της ψυχής του, έρχεται ο Έκτωρ και μ’ αυτόν οι φάλαγγες των Τρώων. Άφησε τότε τον νεκρόν κι εμπόδιζεν οπίσω συχνά την όψιν στρέφοντας, σαν δυνατό λεοντάρι που από την στάνην με φωνές το διώχνουν και με βέλη άνδρες και σκύλοι. Μέσα του τα σπλάχνα τ’ ανδρειωμένα παγώνουν. Ώστε αθέλητα το περιαύλι αφήνει.
|
εἷος ὁ ταῦθ᾽ ὅρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμὸν τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον· ἦρχε δ᾽ ἄρ᾽ Ἕκτωρ. αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἐξοπίσω ἀνεχάζετο, λεῖπε δὲ νεκρὸν ἐντροπαλιζόμενος ὥς τε λὶς ἠϋγένειος, ὅν ῥα κύνες τε καὶ ἄνδρες ἀπὸ σταθμοῖο δίωνται ἔγχεσι καὶ φωνῇ· τοῦ δ᾽ ἐν φρεσὶν ἄλκιμον ἦτορ παχνοῦται, ἀέκων δέ τ᾽ ἔβη ἀπὸ μεσσαύλοιο·
|
Ομοίως απ’ τον Πάτροκλον εμπόδιζ’ ο Ατρείδης, και ως έφθασε στους Αχαιούς εστάθηκε κι εστράφη, και για τον μέγαν Αίαντα τον Τελαμωνιάδη εκοίτα και τον είδ’ ευθύς στ’ αριστερά της μάχης που τους συντρόφου θάρρυνε στην μάχην, ότι ο Φοίβος ορμήν φυγής ακράτητην τους έβαλε στα στήθη.
|
ὣς ἀπὸ Πατρόκλοιο κίε ξανθὸς Μενέλαος. στῆ δὲ μεταστρεφθεὶς ἐπεὶ ἵκετο ἔθνος ἑταίρων παπταίνων Αἴαντα μέγαν Τελαμώνιον υἱόν. 115 τὸν δὲ μάλ᾽ αἶψ᾽ ἐνόησε μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ πάσης θαρσύνονθ᾽ ἑτάρους καὶ ἐποτρύνοντα μάχεσθαι· θεσπέσιον γάρ σφιν φόβον ἔμβαλε Φοῖβος Ἀπόλλων·
|
Έτρεξε, τον πλησίασε και «δράμε», του’πε, «ω φίλε, τον πεθαμένον Πάτροκλον μ’ εμέ να υπερασπίσεις, το λείψανο ίσως φέρωμε στον θείον Αχιλλέα γυμνό. Ότι έχει τ’ άρματα ο λοφοσείστης Έκτωρ.».
|
βῆ δὲ θέειν, εἶθαρ δὲ παριστάμενος ἔπος ηὔδα. Αἶαν δεῦρο πέπον, περὶ Πατρόκλοιο θανόντος 120 σπεύσομεν, αἴ κε νέκυν περ Ἀχιλλῆϊ προφέρωμεν γυμνόν· ἀτὰρ τά γε τεύχε᾽ ἔχει κορυθαίολος Ἕκτωρ.
|
Ετάραξεν ο λόγος του του Αίαντος τα στήθη και ομού με τον Μενέλαον εβγήκεν απ’ τους προμάχους. Και ως έγδυσε τον Πάτροκλον ο Έκτωρ τον τραβούσε με την λεπίδ’ ακονητήν να κόψει το κεφάλι και να πετάξει το κορμί στες σκύλες της Τρωάδος. Με ασπίδα ως πύργον σύρθηκεν ο Έκτωρ και στ’ αμάξι ανέβη και παράγγειλε τους Τρώας εις την πόλην να φέρουν τα λαμπρ’ άρματα, δόξαν να τα’χει εκείνος.
|
ὣς ἔφατ᾽, Αἴαντι δὲ δαΐφρονι θυμὸν ὄρινε· βῆ δὲ διὰ προμάχων, ἅμα δὲ ξανθὸς Μενέλαος. Ἕκτωρ μὲν Πάτροκλον ἐπεὶ κλυτὰ τεύχε᾽ ἀπηύρα, ἕλχ᾽ ἵν᾽ ἀπ᾽ ὤμοιιν κεφαλὴν τάμοι ὀξέϊ χαλκῷ, τὸν δὲ νέκυν Τρῳῇσιν ἐρυσσάμενος κυσὶ δοίη. Αἴας δ᾽ ἐγγύθεν ἦλθε φέρων σάκος ἠΰτε πύργον· Ἕκτωρ δ᾽ ἂψ ἐς ὅμιλον ἰὼν ἀνεχάζεθ᾽ ἑταίρων, ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε· δίδου δ᾽ ὅ γε τεύχεα καλὰ 130 Τρωσὶ φέρειν προτὶ ἄστυ, μέγα κλέος ἔμμεναι αὐτῷ.
|
Κι εσκέπαζε τον Πάτροκλον με την πλατιάν ασπίδα ο Αίας, όπως λεόντισσα εμπρός απ’ τα μικρά της, που κυνηγοί την απαντούν να τα οδηγά στον λόγγον. Στην ρώμην της περήφανη το μέτωπο σουφρώνει και με τα φρύδια χαμηλά τα μάτια της σκεπάζει. Αυτήν εμπρός στον Πάτροκλον την στάσην πήρε ο Αίας.
|
Αἴας δ᾽ ἀμφὶ Μενοιτιάδῃ σάκος εὐρὺ καλύψας ἑστήκει ὥς τίς τε λέων περὶ οἷσι τέκεσσιν, ᾧ ῥά τε νήπι᾽ ἄγοντι συναντήσωνται ἐν ὕλῃ ἄνδρες ἐπακτῆρες· ὃ δέ τε σθένεϊ βλεμεαίνει, 135 πᾶν δέ τ᾽ ἐπισκύνιον κάτω ἕλκεται ὄσσε καλύπτων· ὣς Αἴας περὶ Πατρόκλῳ ἥρωϊ βεβήκει.
|
Ο Ατρείδης ο Μενέλαος και αυτός εις τ’ άλλο πλάγι παράστεκε περίλυπος μες στ’ ανδρειωμένα στήθη.
|
Ἀτρεΐδης δ᾽ ἑτέρωθεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος ἑστήκει, μέγα πένθος ἐνὶ στήθεσσιν ἀέξων.
|
Και ο Γλαύκος του Ιππολόχου υιός, ο άρχος των Λυκίων, μ’ άγριαν ματιά στον Έκτορα βαρύν τον λόγον είπε:
|
Γλαῦκος δ᾽ Ἱππολόχοιο πάϊς Λυκίων ἀγὸς ἀνδρῶν Ἕκτορ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν χαλεπῷ ἠνίπαπε μύθῳ·
|
«Έκτορ, στα κάλλη ασύγκριτε, και αδύνατε στην μάχην, είσαι δειλός και χάρισμα μεγάλην δόξαν έχεις. Τώρα την πόλην σκέψου εσύ να σώσεις και τον πύργον μόνος εσύ με τους λαούς που κατοικούν στην Τροίαν. Διότι δια την πόλην σας κανένας των Λυκίων δεν θέλει μάχεται στο εξής, αφού δεν είχε χάριν τούτος ο ατελεύτητος με τον εχθρόν αγώνας. Πώς άνδρ’ άλλον κατώτερον, ελεεινέ, θα σώσεις, αφού ξένον και σύντροφον, τον μέγα Σαρπηδόνα να γίνει αφήκες άρπαγμα στα πλήθη των Αργείων;
|
Ἕκτορ εἶδος ἄριστε μάχης ἄρα πολλὸν ἐδεύεο. ἦ σ᾽ αὔτως κλέος ἐσθλὸν ἔχει φύξηλιν ἐόντα. φράζεο νῦν ὅππως κε πόλιν καὶ ἄστυ σαώσῃς οἶος σὺν λαοῖς τοὶ Ἰλίῳ ἐγγεγάασιν· 145 οὐ γάρ τις Λυκίων γε μαχησόμενος Δαναοῖσιν εἶσι περὶ πτόλιος, ἐπεὶ οὐκ ἄρα τις χάρις ἦεν μάρνασθαι δηΐοισιν ἐπ᾽ ἀνδράσι νωλεμὲς αἰεί. πῶς κε σὺ χείρονα φῶτα σαώσειας μεθ᾽ ὅμιλον σχέτλι᾽, ἐπεὶ Σαρπηδόν᾽ ἅμα ξεῖνον καὶ ἑταῖρον 150 κάλλιπες Ἀργείοισιν ἕλωρ καὶ κύρμα γενέσθαι,
|
Που μέγα κέρδος έφερε στην πόλην και σ’ εσένα και δεν τον φύλαξες, δειλέ, των σκύλων απ’ το στόμα. Για τούτο οι Λύκιοι θα πεισθούν στον λόγον μου να φύγουν εις την πατρίδα και όλεθρος θα πέσει στην Τρωάδα. Ότι αν ατρόμητην ορμήν είχαν στα στήθη οι Τρώες, ως η καρδιά’ναι των ανδρών οπού για την πατρίδα με τους εχθρούς ακούραστον βαστούν πολέμου αγώνα, τότ’ εύκολα τον Πάτροκλον θα εσέρναμε στην Τροίαν.
|
ὅς τοι πόλλ᾽ ὄφελος γένετο πτόλεΐ τε καὶ αὐτῷ ζωὸς ἐών· νῦν δ᾽ οὔ οἱ ἀλαλκέμεναι** κύνας ἔτλης. τὼ νῦν εἴ τις ἐμοὶ Λυκίων ἐπιπείσεται ἀνδρῶν οἴκαδ᾽ ἴμεν, Τροίῃ δὲ πεφήσεται αἰπὺς ὄλεθρος. 155 εἰ γὰρ νῦν Τρώεσσι μένος πολυθαρσὲς ἐνείη ἄτρομον, οἷόν τ᾽ ἄνδρας ἐσέρχεται οἳ περὶ πάτρης ἀνδράσι δυσμενέεσσι πόνον καὶ δῆριν ἔθεντο, αἶψά κε Πάτροκλον ἐρυσαίμεθα Ἴλιον εἴσω.
|
Και αν απ’ της μάχης την βοήν στην πόλην του Πριάμου εσέρναμε μαχόμενοι τούτον τον πεθαμένον, τον Σαρπηδόν’ αντάλλαγμα και τ’ άρματά του οι Αργείοι θα έδιδαν να φέρουμε στα τείχη της Ιλίου. Ότ’ ήταν κείνος ο νεκρός ακόλουθος μεγάλου ανδρός, οπού των Δαναών πρωτεύει στην ανδρείαν. Αλλά τον μεγαλόψυχον υιόν του Τελαμώνος στην μάχη συ δεν τόλμησες κατάματα να βλέπεις, να πολεμήσεις κι είναι αυτός πολύ καλύτερός σου.».
|
εἰ δ᾽ οὗτος προτὶ ἄστυ μέγα Πριάμοιο ἄνακτος 160 ἔλθοι τεθνηὼς καί μιν ἐρυσαίμεθα χάρμης, αἶψά κεν Ἀργεῖοι Σαρπηδόνος ἔντεα καλὰ λύσειαν, καί κ᾽ αὐτὸν ἀγοίμεθα Ἴλιον εἴσω· τοίου γὰρ θεράπων πέφατ᾽ ἀνέρος, ὃς μέγ᾽ ἄριστος Ἀργείων παρὰ νηυσὶ καὶ ἀγχέμαχοι θεράποντες. ἀλλὰ σύ γ᾽ Αἴαντος μεγαλήτορος οὐκ ἐτάλασσας στήμεναι ἄντα κατ᾽ ὄσσε ἰδὼν δηΐων ἐν ἀϋτῇ, οὐδ᾽ ἰθὺς μαχέσασθαι, ἐπεὶ σέο φέρτερός ἐστι.
|
Του αντείπε μ’ άγριο βλέφαρο ο λοφοσείστης Έκτωρ:
«Ω Γλαύκε, τόσον άδικον να μου προφέρεις λόγον; Έλεγα πως στην φρόνησην πρωτεύεις συ των άλλων ανθρώπων, όπου κατοικούν την κάρπιμην Λυκίαν, και τώρα ό,τ’ είπες μου’δειξεν ότι σωστά δεν κρίνεις, που εμπρός στον μέγαν Αίαντα δεν τόλμησα να μείνω. Μα δεν παγώνει ο τάραχος της μαχης και των ίππων. Αλλά νικά πάντοτε ο νους του αιγιδοφόρου Δία που εύκολα και άνδρ’ ατρόμητον δειλιάζει και την νίκην του αφαιρεί και άλλη φορά τον σπρώχνει αυτός στην μάχην. Αλλά στήσου στο πλάγι μου, να ιδείς, αγαπητέ μου, αν θα’μαι ολήμερα δειλός καθώς μου τ’ ονειδίζεις, ή αν πολλούς των Δαναών, όσον και αν είναι ανδρείοι, θα στρώσω, εκεί που μάχονται τον Πάτροκλον να σώσουν.».
|
τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κορυθαίολος Ἕκτωρ· Γλαῦκε τί ἢ δὲ σὺ τοῖος ἐὼν ὑπέροπλον ἔειπες; 170 ὢ πόποι ἦ τ᾽ ἐφάμην σὲ περὶ φρένας ἔμμεναι ἄλλων τῶν ὅσσοι Λυκίην ἐριβώλακα ναιετάουσι· νῦν δέ σευ ὠνοσάμην πάγχυ φρένας οἷον ἔειπες, ὅς τέ με φῂς Αἴαντα πελώριον οὐχ ὑπομεῖναι. οὔ τοι ἐγὼν ἔρριγα μάχην οὐδὲ κτύπον ἵππων· 175 ἀλλ᾽ αἰεί τε Διὸς κρείσσων νόος αἰγιόχοιο, ὅς τε καὶ ἄλκιμον ἄνδρα φοβεῖ καὶ ἀφείλετο νίκην ῥηϊδίως, ὁτὲ δ᾽ αὐτὸς ἐποτρύνει μαχέσασθαι. ἀλλ᾽ ἄγε δεῦρο πέπον, παρ᾽ ἔμ᾽ ἵστασο καὶ ἴδε ἔργον, ἠὲ πανημέριος κακὸς ἔσσομαι, ὡς ἀγορεύεις, 180 ἦ τινα καὶ Δαναῶν ἀλκῆς μάλα περ μεμαῶτα σχήσω ἀμυνέμεναι περὶ Πατρόκλοιο θανόντος.
|
[1]Εύφορβος, ο γιος του Πάνθοου και της Φροντίδας, Δαρδάνιος. Πολέμησε μαζί με τους Τρώες και τραυμάτισε τον Πάτροκλο, αλλά σκοτώθηκε από τον Μενέλαο. [Βλ.Ιλιάδος Ραψωδία Γ, στ. 146 για τον πατέρα του, Πρόθοο, και Ιλιάδος Ραψωδία Π, στ. 806]
Ο
Εύφορβος ήταν αδελφός του Πολυδάμαντα [Βλ.Ιλιάδος Ραψωδία Λ, στ. 57, Ραψωδία Ρ, στ. 600
κ.εξ.,και
Ραψωδία Σ, στ. 249 κ.εξ. και του Υπερήνορα [βλ. ΡΑΨΩΔΙΑ Ξ,
στ. 515]
Μετενσάρκωση του Ευφόρβου θεωρούσε τον εαυτό του ο ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ.